Son haftalarda Akdeniz’i esir alan orman yangınları Türkiye’nin güney kıyılarını yıllardır görülmemiş bir yıkıma uğrattı. 300’ü aşkın yangında geçmiş yıllardaki ortalamanın neredeyse dokuz katı büyüklüğünde alan yanarken, alevler ilk günlerde yangınla mücadele ekiplerini zor durumda bıraktı. Uzak yakın birçok bölgeden destek teklifi geldi. Bölge halkının yaşadığı dramı herkes gördü. Sekiz kişi hayatını kaybederken Antalya, Muğla, Aydın, Isparta ve Denizli’de yerleşim yerlerine yaklaşan alevler sebebiyle on binlerce kişi tahliye edildi. Manavgat, Marmaris ve Bodrum gibi turistik bölgeler, Covid-19 salgını ve buna bağlı global seyahat kısıtlamaları yüzünden hâlihazırda büyük darbe almıştı; yangınlar olumsuz ekonomik gidişatın üzerine tuz biber ekti. Çevresel kayıplar da iç parçalayıcı. On binlerce çiftlik hayvanı ve ağaç telef oldu; çam ormanlarının ve zeytinliklerin etrafında oluşmuş narin ekosistemler büyük ölçüde yok oldu. Muğla yöresinde çam balı üreten arıların habitat ve ekosistemleri mahvoldu; arıların geri dönmesi on yıllar sürebilir. Olağan dışı orman yangınlarına yol açan koşulların hepsi iklim değişikliğiyle bağlantılı. Kuzeydoğu Akdeniz’deki ortalama sıcaklıklar 1990’lardan bu yana istikrarlı biçimde yükseliyor; bu da şiddetli sıcak hava dalgalarına yol açıyor. En son sıcak hava dalgası 1980’lerden bu yana en yakıcı sıcakları getirdi; ayrıca ülkede 1961’den beri görülen en yüksek sıcaklık ölçüldü. İki yıldır güney kesimlerde yağış miktarının azalmasından kaynaklanan kuraklık, toprağı susuz bırakmış durumda. Türkiye’nin güneyindeki yangınlar söndürülürken, kuzeyde ise başka bir iklim felaketi yaşandı. Sel riskinin yüksek olduğu Karadeniz Bölgesi’ndeki aşırı yağışlar ani taşkınlara ve toprak kaymasına sebep oldu. Kastamonu, Sinop ve Bartın’da onlarca kişi öldü, çok sayıda insan kayıp; binalar ve köprüler yıkıldı. Doğu Akdeniz’de iklim değişikliği yüzünden sıcaklık yükseliyor, yağışlar dengesiz biçimde artıp azalıyor; dolayısıyla sıcak hava dalgalarının daha da ısınması ve yangın mevsiminin dört haftadan altı haftaya uzaması bekleniyor. Aşırı yağışlar daha sık görülebilir. Kısacası, Türkiye’de yangın ve seller sıklaşacak gibi görünüyor. İklim kararsızlığı
Türk yetkililer bölgenin iklim değişikliğinden en çok etkilenen yerlerden biri olduğunun, üstelik öncelikli olarak tarım ve turizm sektörlerinin etkilendiğinin farkında. Son yangın ve seller durumun ciddiyetini daha da net biçimde ortaya koyuyor; uyum sağlama kapasitesine ve iklim değişikliği direncine daha fazla yatırım yapılması gerekliliği ortada. Ancak Türkiye bu yatırımları mümkün kılacak uluslararası finansmandan yoksun. Ülke, kişi başına GSYİH bakımından dünya ortalamasının altında bulunmasına ve tarihi karbon emisyonunun sadece yüzde 0.6’sından sorumlu olmasına rağmen, yaklaşık 30 yıl önce Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nde (UNFCCC) geçiş ekonomileri arasında tanımlandığı için, uluslararası iklim finansmanına erişemiyor. UNFCCC’nin yaptığı tanımlama Türkiye’nin süregelen iklim açmazının temelini oluşturuyor. Bahreyn, Çin, Malezya, Arjantin ve Şili gibi, kişi başına GSYİH’nin daha yüksek ve kıyaslanabilir olduğu ülkeler iklim finansmanından yararlanabilirken, Türkiye haksız yere bu imkânın dışında bırakıldığını düşünüyor. Yine de iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik küresel çabalara ve sürdürülebilir kalkınmaya geçiş sürecine katkıda bulunma ihtiyacı hissediyor. Türkiye bu ikilemi çözmek adına bizzat finanse ettiği ve ulusal çıkarlara öncelik veren iklim tedbirlerine yöneldi. 2015 Paris Anlaşması’nda Türkiye’nin de imzası vardı; ama iklim finansmanına duyduğu acil ihtiyaç sebebiyle, anlaşmaya verdiği onayı pazarlıklarda koz olarak kullanmak için beklemeye aldı.
