Suriye'de 1963'de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık iktidarı, başkent Şam'ın rejimin kontrolünden çıkmasıyla çöktü.
Esad ve Baas iktidarı, rejim karşıtı grupların başkent Şam'a girmesiyle sona erdi.
Suriye'de 27 Kasım'da yoğunlaşan çatışmaların ardından Esad rejimi ülkede Halep, İdlib, Hama'dan başlayarak pek çok bölgede kontrolü kaybetti.
Son olarak başkent Şam'da halkın da sokaklara dökülmesiyle rejim güçleri, kamu kurumları ve sokaklardan çekilmeye başlarken rejim karşıtı gruplar kent merkezinde kontrollerini artırdı. Beşar Esad, Şam'ı terk etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Esad'ın görevi bırakma kararı aldığını ve Suriye'yi terk ettiğini söyledi. Esad'ın nerede olduğu bilinmiyor.
Celebratory Gunfire heard across the Syrian Capital of Damascus, as Residents wake up to the News that the Assad Regime has Collapsed and that the Rebels have captured the City. pic.twitter.com/CEhHeQ5SP7
— OSINTdefender (@sentdefender) December 8, 2024
Başbakan: Seçilecek hükümetle çalışmaya hazırız
Esad iktidarının Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, sosyal medya hesabından paylaştığı video mesajında, "Suriye'de halkın seçeceği bir hükümetle çalışmaya hazır olduklarını ve her türlü desteği sağlamaya hazır olduklarını" belirtti.
Kamu mallarına zarar verilmemesi çağrısında bulunan Celali, "Kimseye dokunmayacağını söyleyen ve bize elini uzatan muhaliflere elimizi uzatıyoruz." dedi.
Celali, "Suriye tüm Suriyelilerin. Bu ülke normal bir ülke olabilir, bu ülke komşularıyla ve dünyayla iyi ilişkiler kurabilir. Bu tercih, Suriye halkının seçeceği yönetime kalmış. Biz, seçilecek yeni yönetimle işbirliğine hazırız. Onlara her türlü desteği sağlayıp devlet dosyalarını kolayca onlara aktarmaya hazırız." ifadelerini kullandı.
HTŞ lideri Ahmet eş-Şera'dan açıklama
Rejim karşıtı silahlı grup Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera (Ebu Muhammed el-Culani), sosyal medyadan yaptığı açıklamada, Şam'da kamu kurumlarına yaklaşılmaması konusunda uyarıda bulunarak, "Bu kurumlar resmen devredilene kadar eski Başbakanın gözetimi altında kalacaktır." dedi.
Şera, "Kamu kurumlarına yaklaşmak kesinlikle yasaktır. Bu kurumlar, resmen devredilene kadar eski Başbakanın gözetimi altında kalacaktır. Havaya ateş açılması da yasaktır" ifadelerini kullandı.
Rejimin sembolleri yıkılıyor
Başkent Şam'dan Esad ailesinin memleketi Lazkiye'ye, Halep ve Hama'dan diğer pek çok kentte rejimin sembolü olan tüm simgeler indiriliyor. Halk başkentte, Esad'ın sarayını da basarken, ülkenin pek çok bölgesinde kutlamalar sürüyor.
HISTORIC: Assad’s statue toppled in Damascus. pic.twitter.com/il0QpETWET
— Clash Report (@clashreport) December 8, 2024
Mahkumlar serbest bırakıldı
Suriye devlet televizyonunda yayınlanan videoda, bir grup muhalif, Esad'in devrildiğini ve cezaevlerindeki tüm tutsakların serbest bırakıldığını duyurdu. Suriye devlet televizyonu, rejimin çökmesinin ardından bir grup muhalifin açıklama yaptığı bir video yayınladı. Videoda, Esad'in devrildiği ve hapishanelerdeki tüm tutukluların serbest bırakıldığı bildirildi. Muhalif grup adına açıklamayı yapan kişi, tüm muhalifleri ve vatandaşlara "özgür Suriye devletinin" kurumlarını koruması yönünde çağrı yaparak, "Yaşasın bütün Suriyelilerin özgür Suriye devleti" ifadesini kullandı.
Suriye devlet televizyonunda kutlama görüntüleri
Suriye devlet televizyonu, ülkenin dört bir yanında kutlama görüntülerini paylaşırken Esad hükümetinin düşüşünü “Büyük Suriye devriminin zaferi ve zalim Esad rejiminin düşüşü” ifadelerini aktardı. Muhalif grup adına açıklamayı yapan kişi, tüm muhalifleri ve vatandaşlara "özgür Suriye devletinin" kurumlarını koruması yönünde çağrı yaparak, "Yaşasın bütün Suriyelilerin özgür Suriye devleti" ifadesini kullandı.
