Kiev'in Batılı müttefiklerine gönderdiği ve Rusya, İran ve Suriye'deki üretim tesislerine saldırmak için uzun menzilli füzeler talep ettiği gizli bir belgeye göre Ukrayna şehirlerine yönelik son saldırılarda kullanılan İran'a ait insansız hava araçları Avrupalı bileşenlerle dolu. Ukrayna hükümeti tarafından Ağustos ayında G7 hükümetlerine sunulan 47 sayfalık bir belgede, son üç ay içinde batı teknolojisi içeren insansız hava araçları (İHA) kullanılarak şehirlere 600'den fazla baskın düzenlendiği iddia ediliyor.
5 Avrupalı şirkete ait
The Guardian tarafından elde edilen belgeye göre 2 bin kilometre uçuş menziline ve 180 kmh seyir hızına sahip Shahed-131 insansız hava aracında batılı şirketler tarafından üretilen 52, Shahed-136 modelinde ise 57 elektrik aksamı bulundu. Aralarında çok uluslu bir İngiliz şirketinin Polonya'daki iştirakinin de bulunduğu beş Avrupalı şirket, tespit edilen bileşenlerin orijinal üreticileri olarak adlandırılıyor.
"İran taleple baş edemiyor"
Rapora göre üreticiler arasında merkezi yaptırım koalisyonu ülkelerinde bulunan şirketler var: Amerika Birleşik Devletleri, İsviçre, Hollanda, Almanya, Kanada, Japonya ve Polonya. Belgeye göre İran, Novorossiysk limanındaki bir Suriye fabrikasını kullanarak üretimini zaten çeşitlendirmiş durumda ancak Tahran bileşenleri tedarik etmeye devam etse de insansız hava araçlarının üretimi Rusya'ya, Alabuga'nın merkezi Tatar bölgesine kayıyor. Raporda İran hükümetinin Rusya'ya silah sağlamakla ilişkisini kesmeye çalıştığı ve Rusya'nın talebi ve Ukrayna'daki kullanım yoğunluğuyla baş edemediği belirtiliyor.
Tesisleri vurmak istiyor
Ukrayna'nın batılı müttefiklerinin harekete geçmesi için yapılan öneriler arasında "İran ve Suriye'deki bu İHA'ların üretim tesislerinin yanı sıra Rusya federasyonundaki potansiyel bir üretim tesisine füze saldırısı" da yer alıyor. Belge şöyle devam ediyor: Yukarıda belirtilenler, ortakların gerekli imha araçlarını sağlaması halinde Ukrayna savunma güçleri tarafından gerçekleştirilebilir.
Parçaları tespit edilen Batılı şirketlerin herhangi bir suiistimalde bulunduğuna dair bir iddia yok. Belgeye göre İran İHA üretimi, tedariki zayıf olan ya da hiç kontrol edilmeyen mevcut ticari bileşenleri adapte etti ve çoğunlukla bunları kullanıyor. Ukrayna raporunda gümrük bilgilerinin İran'a yapılan ithalatın neredeyse tamamının Türkiye, Hindistan, Kazakistan, Özbekistan, Vietnam ve Kosta Rika'dan geldiğini gösterdiği belirtiliyor.
"Yaptırımlar için yeterli koordinasyon yok"
Avrupa Parlamentosu'nun savunma ve güvenlik alt komitesinde yer alan milletvekili Bart Groothuis, AB'nin istihbarat servisleri arasında batılı bileşenlerin kötüye kullanımı ile mücadele etmek için yeterli koordinasyon olmadığını söyledi. Goorthuis, "Bence pek çok Avrupa istihbarat teşkilatı yaptırımlara bakmıyor bile" dedi. Ukrayna hükümetinin Baraj ölümleri: Shahed-136/131 İHA'ları hakkında rapor başlıklı belgesi, Ukrayna'nın silahlanma ve askeri teçhizat merkezi araştırma enstitüsü ve istihbarat servislerinin yardımıyla hazırlandı.
Fransa, ABD, İngiltere, Almanya, Japonya, İtalya ve Kanada'nın yanı sıra AB'den oluşan G7'ye yapılan başvuruya göre düşürülen insansız hava aracı modellerinde batılı şirketler tarafından üretilen çok çeşitli bileşenler bulundu. Belgeye göre, İngiliz çokuluslu TI Fluid Systems'in ana şirketi olduğu Alman Ti Automotive Gmbh tarafından Polonya'da üretilen bir yakıt pompasının yanı sıra, bir Shahed-136'da dahili flash belleğe sahip bir mikro denetleyici ve İsviçreli STMicroelectronics firması tarafından üretilen inhibitörlü çok düşük voltaj düşüş regülatörü bulundu.
Ayrıca bir Shahed-136'da, Alman Infineon Technologies AG firmasının bir yan kuruluşu olan International Rectifier tarafından üretilen bir tampon ağ sürücüsü ve bir transistörden oluşan bir entegre devre bulundu. Şirketin ekipmanları Avrupa'daki perakendecilerden serbestçe satın alınabiliyor ve şirket daha önce İran'a satış yapmadığını söylemişti. STMicroelectronics'ten bir sözcü konuya dair yaptığı açıklamada, "Dünya çapında 200 binden fazla müşteri ve binlerce ortakla çalışıyoruz. Ürünlerimizin amaçları dışında kullanılmasına izin vermiyor ya da göz yummuyoruz" ifadelerini kullandı.
