6 Ocak 2021'de dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçileri, 2020 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinin sonuçlarını protesto etmek ve Trump'ın Başkan Yardımcısı Mike Pence ve Kongre'nin başkan seçilen Joe Biden'in zaferini reddetme talebini desteklemek için Washington, DC'de toplandı ve Kongre Binası destekçiler tarafından basıldı. Bu saldırıyı soruşturan komite nihai raporunun giriş bölümünü yayınladı.
Komite ayrıca dün, ABD eski başkanı Donald Trump ve diğerleri için Adalet Bakanlığı'na suç duyurusunda bulunduğu halka açık son toplantısını gerçekleştirdi. Duruşmanın ve ilk 160 sayfalık raporun, komitenin eski bir başkan için yapacağı tarihi bir kovuşturma niteliğinde olması bekleniyor. Ayrıca yeni ayrıntılar içeriyor. İşte Washington Post'un 6 Ocak komite raporundan yaptığı 7 çıkarım.
1. Dört suç duyurusunda neler var
Komitenin bu adımı atacağı zaten tahmin ediliyordu. Ancak şimdiye kadar hangi kanunlara atıfta bulunulacağı belli değildi. Komite Donald Trump aleyhinde dört suç duyurusunda bulundu.
Resmi bir işlemin engellenmesi: Komitenin başkan yardımcısı Temsilci Liz Cheney, bir yıl önce bu yasaya dikkat çekmişti. Bu yasaya göre yolsuzlukla herhangi bir resmi işlemi engellemeye ya da etkilemeye teşebbüs etmek suçtur. Söz konusu resmi işlem, Kongre'nin 6 Ocak'ta seçim oylarını saymasıydı ve komite Trump'ın çeşitli entrikalarla ve destekçilerini sahte seçmen dolandırıcılığı iddialarıyla kışkırttıktan sonra Kongre binasına yönlendirerek bunu engellemeye çalıştığını söylüyor.
Yolsuzluk: Komite Trump'a çalıntı seçim iddialarının yanlış olduğunu söylendiğine, katılımcıların seçimi iptal etme planlarının yasadışı olduğunu bildiklerine ve Trump'ın aslında kaybettiğini kabul ettiğine dair kapsamlı kanıtlar ortaya koydu. Komite ayrıca avukat John Eastman ve diğerlerini de bu yasayı ihlal etmekle suçladı.
Amerika Birleşik Devletleri'ni dolandırmak için komplo kurmak: Komite, Trump, Eastman ve diğerleri hakkında suç duyurusunda bulunmak için bu yasaya atıfta bulunarak, Trump'ın yukarıdaki suçu işlemek için tek başına çalışmadığını söylüyor. Dün gerçekleşen oturumda konuşan Temsilci Jamie B. Raskin "Komite bu komplonun tüm potansiyel katılımcılarını belirlemeye çalışmadı, zira sorularımızı yanıtlamayı reddettikleri için birçok kişinin rolüne ilişkin bildiklerimiz eksik olabilir" dedi. Bu, sahte seçmenlerin ortaya çıkmasıyla baş gösteren bir durum. Komite, Trump'ın Kongre'ye ve Ulusal Arşiv'e kilit eyaletlerden Trump seçmenlerinin alternatif listelerini sunmak için başkalarıyla komplo kurduğunu ve bazı durumlarda yasal bir belgede usulüne uygun olarak seçildiklerini yanlış bir şekilde iddia ettiğini söylüyor. Sahte seçmenlerden bazıları bu nedenle yasal incelemeyle karşı karşıya kaldı.
Bir ayaklanmayı kışkırtmak, yardım ve yataklık etmek: Trump çeteyi kışkırttığı iddiasıyla suçlandı ancak daha sonra beraat etti. Komite, Trump ve diğerlerinin isyan öncesi ve sırasındaki eylemleriyle, alıntılanan kelimelerin her birini yerine getirdiğini öne sürüyor. Raskin, "Başkan Trump'ın 2020 seçimleriyle ilgili davranışlarıyla potansiyel olarak ilgili olan tek yasalar bunlar değil" dedi. Raskin ayrıca komitenin dört Kongre üyesinden Trump'ın seçimi iptal ettirme planları hakkında bilgi istediğini de sözlerine ekledi. Hiçbiri bu talebe uymadığı için komite onları Temsilciler Meclisi Etik Komitesi tarafından uygun yaptırımlara tabi tutulmak üzere mahkemeye sevk etti.
