20 kişilik euro bölgesi maliye bakanları grubuna başkanlık Paschal Donohoe "Bulgaristan'ın 2025 yılında euro bölgesine katılacağına kesinlikle inanıyorum. Asıl soru ülkenizin para birimi olarak euro’yu ne zaman uygulamaya koyacağıdır. Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belli değil” dedi. Yanında ülkenin başbakanı, başbakan yardımcısı ve dışişleri bakanı bulunan Donohoe'nin varlığı, Avrupa'daki siyasi ağırlığını fazlasıyla hissettirdi. Bir ay sonra koalisyon hükümeti çöktü ve bu üç bakanın hepsi görevden alındı. Donohoe Bulgaristan’ın euro kullanan 21’inci ülke olma yolundaki girişimlerine destek toplamak için pek de uygun olmayan bir zamanda ziyaret gerçekleştirdi.
Politico’ya konuşan uzmanlar ve siyasetçiler, 1 Ocak 2025 hedefinin sadece Bulgaristan'daki siyasi çalkantılar nedeniyle değil, aynı zamanda süregelen enflasyon ve halk desteğinin eksikliği nedeniyle de tutturulamayacağı görüşünde.
“Siyasi krizin ortasındayız”
Bulgar sosyalist milletvekili Petar Vitanov, "Siyasi bir krizin ortasındayız" dedi. Bu durum ülkenin yılbaşına kadar evro bölgesine katılmasını "imkansız" hale getirecek. Haziran ayında 2021'den bu yana altıncı ulusal seçim gerçekleşecek. Vitanov “Bir sonraki hükümetin ne olacağını ve bunun önceliklerinden biri olup olmayacağını gerçekten bilmiyoruz" dedi. Hükümet düşmeden önce bile, ülke öngörülen giriş tarihini kaçırabileceğinin sinyallerini veriyordu.
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu CEPS'te kıdemli araştırma görevlisi olan Cinzia Alcidi'ye göre, ulusal para birimine geçişin içerdiği teknik zorluklar göz önüne alındığında Bulgaristan "en erken" Ocak 2026’da euro’ya geçmiş olacak. Yıl ortasında böyle bir geçiş yapmak ise uzmanlara göre alışılmadık bir durum. Zira ülkeler genellikle idari nedenlerle yıl başlarında böyle bir değişime katılır. Bulgar AP üyesi Eva Maydell, "2025'te katılım tarihi için iyimser olduğunu" söyledi ve "1 Ocak da olabilir, daha sonra da olabilir" diye ekledi.
Artan fiyatlar yüzünden zor durumda
Euro bölgesine katılım, AB maliye bakanları, milletvekilleri ve hükümet başkanları konuyu tartışmadan önce ülkelerin Avrupa Merkez Bankası tarafından derecelendirildiği tipik bir AB sürecidir. Bir ülkenin yeterlilik için karşılaması gereken kriterler arasında istikrarlı bir döviz kuruna sahip olmak, kamu açığı ve borç oranı hedeflerini tutturmak ve ulusal mevzuatı AB yasalarıyla uyumlu hale getirmek yer alıyor. Bulgaristan'ın AB'ye katılmaya hazır olup olmadığını belirleyecek olan raporun ise yaz aylarından önce yayınlanması bekleniyor.
Enflasyon sorun olmaya devam ediyor. Bulgaristan'ın AB'ye katılabilmesi için "en iyi performans gösteren" üç AB ülkesinin ortalamasının en fazla yüzde 1.5 puan üzerinde bir ortalamaya sahip olması gerekiyor ki bu da tam olarak hangi enflasyon rakamına ihtiyaç duyulduğu konusunda gri bir alan yaratıyor.
Brüksel merkezli ekonomik düşünce kuruluşu Bruegel'de kıdemli araştırmacı olan Zsolt Darvas, "Bulgaristan'ın önündeki tek engel enflasyon kriteri. İyi bir bütçe pozisyonu var. Kamu borçları düşük ve bütçe açıkları kontrol altında” dedi. Darvas, ülkenin 2025 yılında yüzde 2.9'luk bir enflasyon oranına sahip olacağı yönündeki mevcut tahminin "Bulgaristan'ın 2026 yılında euro’ya katılabileceği anlamına geldiğini" söyledi.
Rus dezenformasyonu
Yapılan bir ankete göre Bulgarlar AB üyeliğine ortalamanın altında destek verdi. Geçiş sürecinde fiyatların kötüye kullanılması gibi konularda ortalamanın üzerinde kaygı duyduklarını belirttiler. AB yetkililerine göre Rus destekli dezenformasyon bu konuda büyük rol oynuyor. Milletvekili Vitanov, "Ben hala Bulgarların çoğunluğunun euro bölgesinin bir parçası olmayı tercih edeceğine inanıyorum. Burada sadece Rus propagandasını suçlamıyorum. Evet, böyle bir propaganda var. Ancak genel olarak geride kalanlar Bulgar siyasetçilerdir” dedi.
Birçok uzman ve yetkili, enflasyonu kontrol altına alma konusundaki performansı bir yana, Bulgaristan'ın euro bölgesine katılmak için nispeten güçlü bir konumda olduğunu söyledi. Ülkenin para birimi Leva 1999'dan bu yana euro’ya bağlı ve Bulgaristan 2020'den bu yana AB'nin bankacılık birliğinde yer alıyor. AB'nin Ocak 2025 hedefine yönelik kamuoyu desteğinin sürmesine rağmen, üst düzey yetkililer özel olarak bunun neredeyse kesinlikle gerçekleşmeyeceğini kabul ediyor.
