Afganistan Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki, Perşembe günü Kabil’de Rusya’nın Afganistan Büyükelçisi Dmitry Zhirnov ile bir araya geldi. Görüşmede Zhirnov, Rus hükümetinin Taliban liderliğindeki Afganistan İslam Emirliği’ni resmen tanıma kararını iletti.
Muttaki, bu gelişmeyi “pozitif ilişkilerde, karşılıklı saygıda ve yapıcı iş birliğinde yeni bir dönem” olarak yorumladı ve bu kararın diğer ülkelere de “örnek olacağını” ifade etti.
Taliban, Ağustos 2021’de iktidara dönmesinden bu yana uluslararası tanınma ve yatırım arayışındaydı. Ancak bu süreçte insan hakları ihlallerine dair raporlar da artmaya devam etti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı ise yaptığı açıklamada, bu resmi tanımanın iki ülke arasında “verimli ikili iş birliğini geliştireceğini” savundu. Açıklamada, enerji, ulaşım, tarım ve altyapı alanlarında ticari ve ekonomik iş birliği potansiyeli görüldüğü ve Moskova’nın terörizmle ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadelede Kabil’e destek vermeyi sürdüreceği belirtildi.
Zaten yakın temas halindeydiler
Rusya, 2021’de Taliban iktidara döndüğünde Kabil’deki büyükelçiliğini kapatmayan az sayıda ülkeden biriydi. Telegram üzerinden yapılan açıklamada, “Kabil ile diyaloğun genişletilmesinin” bölgesel güvenlik ve ekonomik kalkınma açısından önemli olduğu vurgulandı.
Rusya, 2022 yılında Taliban yönetimiyle uluslararası düzeyde ilk ekonomik anlaşmayı da imzalamış ve Afganistan’a petrol, gaz ve buğday tedarik etmeyi kabul etmişti.
Nisan 2024’te Taliban’ı terör örgütleri listesinden çıkaran Rusya, bu adımın “tam teşekküllü bir ortaklık” kurmanın önünü açması için atıldığını duyurmuştu. Devlet Başkanı Vladimir Putin ise geçen yıl Taliban’ı “teröre karşı müttefik” olarak tanımlamıştı. Taliban heyetleri, 2018 yılından bu yana defalarca Moskova’da görüşmelere katılmıştı.
Her ne kadar iki ülkenin karmaşık bir geçmişi olsa da —Sovyetler Birliği 1979’da Afganistan’ı işgal etmiş ve 15 bin asker kaybettiği dokuz yıllık bir savaş yürütmüştü—, şimdi iki taraf da yeni bir dönem için temaslarını güçlendiriyor.
Kadın hakları ve uluslararası tepkiler
Batılı hükümetler ve insani kuruluşlar, özellikle kadın hakları konusundaki sert uygulamaları nedeniyle Taliban yönetimini sert şekilde eleştiriyor. Son dört yılda kadınların ortaöğretim ve yükseköğretime erişimi yasaklandı; bir erkek refakatçi olmadan evden çıkmaları engellendi ve katı kıyafet kuralları getirildi.
Yeni getirilen “ahlak yasaları” kapsamında kadınların ev dışında konuşması dahi yasaklandı. Birleşmiş Milletler, bu uygulamaları “toplumsal cinsiyet apartheid’ı” olarak tanımlıyor ve kamuya açık kırbaçlamalar ile eski devlet görevlilerine yönelik şiddet olaylarını raporluyor.
BM Güvenlik Konseyi, 2021’de Afganistan’a ağır yaptırımlar uygulamış, yaklaşık 9 milyar dolarlık mal varlığını dondurmuştu.
Her ne kadar Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Özbekistan ve Pakistan Kabil’e büyükelçi atamış olsa da, Taliban yönetimini resmen tanıyan ilk ve şu an için tek ülke Rusya oldu.
