Rusya'da çocuk sahibi olmamayı savunan bilgilerin yayılmasını suç sayan “çocuksuzluk propagandasına” karşı yeni bir yasa onaylandı. Hak grupları ve aktivistlere göre “propagandanın” niteliği açıkça tanımlanmadığından, yasa reklamcıların, film ve TV yapımcılarının, blog yazarlarının ve yazarların çocuksuz insanları memnun ya da geniş aileleri mutsuz olarak göstermelerini engelleyebilir. Yasa, ölümlerin doğumlardan daha fazla olduğu, nüfusun azaldığı ve yaşlandığı Rusya'da uzun süredir devam eden demografik krizin arka planında yer alıyor. Devlet Başkanı Vladimir Putin'e göre çözüm, Kremlin'in geleneksel Rus değerleri olarak adlandırdığı ve kadınları geniş aileler kurmaya teşvik etmeyi de içeren değerlere geri dönmek.
Kadınlar konuşmaya korkuyorlar
Analistlerin yasalaşmasına kesin gözüyle baktıkları çocuksuz propaganda yasağı, Rus yetkililerin kadınları çok çocuk doğurmaya zorlamak için yürüttüğü geniş çaplı kampanyanın bir parçası. Rusya'yı terk eden Savaş Karşıtı Feminist Direniş hareketinin kurucularından Daria Serenko, bunun kadınlara bedenlerinin, zihinlerinin ve eylemlerinin devletin kontrolü altında olduğuna dair bir uyarı olduğunu söyledi. Serenko, “Bu, devletin bedeniniz, sesiniz, özel hayatınız, her şeyiniz üzerinde tekel sahibi olmak istediği bir durumdur” dedi. Çocuk sahibi olmamayı savunmak ve kürtajla ilgili yasalar çoğaldıkça, kadınlar tutuklanma riski nedeniyle haklarını savunmakta isteksiz davranmaya başlıyor. Bu konuda bir sessizliği hakim olduğunu anlatan Serenko, "Bu bir tabu. Kadınlar bu konuda konuşmuyor. Korkuyorlar. Mahkemeye gitmek istemiyorlar çünkü sonuçlarının ne olacağını çok iyi biliyorlar" diye konuştu.
Rus haklar grubu First Department'a göre çocuksuz propaganda yasağı, sadece anne olarak yaşadıkları zorlukları paylaşan kadınları cezalandırabilir. Grup, doğum kontrol şirketlerinin reklam kısıtlamalarıyla karşılaşabileceği uyarısında bulundu. Grup, yasa tasarısının hukuki analizinde “Çocuk sahibi olmamaya dair olumlu bir imaj ve bilinçli bir çocuk sahibi olmama arzusu” yaratmayı amaçlayan herhangi bir şey söylemek veya yazmak imkansız hale gelecek. 'Çocuksuz propaganda' yasağı sadece kadınların ve kız çocuklarının haklarını koruyanları değil herkesi tehdit ediyor. Tasarı mevcut haliyle kabul edilirse, 'Rusya'da bu kadar yoksulluk varken nasıl çocuk doğurabilirsiniz' ifadesi cezalandırılabilir olacaktır" açıklamasını yaptı.
Duma'da yapılan genel kurul toplantısında, çocuk sahibi olmama ideolojisinin propagandasını yasaklayan yasa tasarısı onaylandı. Buna göre, çocuksuzluk propagandası yapan kişiler ve kuruluşlar tespit edilecek ve bunlara ceza kesilecek.
Yasa gereği memurlar dışındaki kişiler 100 bin ruble (yaklaşık 1000 dolar), memurlar 200 bin ruble (2 bin dolar), tüzel kişiler ise 800 bin rubleye (8 bin dolar) kadar para cezasına çarptırılacak.
Propagandanın medya araçlarıyla yapılması halinde 5 milyona (51 bin dolar) kadar para cezası kesilecek veya bunu yapan kuruluşun 90 güne kadar faaliyetleri durdurulacak.
Yasa tasarısı ilk okumadan geçtiğinde, Rusya'nın Facebook'u olan VKontakte'deki en büyük annelik destek gruplarından biri derhal dağıldı. İronik bir şekilde Annelik Mutluluğu adını taşıyan grubun 148 binden fazla üyesi vardı ve annelerin ebeveynlikle ilgili sorunlarını, korkularını ve pişmanlıklarını utanmadan ya da yargılanma korkusu olmadan paylaşabilecekleri bir forumdu.
Demografik kriz
Putin'i bu kadar üzen sürekli düşük doğum oranının nedenlerinden biri de muhtemelen bu gibi konular. Bağımsız Rus nüfus bilimci Alexander Raksha, Rus ölümlerinin bu yıl doğumlardan 608 bin fazla olacağını ve 60 bin civarındaki göçün ardından toplam nüfusun 550 bin civarında azalacağını tahmin ediyor.
Eylül ayında Rusya istatistik kurumu yılın ilk yarısında doğum sayısının 599 bin 600'e gerileyerek 1999'dan bu yana en düşük seviyeye indiğini açıkladı. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov temmuz ayında yaptığı açıklamada nüfus düşüşünün “ulusun geleceği için felaket olduğunu” söyledi. Putin, annelerin yedi ila sekiz çocuk sahibi olduğu geçmişin “harika geleneklerinin” yeniden canlandırılması çağrısında bulundu.
Ülkede artık reklam panolarında hamilelikle ilgili korkuları veya soruları olan insanlar için yardım hatları ilan ediliyor ve bu hatlarda kürtaj karşıtı savunucular çalışıyor. Sosyal medyada Aida adını kullanan bir feminist aktivist 18 yaşında, evi olmayan, kürtaj yaptırmayı uman ve erkek arkadaşı Ukrayna'da süresiz sözleşmeli asker olarak savaştığı için çok korkan bir öğrenci kılığında telefon etti. Onun yerine bebeği doğurması için baskı yapıldı.
Televizyon ve devlet kontrolündeki internet, geniş ailelerin ve ülkede yaşamanın faydalarını öven kamu spotlarıyla dolu. Kürtaj karşıtı reklamlardan birinde genç bir çiftin kapısı gece vakti müstakbel çocukları tarafından çalınıyor ve çifte kendini “Ben sizin mutluluğunuzum” diyerek tanıtıyor. Kadın, erkek arkadaşının “Biz böyle bir şey planlamıyoruz” itirazına rağmen onu içeri alıyor. Ardından kadın, “Mutluluğu planlayamazsın, değil mi?” diye cevap veriyor.