2. Barış çağrısı yapmakta direndiğine dair diğer kanıtlar
Komite defalarca Trump'ın sadece 6 Ocak'ta ihmalkar davranmakla kalmayıp, aynı zamanda o günkü şiddeti onayladığına ya da en azından bundan bir çıkar sağladığına işaret etti. Nihai rapor bu konuda daha fazla ayrıntıya yer veriyor ve özellikle şu noktalara değiniyor: Trump'ın uzun süredir yardımcılığını yapan Hope Hicks isyan sırasında bir kampanya yardımcısına mesaj atarak 4 ve 5 Ocak'ta Trump'ın Elips'teki konuşmasına katılanlara barışçıl olmaları çağrısında bulunması gerektiğini söyledi. Komiteye göre Hicks ayrıca Beyaz Saray avukatı Eric Herschmann'ın da benzer bir talepte bulunduğunu ifade etti. Komite ayrıca Pazartesi günü Beyaz Saray danışmanı Kellyanne Conway'in 6 Ocak'tan bir gün sonra Trump ile yaptığı bir görüşmeyi anlattığı videoyu da izletti. Conway durumu korkunç ve çılgınca olarak nitelendirdiğini, Trump'ın da buna karşılık "Hayır, bu insanlar üzgün. Çok üzgünler" ifadelerini kullandığını söyledi.
Kızı Ivanka ikna etti
Bu sözler, şiddet olayları ortaya çıkarken Trump'ın isyan karşısındaki tutumu hakkında öğrendiklerimizin üzerine inşa edildi. Hem Temsilci Jaime Herrera Beutler hem de Beyaz Saray eski özel kalem müdürü Mick Mulvaney, Trump'ın Kongre üyelerinin kalabalık kadar üzgün olmamasından yakındığını söyledi. Beyaz Saray yardımcısı Cassidy Hutchinson, Trump'ın ayaklanmadan önce yaptığı konuşmaya katılanların silahlı olduğunu bildiğini ve onlara Kongre binasına yürümelerini söylediğini ifade etti. Beyaz Saray yardımcısı Sarah Matthews ise Beyaz Saray basın sekreteri Kayleigh McEnany'nin kendisine Trump'ın isyancıları barışçıl olmaya çağırmak istemediğini söylediğini, ancak sonunda kızı Ivanka Trump tarafından ikna edildiğini söyledi.
3. Silahlarla ilgili yeni ayrıntılar
Kongre Binası'na yapılan saldırının gerçekten bir ayaklanma olup olmadığı konusunda şüphe duyanların savunması genellikle eğer öyle olsaydı daha fazla silah olması gerektiği konusunda oluyor. Ancak bu görüş, ayaklanan insanların çoğunun o sırada yakalanmadığını, dolayısıyla kaç kişinin silahlı olduğunu gerçekten bilinmediği konusunu göz ardı ediyor.
Çok sayıda mühimmat bulundu
Şimdi de komitenin raporu, Trump'ın 6 Ocak'ta Elips'te yaptığı konuşmanın öncesindeki manyetometrelerde gerçekten de çok sayıda silah ele geçirildiğini ortaya koyuyor. Raporda özellikle Kongre Binası Polisi tarafından Kasım 2021'de hazırlanan bir belgeye atıfta bulunuluyor. Raporda "Gizli Servis, manyetometrelerden geçen 28 bin seyirciden bir yığın silaha el koydu: 242 kutu biber gazı, 269 bıçak veya bıçak bıçağı, 18 muşta, 18 şok tabancası, 6 parça vücut zırhı, 3 gaz maskesi, 30 cop veya kör alet ve makas, iğne veya tornavida gibi 17 muhtelif eşya" ifadeleri yer alıyor. Ve bunlar sadece manyetometreden geçmeyi kabul eden kişilerdi.
