Avrupa “ciddi kamu sağlığı kriziyle” karşı karşıya; kıtadaki hemen herkes tehlikeli seviyedeki hava kirliliğinin olduğu bölgelerde yaşamını sürdürüyor.
İngiliz The Guardian gazetesi, detaylı uydu görüntüleri ve 1500’ü aşkın yer izlem istasyonundan gelen ölçümlerin de aralarında bulunduğu son teknoloji metodoloji kullanarak topladığı verileri analiz etti ve Avrupa’daki hava kirliliğinin oldukça vahim bir resmini çekti. Buna göre; Avrupa'da insanların yüzde 98’i Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kılavuz değerlerini aşan ve son derece zararlı ince partikül kirliliğine sahip bölgelerde yaşıyor.
En fazla Kuzey Makedonya etkileniyor
Avrupa'da hava kirliliğinden en çok etkilenen ülke Kuzey Makedonya. Ülke genelinde insanların neredeyse üçte ikisi DSÖ’nün PM.2.5’ye yönelik kılavuz değerinin dört katından fazla hava kirliliğine sahip bölgelerde yaşıyor. Başkent Üsküp de dahil olmak üzere dört bölgede ise bu ölçütün neredeyse altı katı hava kirliliği tespit edildi.
İtalya dışında Doğu Avrupa’nın Batı Avrupa'dan önemli ölçüde daha kötü durumda olduğu görüldü. İtalya’da kuzeydeki Po Vadisi ve çevresindeki bölgelerde yaşayanların üçte birinden fazlası, DSÖ’nün havadaki en tehlikeli partiküller için belirlediği rakamının dört katı zararlı hava soluyor.
Sadece yüzde 2 sınırın altında
The Guardian kirlilik uzmanlarıyla birlikte çalışarak kıtadaki en kötü etkilenen bölgeleri ortaya koyan interaktif bir harita hazırladı. Ölçümler çoğunlukla fosil yakıtların yakılmasıyla havaya karışan ve bazıları akciğerlerden geçerek kan dolaşımına karışabilen ve vücuttaki hemen her organı etkileyen küçük partiküller olan PM2.5’a işaret ediyor.
Mevcut DSÖ kılavuzlarına göre; PM2.5'in yıllık ortalama konsantrasyonlarının metreküpte 5 mikrogramı (g/m3) aşmaması gerekiyor. Yeni analiz, Avrupa nüfusunun sadece yüzde 2'sinin bu sınır dahilindeki bölgelerde yaşadığını ortaya koydu. Uzmanlar PM2.5 kirliliğinin kıta genelinde yılda yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne neden olduğunu belirtiyor.
"Ciddi bir halk sağlığı krizi"
Utrecht Üniversitesi'nde Çevresel Epidemiyoloji profesörü olan ve kıta genelinde verileri derleyen araştırmacı ekibe rehberlik eden Roel Vermeulen, "Bu ciddi bir halk sağlığı krizidir. Açıkça gördüğümüz şey, Avrupa'da neredeyse herkesin sağlıksız hava soluduğudur” dedi.
Sırbistan, Romanya, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Polonya, Slovakya ve Macaristan olmak üzere Doğu Avrupa’daki yedi ülke sakinlerinin neredeyse tamamı DSÖ’nün hava kirliliğine ilişkin kılavuzundaki değerin iki katı kirliliğe sahip bölgelerde yaşıyor.
- Kuzey Makedonya ve Sırbistan nüfusunun yarısından fazlası DSÖ rakamının dört katı hava kirliliği ile yaşıyor.
- Almanya'da nüfusun dörtte üçü DSÖ rakamının iki katından fazla hava kirliliğine sahip yerlerde bulunuyor. İspanya'da bu oran yüzde 49, Fransa'da ise yüzde 37.
- Yaklaşık 30 milyon Avrupalı, DSÖ kılavuzunun en az dört katı küçük partikül konsantrasyonuna sahip bölgelerde hayatlarına devam ediyor.
- İsveç'te ise PM2.5'in DSÖ değerinin iki katından fazla olduğu hiçbir bölge yok.
NOT: Guardian'ın interaktif haritasında Türkiye yer almıyor. Ancak Türkiye'ye yakın ve hatta komşu ülkelerdeki veriler incelendiğinde, ülkemizdeki durumun tehlikeli boyutlarda olduğunu tahmin etmek zor değil.
