Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, altı yıl aradan sonra ilk kez Atina'ya gitti ve bir önceki ziyaretinden kalan anlaşmazlık ve gerilimleri "kazan-kazan yaklaşımı" ile aşmaya kararlı. Erdoğan, Yunanistan'ın başkentini en son ziyaret ettiğinde tarihi bir tur olarak nitelendirilen bu ziyaret, Cumhurbaşkanı'nın diplomatik incelikleri bir kenara bırakarak saldırıya geçmesiyle sözlü bir savaş tiyatrosuna dönüştü.
Erdoğan o zaman ki ziyaretinde uçaktan indikten sonraki bir saat içinde iki komşu ülke arasındaki sınırları belirleyen anlaşmayı sorguladı, Kıbrıs sorununu gündeme getirdi, Trakya'daki Müslüman azınlığa yapılan muameleye ateş püskürdü ve Yunanlıları 400 yıllık Osmanlı yönetiminin mirası olan Osmanlı eserlerine yönelik tutumları nedeniyle azarladı. İyi konumdaki bir diplomat "Bunu hala unutmuş değiliz. Sanki ringe çıkmış bir boksör gibiydi, başından sonuna kadar yumruklarını savuruyordu" dedi.
Barış mesajı
O zamandan bu yana ikili ilişkiler daha da kötüleşti, iki NATO rakibi tartışmalı denizaltı enerji kaynakları yüzünden neredeyse savaşa giriyordu. Atina komşusunu göçü 'silahlandırmakla' suçluyor ve Ankara Yunan adalarının mülkiyetini sorguluyordu. Bugün altı saat sürmesi beklenen ziyarette, liderler kavgacılığı bir kenara bırakacak. Erdoğan, Gazze'deki savaşın Doğu Akdeniz'de sorunlara yol açtığı bir dönemde, sadece köprüler kurmayı değil, aynı zamanda uyumlu bir barış mesajı göndermeyi amaçlayarak durumu dostlukla telafi edeceğini söylüyor.
Cop28 iklim zirvesinden dönerken Cumhurbaşkanlığı uçağında gazetecilere yaptığı açıklamada Erdoğan, "Atina'ya kazan-kazan yaklaşımıyla gideceğiz. Orada, yeni dönemin ruhuna uygun kararlar almak üzere hem ikili ilişkilerimizi hem de Türkiye-AB ilişkilerini ele alacağız" ifadelerini kullandı. Çarşamba günü 69 yaşındaki Cumhurbaşkanı daha da ileri giderek Yunan Kathimerini gazetesine iki ülkenin üstesinden gelemeyeceği hiçbir sorun olmadığını söyledi. Erdoğan, "Ege'deki sorunlar olsun, düzensiz göçe karşı ortak çabalar olsun, Yunanistan'daki Türk azınlığın süregelen sorunları olsun, karşılıklı iyi niyete dayalı diyalog yoluyla çözemeyeceğimiz hiçbir sorun yoktur" diye ekledi.
AB ilişkilerinde kilit rol
İkili ticaretin arttırılmasından, her iki ülkeden sahil güvenlik yetkililerinin doğrudan iletişim hatları kurmasını sağlayacak bir göç anlaşmasına kadar en az sekiz işbirliği anlaşmasının imzalanması planlanıyor. Son aylarda Türkiye'den gelen göç dalgasındaki dramatik düşüş, ilişkilerdeki iyileşmenin bir göstergesi oldu. Erdoğan, Atina'dan ayrılırken iki tarafın "bu karşılıklı niyeti resmileştirmek için dostane ilişkiler ve iyi komşuluk işbirliği deklarasyonu" imzalamış olmasını umduğunu söyledi. Analistler, Yunanistan ile daha iyi ilişkilerin, Türkiye'nin Avrupa Birliği ve diğer batılı müttefikleriyle gerilen ilişkilerinin onarılmasında da kilit rol oynayacağına inanıyor.
Ancak Türkiye'de Şubat ayında meydana gelen yıkıcı deprem ve Yunanistan'da meydana gelen ölümcül tren kazası komşuları yakınlaşmaya doğru itmiş olsa da, yetkililer uzun süredir devam eden istikrarsız anlaşmazlıkların perşembe günü atlanacağına inanıyor. Bunun yerine heyetlerin kolayca meyve verebilecek düşük politikalara odaklanması bekleniyor.
"Her iki ülkenin de pratik çıkarları var"
Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis'in bu yıl yeniden seçilmeleri ve rahat çoğunluklara sahip olmaları nedeniyle diplomatlar liderlerin iç meselelere odaklanabilecekleri konusunda hemfikir. İkili ilişkilerin gelişmesi, Yunanistan'ın on yıl süren mali çalkantıların ardından büyüme atağına geçmesi, Türkiye'nin ise felç edici enflasyon ve sallantılı uluslararası yatırımlarla mücadele etmesi nedeniyle iki liderin paylaştıkları ekonomik odak açısından faydalı görülüyor.
German Marshall Fund of the United States Başkan Yardımcısı Ian Lesser, "Her iki ülkenin de daha istikrarlı bir ilişkiye sahip olmakta çok pratik çıkarları var" dedi ve Ege'de neredeyse sürekli savaş halinde olmanın maliyetli bir iş olduğunu belirtti.
Lesser, "Gergin ilişkilerden kaynaklanan savunma harcamaları gereksinimleri çok yüksek. Türkiye'nin Karadeniz'de ve NATO ile başka sorunları da var. Yunanistan ve Ege'de yumuşama yoluyla Washington ve Brüksel ile ilişkileri istikrara kavuşturma arzusu var" ifadelerini kullandı. Lesser şu anda asıl sorunun iki tarafın da yakınlaşmayı isteyip istemediği değil, bunun ne kadar süreceği olduğunu söyledi.