Raporda ayrıca, "Binlerce kişi de bilerek manyetometrelerin dışında kaldı ya da çantalarını dışarıda bıraktı" ifadeleri yer alıyor. Ateşli silahlara gelince, rapor Trump'ın konuşması başlamadan önce Kongre Binası yakınlarında insanların silah ya da silaha benzer şeyler taşırken görüldüğü altı vakaya dikkat çekiyor. Hutchinson daha önce verdiği ifadede Trump'a manyetometrelerde silahlara el konulacağının söylendiğini ancak bunu umursamadığını hatta güvenlik önlemi çok sayıda destekçisini dışarıda bırakacağı için manyetometrelerin kaldırılmasını istediğini söylemişti. Yine de destekçilerini Kongre binasına yürümeye yönlendirdi.
4. Trump'ın oylama makinesi
Raporda, birilerinin Trump'a, kampanyasına ya da Beyaz Saray'a belirli bir seçmen dolandırıcılığının yanlış olduğunu söylediği durumlar ile daha sonra Trump'ın bu durumu dillendirmeye devam ettiğini gösteren bir tablo yer alıyor. Bu konuda kapsamlı kanıtlar var. Amaç yine Trump'ın yaptığı şeyin yolsuzluk olduğunu kanıtlamak. Bu örneklerin çoğu zaten biliniyordu. Özellikle de üst düzey Adalet Bakanlığı ve Georgia yetkililerinden yapılan alıntılar biliniyordu. Ancak birkaç tanesi yeni ve kayda değer. Özellikle de Trump'a Dominion oylama makineleriyle ilgili komplo teorilerinin asılsız olduğunun defalarca söylenmesini içeriyor. Bir keresinde McEnany, Trump'ı komplo teorisinden vazgeçirmek için defalarca uğraştığını ama başarılı olamadığını söyledi:
McEnany: İfademin başlarında onu Dominion teorisinden vazgeçirmeye özellikle değindim.
Soru: Siz onu bu konuda uyardıktan sonra da tweet atmaya devam ettiğini mi söylüyorsunuz?
McEnany: Evet ...
Komite McEnany'yi dürüst bulmadı. Raporda "McEnany'nin ifadesinin bir bölümü sanki önceden hazırlanmış konuşma noktalarına göre ifade veriyormuş gibi kaçamak görünüyordu" ifadeleri yer alıyor. Ulusal güvenlik danışmanı Robert O'Brien da 18 Aralık'ta Oval Ofis'e yaptığı bir telefon görüşmesinde insanları bu teoriden vazgeçirmeye çalıştığını söyledi. O'Brien, "Birisi bana oylama makinelerinde seçim hilesi yapıldığına ya da oylama makinelerimize yabancıların müdahale ettiğine dair elimde herhangi bir kanıt olup olmadığını sordu. Ben de hayır, bunu araştırdık ve böyle bir kanıt yok dedim" dedi. Son olarak, eğer herhangi bir şüphe varsa diye, rapor Beyaz Saray danışmanı Pat Cipollone'nin Trump ve müttefiklerine 18 Aralık'ta Beyaz Saray'da gece geç saatlerde yapılan bir toplantıda seçimi değiştirecek kadar hile yapıldığına dair bir kanıt olmadığının defalarca söylendiğini söyledi.
