Güldem Atabay
İşsizlik verileri dünyanın her ekonomisinde genel ekonomik gidişatın barometresi sayılır. Hükümetler para ve maliye politikalarını, enflasyon hedefi kadar işsizlik verilerini de dikkate alarak belirlerler. TÜİK verileri büyüme, enflasyon ve işsizlikle ilgili alanlarda bir süredir tartışma konusu. Geçtiğimiz çarşamba sabahı ILO hesaplama yöntemlerine daha yakınlaşan bir hesaplama ile yeni seri işsizlik verileri açıklandı. Yöntem değişikliği ile üç aylık ortalamalar halinde açıklanan işsizlik verisi yerini aylık ve daha az örnekleme ile yapılan hesaplamaya bıraktı. Buna göre, Ekim-Kasım-Aralık döneminde yüzde 12.9 olan işsizlik oranı Ocak 2021’de yüzde 12.2’ye geriledi. Eski seride en önemli sorunlardan biri yıllık nüfus artışı bir milyon civarındayken, istihdam piyasasına katılımın eksi rakamlarla ifade edilmesi ve iş aramaktan vazgeçen atıl nüfusun hesaba katılmamasıydı. Nüfus artışı gücünü korurken neden önemli sayıda insanın istihdam piyasasına katılmadığı, cevabı kolay verilemeyen bir soru. Bunun yanında iş aramaktan vazgeçenlerin de neden işsiz sayılmadığı ayrı bir tartışma konusuydu. Dolayısıyla TÜİK resmi işsizlik verisi detaylarını inceleyen ekonomistler her ay “geniş tanımlı işsizlik” oranını hesaplıyor. Son gelen yüzde 12.9’a karşılık, yine TÜİK veri detaylarından hesaplanan “geniş işsizlik tanımı” altında gerçek işsizlik oranı yüzde 28’di. Yeni seride, dikkat çekici detaylar var. Adına “gerçek işsizlik oranı” demeden TÜİK bu kez “atıl iş gücü” olarak Türkiye ekonomisindeki en büyük sorun olan rakamı ortaya koymuş: Yüzde 29.1! Mevsimsel etkilerden arındırılmış seride, işsizlik oranı olarak açıklanan yüzde 12.2, eski yönteme yakın olan ve gerçekte pek de ciddiye alınmaması gereken bir rakam. Kategori genişletildikçe, adına işsizlik oranı nedense denmeyen ama tam resmi gösteren rakamlara ulaşılabiliyor. Yukarıdaki grafik bu durumu özetliyor. İşsizlik oranı olarak verilen çizgide 2019 başında yüzde 13.5 olan verinin pandemi dönemini kapsayan süreçte nasıl olup da yüzde 12.2’ye gerilediğinin açıklaması kolay değil. Çünkü bu veri eksik rakamlarla hesaplanıyor.
