Grönland'daki buzullar artık okyanusta erimek yerine çok daha pahalı bir içeceğe dönüşüyor. Dubai'nin lüks barları, müşterilerinin içeceklerini buzdağlarından oyulup emirliğe getirilen buzlarla süslüyor. Arctic Ice adlı startup şirketi, yaklaşık 22 ton Grönland buzundan oluşan ilk konteynerini bu yıl üst düzey bar ve restoranlara satmak üzere Dubai'ye gönderdi. 2022 yılında iki Grönlandlı tarafından kurulan Arctic Ice'ın ilginç ve çok tartışmalı bir iş modeli var.
En eski ve en saf buzu arıyorlar
Şirket ülkenin başkenti Nuuk yakınlarındaki haliçlerde buz tabakasından doğal yollarla kopmuş buzdağları arıyor. Arctic Ice'ın kurucularından Malik V. Rasmussen, "En berrak ve dolayısıyla en eski ve en saf buzu arıyoruz" dedi. Beğendikleri bir buzdağını tespit ettiklerinde, bir vinç kullanarak onu bir gemiye taşıyor, daha küçük parçalara ayırıyor ve yalıtımlı kasalara koyarak paketliyorlar.
Önce laboratuvarda test ediliyor
Her buzdağından alınan bir örnek, mikroorganizma veya bakteri bulunmadığından emin olmak için bir laboratuvarda test ediliyor. Daha sonra buz Grönland'dan Dubai'ye gönderilmek üzere yola çıkarılıyor. İlk olarak Grönland'a ürün bıraktıktan sonra Avrupa'ya dönen neredeyse boş kargo gemilerinden birine yükleniyor. Daha sonra ikinci bir gemiyle Dubai'ye yönlendiriliyor. Burada buzlar yeniden paketlenip satılıyor.
Arctic Ice, doğal bir kaynaktan yararlanmanın yeni bir yolunu sunduğunu, yeni ekonomik fırsatlar yarattığını ve Kuzey Kutbu'na ilişkin farkındalığı artırdığını iddia ediyor. Ancak şirket eleştiri oklarından kaçamıyor. Zira eleştirmenlere göre Dubai zaten kendi buzunu üretiyor ve ürünü fosil yakıtla çalışan gemilerle binlerce kilometre uzağa göndermek tam bir savurganlık.
5 milyar dolarlık pazar
Muhtemelen çok az insan içtiği içeceğin içindeki buzun nereden geldiğini merak ediyor ancak bu meşakkatli bir iş. Buz eskiden buzullar gibi doğal kaynaklardan yontularak elde edilirdi. Barlar ve restoranlar için seri üretim yapabilen ya da dondurucularda saklanan küp poşetlerini üreten makinelerin icadı ile bu durum değişti. Buz küpleri ve kırılmış buz pazarı 2022 yılında 5 milyar dolardan fazla değere sahip oldu.
Son birkaç on yılda doğal buzu ticari olarak geri getirmek için çeşitli girişimlerde bulunuldu, ancak çok az başarı elde edildi. 2015 yılında bir şirket Norveç'in kuzeyindeki Svartisen buzulundan oyulmuş buz küpleri satmaya çalışmış ancak yerel muhalefet nedeniyle planı suya düşmüştü. Rasmussen doğru pazarları hedefleyerek bu işi başarabileceğini umuyor.
Ölüm tehdidi alıyorlar
Azalan bir doğal kaynağı dünyanın öbür ucuna taşımayı içeren bir iş modeli olan Arctic Ice, kaçınılmaz olarak tartışmalara yol açtı. Şirketin Instagram videolarının altındaki yorumlar eleştirilerle dolu. Bir yorumda "Sanki gezegen için iyi bir şey yapıyormuşsunuz gibi... Oysa gezegenin yok olmasına yardım ediyorsunuz!" deniyor. Rasmussen sosyal medyada aldığı tepkilerin şok edici olduğunu söyleyerek "Eleştiri olacağını biliyorduk ama bunun ölüm tehditlerine ve sürekli tacize varacağını tahmin etmemiştik" dedi.
Gemilerini daha çevreci olanlarla değiştirecek
Arctic Ice, operasyonlarının çevresel etkiyi en aza indirecek şekilde tasarlandığını ve şirketin fosil yakıtla çalışan gemileri hibrit veya pille çalışan gemilerle değiştirmek gibi gelecek planları olduğunu söylüyor. Şirket ayrıca atmosfere saldığı karbon kirliliğinin üç katını atmosferden uzaklaştırmak istiyor. Ancak gelecek için belirsiz olan bu hedefler uzmanları ikna edemedi.
"Enerji israfına yol açan sahtekarlık"
Woodwell İklim Araştırma Merkezi'nde kıdemli araştırmacı Jennifer Francis, "Buzu soğutmalı gemilerle Dubai'ye taşımak için büyük miktarda enerji gerekecek" dedi. Francis, buzun ayrıca orman yangınlarının dumanı, toz ve hatta volkanik patlama külleri gibi doğal sebeplerle kirletilebileceğini sözlerine ekleyerek "Ben olsam bunu ultra zenginlere hitap eden, enerji israfına yol açan sahtekarlıklar kategorisine koyardım. Bahse girerim ki hiç kimse buzul buzu ile buzul olmayan buz arasındaki tat farkını söyleyemez" dedi.
"Tatma fırsatını vermek farkındalık yaratabilir"
Rasmussen bu görüşe itiraz ediyor. Ona göre yaptıkları işin avantajları var: Antik buzul buzunun tadı yok denecek kadar azdır, yani musluk suyu ya da maden suyundan yapılan buzların aksine eridikçe içeceklerin lezzetini etkilemez. Daha yoğun yapısı ise daha yavaş erimesini sağlıyor. Rasmussen "Bu aynı zamanda deneyimle de ilgili. İnsanlara insanoğlu tarafından hiç kirletilmemiş buzu tatma fırsatı vermek, Kuzey Kutbu ve hassas buzullar hakkında daha fazla farkındalık yaratabilir" dedi.
Farkındalık yaratmanın bu işin tek getirisi olabileceğini söyleyen Francis "O buz parçasını bir kişinin içeceğine getirmek için ne kadar enerjiye ihtiyaç duyulduğuna dair hikayenin anlatılmayacağına şüphe yok" dedi.
"Buzun hikayesi çevresel kaygılardan çok daha ağır basıyor"
Ancak diğerlerinin Grönland buzunun ticarileştirilmesi kavramıyla bir sorunu yok. Danimarka ve Grönland Jeoloji Araştırmaları'nda buzulbilim profesörü olan Jason Box, "Pek çok insan sızlanacaktır" diyor ve ekliyor: "Ama bana göre buza duyulan sevgi, buzun şeklinin estetiği ve hikayesi, çevresel kaygılardan çok daha ağır basıyor."
CNN'e verdiği demeçte, fraktal geometrisinin onu bardak içindeki küçük bir buzdağı gibi göstereceğini söyleyen Box "Tıpkı sanat gibi. İnsanların konuşmasını sağlıyor. Ve elbette küresel ısınma sorununun bir parçası oldukları için biraz üzüntü duyacaklar" dedi.