5. Giuliani'nin yalanları ve Stepien'in ofisinden atılması
Raporda, Trump'ın ekibinin avukat Rudy Giuliani'nin seçimlerle ilgili asılsız iddialarına ne kadar soğuk baktığına dair bazı yeni ayrıntılar yer alıyor. Ve bir örnekte Giuliani'nin kendisi de yanlış bir teoriyi desteklediğini kabul ediyor. Belki de en renkli olay, Trump'ın kampanya müdürü Bill Stepien'in, çalıntı seçim iddialarını ileri sürmek isteyen Trump müttefiklerini ofisinin dışında tutmak için kapısını kilitlemesi ama Giuliani'nin yine de içeri girmek için direttiğini söylemesi.Komite son olarak Giuliani'nin Mayıs 2022'de verdiği ifadede makinelerin seçimi etkişlediğini düşünmüyorum dediğini aktarıyor. Ancak Giuliani bir noktada, en saçma oylama makinesi komplo teorilerinden birinin ortaya atıldığı Michigan'daki Antrim County'den Cumhuriyetçi bir savcının oylama makinelerini Trump'ın ekibine teslim etmesini sağlamaya çalıştı.
6. Hutchinson'ın söyledikleri ve söylemedikleri
Rapor, Hutchinson tarafından aktarılan ve sorgulanan bir hikayeye çok fazla ışık tutmuyor. Hutchinson, Trump'ın konuşmasının ardından başkanlık limuzininde Trump ile Gizli Servis ekibinin lideri Bobby Engel arasında bir tartışma yaşandığını ikinci ağızdan duyduğunu hatırlıyor. Beyaz Saray yardımcısı ve Gizli Servis yetkilisi Anthony M. Ornato'nun kendisine Engel'in Trump'ın konuşmasından sonra Kongre binasına gidemeyeceklerini söylemesi üzerine Trump'ın direksiyona hamle yaptığını söylediğini aktardı. Gizli Servis kaynakları anonim olarak buna itiraz etti.
Şüpheli ifadeler
Rapor, birçok noktada komitenin Ornato'nun ifadesine şüpheyle yaklaştığını ifade ediyor. Hutchinson'ın iddiayı ikinci elden aktardığı vurgulanıyor ve komitenin hem Hutchinson'ı hem de ulusal güvenlik sorumlulukları olan Beyaz Saray çalışanının doğrulayıcı ifadesini ciddi olarak değerlendirdiği ve her ikisinin de ifadelerini uydurmak için bir nedeni olduğu sonucuna varmak için hiçbir sebep bulunmadığı belirtiliyor.
7. Adaleti engellemeye yönelik yeni iddialar
Komite zaman zaman kilit tanıkların ifadesini etkileyerek adaleti engellemeye yönelik bir çaba olabileceğini öne sürmüştür. Komitenin doğrudan Trump'la ilişkilendirdiği bir suç olmasa da raporda dikkat çekilen potansiyel suçlardan biri de bu. Temsilci Zoe Lofgren dün gerçekleşen oturumda Trump'ın sahte çalıntı seçim iddialarıyla topladığı çeyrek milyar doların bir kısmının avukat tutmak için kullanıldığını söyledi. Bu avukatlar komitenin endişe verici bulduğu eylemlerde bulunmuşlardır. Lofgren, "Örneğin, bir avukat bir tanığa, tanığın belirli durumlarda komiteye gerçekleri hatırladığı halde hatırlamadığını söyleyebileceğini belirti. Bu avukat ayrıca, müvekkilinin bu bilgiyi talep eden sorularına rağmen, avukatlık ücretini kimin ödediğini açıklamadı" dedi.
Lofgren bir başka vakada ise "Bir müvekkile, ifade verme tarihi yaklaşırken, Donald Trump ve ortaklarıyla bağlantılı olduğu anlaşılan kuruluşlar tarafından mali açıdan çok rahat olmasını sağlayacak potansiyel bir iş teklif edildi. Tanığın ifadesinin içeriğine ilişkin haberler yayıldıkça bu teklifler geri çekilmedi. Tanık bunun ifadesini etkilemeye yönelik bir çaba olduğuna inanıyordu" ifadeleri yer alıyor. Lofgren bu işe kimlerin karışmış olabileceği konusunda ayrıntı vermedi ancak komite Adalet Bakanlığı'nı bu konuyu incelemeye çağırdı. Komite raporunda daha fazla ayrıntı verileceği sözünü de verdi ve "Bu olaylarla ilgili daha fazla ayrıntı, tutanaklar yayınlandığında kamuoyuna sunulacaktır" dedi.
