Japon hükümet yetkilileri, Çin’in Tayvan’a olası bir saldırısı durumunda adadaki Japon şirketlerine ve çalışanlarına yönelik dikkat çeken bir uyarıda bulundu. Financial Times’ın konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre Tokyo, firmalara bir saldırı senaryosunda “kendi başlarının çaresine bakmak zorunda kalacaklarını” bildirdi.
Bu mesaj, Tayvan’daki en büyük doğrudan yabancı yatırım kaynaklarından biri olan Japon iş dünyasında soğuk duş etkisi yarattı.
'Askeri destek vermemiz zor'
Haberde, Japon yetkililerin şirket temsilcilerine Tayvan’daki riskler konusunda yaklaşık üç yıldır uyarılar yaptığı belirtiliyor. İki üst düzey Japon yetkili FT’ye verdikleri demeçte, ülkenin pasifist anayasası gereği Japon ordusunun yalnızca ev sahibi hükümetin onayıyla yurtdışında konuşlanabileceğini söyledi.
“Japonya Tayvan’ı diplomatik olarak tanımıyor. Dolayısıyla bizim perspektifimizden bakıldığında Tayvan’da bir hükümet yok,” diyen yetkililer, Pekin’in de Japon askerlerinin Tayvan’a konuşlanmasına izin vermesinin beklenmediğini ifade etti.
Tayvan’daki yatırımlar ve yatırımcılar gerildi
Tokyo’nun tavrı, Tayvan’daki Japon yatırımlarında hissedilir bir düşüşe yol açtı. Japonya, Avrupa Birliği ve ABD’den sonra Tayvan’a en fazla doğrudan yatırım yapan üçüncü ülkeydi. Ancak Japon şirketlerinin Tayvan’daki doğrudan yabancı yatırımları, 2023’te bir önceki yıla kıyasla %27 azalarak 452 milyon dolara geriledi. Bu rakam, 2022’deki 1,7 milyar dolarlık zirvenin oldukça altında kaldı.
Yaklaşık 3.000 Japon şirketi Tayvan’da faaliyet gösteriyor. Bu şirketlerin üçte biri, yarı iletken malzemeleri ve ekipmanları üreten üretim sektöründe yer alıyor. Perakende, toptan ticaret ve restoran zincirleri de Japon yatırımının önemli bir kısmını oluşturuyor.
Bir ABD’li yetkili, Japon hükümetinin yaklaşımının Tayvan’daki Japon iş dünyasında yatırım iştahını körelttiğini belirterek, “Amerikan şirketlerinin Tayvan’daki yatırımları artıyor ama Japon yatırımları neredeyse yok denecek kadar az,” dedi.
ABD-Japonya hattında neler oluyor?
ABD ordusu, Çin-Tayvan gerilimi senaryoları için müttefikleriyle operasyonel planlar üzerinde çalışıyor. Ancak FT’ye konuşan kaynaklara göre Tokyo ve Canberra, Washington’un olası bir ABD-Çin savaşında üstlenecekleri roller konusunda netlik taleplerinden rahatsız.
2021’de Taliban’ın Afganistan’da kontrolü ele geçirmesinin ardından Japon ordusu, ev sahibi hükümetin onayı olmadan tahliye operasyonlarına katılmıştı. Bazı askeri uzmanlar, Tayvan için de benzer bir durumun yaşanabileceğini öne sürüyor. Ancak bir Japon yönetici, “Tokyo veya Washington’dan güvenlik garantisi olmadıkça risk değerlendirmeleri bizi Tayvan’a yatırım yapmaktan uzak tutuyor” dedi.
Sessiz hazırlıklar
2022’den bu yana birçok büyük Japon şirketi, Çin’in Tayvan’a olası bir saldırısı durumunda çalışanlarını nasıl tahliye edeceklerine ilişkin yıllık tatbikatlar düzenliyor. Konuya yakın iki kişi, Japon hükümet yetkililerinin bu tatbikatlara resmi olmayan kapasitelerde katıldığını aktardı.
Bir yetkili, olası tahliyelerin Çin’in işgalinden önce yapılmasının planlandığını, ancak bu tür operasyonların Pekin’in dikkatini çekmeden yürütülmesinin kritik olduğunu belirtti:
“Temel mesele zamanlama ve kime destek verilebileceği. Bu senaryoda Japon Öz Savunma Kuvvetleri ya da askeri bir destek yok.”
Japonya: Vatandaşlarımızı koruruz
Japonya Savunma Bakanlığı, Tayvan’a yönelik bir saldırı ihtimaline ilişkin “varsayımsal bir soruya” yanıt vermenin zor olduğunu belirterek, ülkenin yanıtının anayasa ve uluslararası hukuk çerçevesinde “duruma özel” olacağını kaydetti.
Dışişleri Bakanlığı ise yurt dışındaki Japon vatandaşlarını korumanın en önemli öncelikleri olduğunu vurguladı:
“Dünyanın herhangi bir yerinde, Tayvan dahil, Japon vatandaşlarının tahliyesi gerekirse, en hızlı ve en güvenli yolları kullanarak her türlü çabayı göstereceğiz.”
Kaynak: Gazete Oksijen
