ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik düzenlediği hava saldırılarının ardından, uydu görüntüleri, Fordo’daki uranyum zenginleştirme tesisinde en az altı muhtemel bomba giriş noktası olduğunu ortaya koydu. Washington Post’un görsel analizine ve birden fazla uzmanın değerlendirmelerine göre, bu görüntüler ABD bombardımanının ardından İran’ın ana nükleer tesislerinden birindeki ilk hasar izlerini gözler önüne serdi.
Gerçekten yok edildi mi?
ABD Başkanı Donald Trump, Fordo, İsfahan ve Natanz’daki üç ana nükleer tesisin “tamamen ve bütünüyle yok edildiğini” söyledi. Pentagon yetkilileri ise daha temkinli bir açıklama yaptı; Pazar sabahı düzenlenen basın toplantısında, söz konusu tesislerin “son derece ağır hasar” aldığını ve Fordo’da “kabiliyetin yok edildiğine” inandıklarını belirtti.
İsrailli üst düzey bir yetkili, Washington Post’a yaptığı açıklamada, İsfahan’daki nükleer tesisin “yerle bir edildiğini”, Fordo ve Natanz’daki tesislerin ise “ağır hasar” aldığını bildirdi. Yetkili, hassas istihbarat bilgilerini paylaşmak koşuluyla isminin gizli kalmasını istedi.
Patlama analistleri, yer altı hedeflerde hasarın kesin boyutlarının tespitinin zaman alacağını belirtti. Yer altı yapılar üzerindeki etkiler; patlama derinliği, kullanılan mühimmatın tipi ve çevredeki jeolojik yapı gibi birçok faktöre bağlı.
Gece yarısı bombardımanı
Pazar günü sabaha karşı 01:45 ile 02:30 arasında, küresel yangın ve hava durumu izleme amacıyla kullanılan uydular, Fordo yakınlarında önemli miktarda ısı artışı tespit etti. Uzmanlara göre, bu ısı imzaları, tesisteki hava savunma sistemlerinin bulunduğu alanlara denk geliyor.
ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Dan Caine, Fordo ve Natanz’a yaklaşan B-2 tipi hayalet bombardıman uçaklarının, İran’ın hava savunma sistemlerine karşı “bastırma silahları” kullandığını açıkladı. Pentagon’a göre, İran hava savunma sistemleri, ABD uçaklarına herhangi bir karşılık vermedi.
Saat 02:10 sularında, öncü B-2 bombardıman uçağı, Fordo’ya yönelik ilk iki GBU-57 MOP bombasını bıraktı. Bu 13.600 kiloluk, yüksek hassasiyetli bombalar, derin yer altındaki hedefleri imha etmek üzere tasarlanmış durumda. Pentagon’un açıklamasına göre toplam yedi B-2 uçağıyla Fordoy’a iki, Natanz ve İsfahan’a ise toplamda on iki bomba atıldı.
Fordo’daki hasar uydu görüntülerinde
Uydu görüntülerinde, Fordo tesisinin bulunduğu dağ yamacında, üçer giriş noktasından oluşan iki ayrı küme tespit edildi. Uzmanlar, bu giriş noktalarının, 250 metre uzunluğundaki ve ana santrifüjlerin bulunduğu “kaskad salonu”nun üzerindeki bölgeye denk geldiğini belirtti. Bu bölüm dağın içine oyulmuş ve sonradan üstü kapatılmıştı.
Pentagon’un eski Sivil Zararlar Merkezi Başkanı Wes Bryant, bu tür sağlam ve korunaklı hedefleri imha etmek için birden fazla mühimmatın aynı bölgeye yönlendirilmesinin bilinen bir taktik olduğunu söyledi.
Saldırı öncesi çekilen görüntüler
Saldırıdan birkaç gün önce elde edilen uydu görüntülerinde Fordo yakınlarında “alışılmadık kamyon ve araç hareketliliği” gözlendi. Perşembe günü, yer altındaki askeri komplekse giden yol boyunca 16 kargo kamyonu görüntülendi. Ertesi gün çekilen görüntülerde bu kamyonların büyük çoğunluğunun yaklaşık 800 metre kuzeye taşındığı görüldü. Tesise yakın noktalarda başka kamyonlar ve buldozerler de yer aldı.
Tüneller kapatıldı mı?
Uydu analizine göre, daha önce araçların bulunduğu noktadaki tünel girişleri, bombardıman dalgasından ya da İranlıların önlem olarak yaptığı faaliyetlerden ötürü toprakla doldurulmuş gibi görünüyor. Yer yüzeyine gri-mavi renkte, tesis enkazından oluştuğu tahmin edilen kül benzeri bir tabaka yayılmış durumda.
Middlebury Enstitüsü'nden silah uzmanı Jeffrey Lewis, İran’ın bombardıman öncesi nükleer faaliyetleri durdurmuş, malzemeleri boşaltmış ve ardından tünelleri toprakla doldurarak sızmaları engellemiş olabileceğini söyledi. Lewis, bu süreci “Washington ve Kudüs’ün İran’la nükleer körebe oynamasına” benzetti.