"Esad ülke dışında"
Rusya Dışişleri Bakanlığı, Beşar Esad'ın Suriye'yi terk ettiğini duyurdu. Açıklamada "Beşar Esad, görevden ayrılma kararı aldı ve ülkeyi terk etti" denildi. Suriye'deki durumun "dramatik ve endişe verici" olduğu savunulan açıklamada, "Esad ve silahlı çatışmaya katılan güçler arasında müzakerelerin yapıldığı" iddia edildi.
Rus tarafının Suriye'deki tüm muhalif güçlerle temas halinde olduğu belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Bununla birlikte tüm ilgili tarafları, şiddete başvurmaktan vazgeçmeye ve tüm sorunları siyasi yolla çözmeye çağırıyoruz. Bu bağlamda Rusya, Suriye'deki tüm muhalif güçlerle etkileşimde. Suriye'deki tüm etnik ve dini güçlerin görüşlerine saygı gösterilmesi çağrısında bulunuyor, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) oybirliğiyle kabul ettiği 2254 sayılı kararı bağlamında kapsayıcı siyasi sürecin tesis edilmesine yönelik çabaları destekliyoruz."
Suriye'deki Rus askeri üslerinin "yüksek hazırlık durumunda" bulunduğuna dikkat çekilen açıklamada, bu üslerin güvenliğine yönelik ciddi tehdidin olmadığı ifade edildi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da Doha Forumu'nda yaptığı açıklamalarda Esad'ın nerede olduğu konusunda bilgi vermedi ancak Suriye dışında olabileceğini söyledi.
Rejim karşıtı gruplar nasıl hızla ilerledi?
WSJ'nin analizinde, Suriye'de HTŞ liderliğindeki rejim karşıtı grupların, kötü maaşlar alan ve on yıldan uzun süren iç çatışmadan yorgun düşmüş Şam güçleri tarafından neredeyse hiç dirençle karşılaşmadığı belirtildi. ABD'nin Suriye Özel Elçisi Amos Hochstein, Suriye ordusunun durumunu "muhteşem çöküş" olarak tanımlarken rejim karşıtı grupların ilerleyişinin de buna bağlı olduğu aktarıldı.
Analize göre, Şam'ın ana müttefikleri İran ve Rusya ile Hizbullah savaşçıları, Devlet Başkanı Beşar Esad’ın savunmasına destek vermediler. Bu durum, isyancıların Hama ve Humus şehirlerini ele geçirip ardından başkent Şam’a girerek burayı Esad’dan kurtardıklarını ilan etmelerini kolaylaştırdı. Muhalif gruplar ayrıca doğuda, Deyrizor şehrinde de ilerleme kaydettiler ve burada hükümet güçlerinin teslim olduğunu açıkladılar.
Neler oldu?
Suriye'nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım'da Esad rejimi güçleriyle rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışma başlamıştı.
30 Kasım'da Halep'in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan rejim karşıtı gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı. Gruplar, şiddetli çatışmaların ardından 5 Aralık'ta Hama kent merkezini rejim güçlerinden almıştı.
Rejim karşıtı gruplar, başkent Şam'a açılan stratejik önemdeki Humus ilinin bazı yerleşim yerlerini ele geçirerek burada ilerlemeye başlamıştı.
Suriye'nin Ürdün sınırındaki Dera ilinde 6 Aralık'ta operasyon başlatan askeri muhalifler, çatışmaların ardından il merkezini rejim güçlerinden geri almıştı.
Ülkenin güneyindeki Suveyda il genelinin tümü de 7 Aralık'ta muhalif grupların kontrolüne geçmişti. Aynı gün Kuneytra'daki yerel muhalifler de il merkezinin kontrolünü sağlamıştı.
Başkente açılan Humus ilinde de rejim karşıtı güçler, 7 Aralık'ta kent merkezine hakim olmuştu.
Şam'ın güneybatısında Esad rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar 7 Aralık'ta başkentin güney banliyölerine girmişti. Rejim güçleri de Şam'da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve uluslararası havalimanından çekilmişti.
Rejim karşıtı silahlı grupların başkente hakim olmaya başlamasıyla Esad rejimi 8 Aralık sabahı kısa sürede başkentin tüm kontrolünü kaybetmişti.
Suriye Milli Ordusu'nun Halep kırsalında 1 Aralık'ta terör örgütü PKK/YPG'ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu'nda ise Tel Rıfat ilçe merkezi, terörden kurtarılmıştı.
Kaynak: AA
