Elon Musk’ın mucizesi Tesla tamam da, yeni elektrikli araç start-up’ları Rivian ve Lucid’in ulaştığı değerler akıllara sığmayan rakamlara geldi. Henüz tek bir araç bile üretmeyen Rivian 139 milyar dolar, Lucid ise 88 milyar dolar değere yükseldi. Volkswagen’in yanı sıra Audi, Porsche, Seat, Bentley, Lamborghini gibi markaların sahibi, kriz yılı 2020’de 9.3 milyon araç üreten VW Group’un değeri 135 milyar dolar. Otomobilde seri üretimin mucidi, asırlık Ford’un değeri daha mütevazı: 78 milyar dolar
A+Yazı Boyutunu BüyütA-Yazı Boyutunu Küçült
Tüm dünyanın artık iklim krizinin varlığını kabul etmesi ve felaketi durdurmak için çok az vaktin kaldığını idrak etmesi, dünya ekonomisinin en önemli “oyun değiştiricisi” haline geldi. Fosil yakıtların bir an önce terk edilmesinin gerekli olduğunun akıllara kazınması bazı sektörlerin kaçınılmaz ölüm ilanı haline gelirken, bazılarını ise akıl almaz noktalara taşıyor. Bunun en çarpıcı örneği de elektrikli otomobiller. En büyük hissedarı ve yöneticisi Elon Musk’ın zaman zaman yaptığı tuhaflıklara rağmen, elektrikli otomobil işinin bir numarası Tesla’nın piyasa değeri 1 trilyon doların üzerinde. Tesla’nın bu değere ulaşmasında özellikle bu yıl içinde analistlerin beklediği rakamların üzerinde sonuçlar elde etmesi etkili oldu. Tesla yılın üçüncü çeyreğinde 237 bin 800 araç üretip, 241 bin 391 araç satışı gerçekleştirdi. Aynı dönemde araç satışından 12 milyar dolar ciro elde edilirken, şirketin net karı 1 milyar 620 milyon dolar oldu. Tesla’nın satış ve kar rakamları trilyon dolarlık teknoloji devlerinin çok gerisinde kalsa da, şirketin yakın geleceğin en parlak sektöründe piyasanın en istikrarlı oyuncusu konumuna gelmesi, ulaştığı 1 trilyon dolarlık piyasa değerini anlamlı kılıyor. Ama aynı piyasadaki iki başka şirketin ulaştığı değerler gerçekten de akıl-mantık sınırlarını zorlayacak seviyede. Bunlardan ilki geçtiğimiz günlerde halka açılan elektrikli araç şirketi Rivian. MIT mezunu bir makine mühendisinin kurduğu Rivian, kısa süre içinde Amazon’un CEO’su Jeff Bezos’un ilgisini çekti. Rivian’ın sıçramasındaki en büyük etken, Amazon’un dağıtımda kullanmak üzere 100 bir araçlık siparişi şimdiden vermesi. Henüz prototip dışında tek bir ürün bile üretmemiş olan, satış geliri bulunmayan Rivian, 10 Kasım’da halka açıldığından bu yana piyasa değerini neredeyse ikiye katlayarak 139 milyar dolara ulaştı. Rivian’ın ilk 9 aylık zararı 3 milyar doların üzerinde. Sıfır satışa karşılık 139 milyar dolar değeri olar Rivian’ın dünyanın en büyük otomobil üreticisi Volkswagen’le karşılaştıralım: Şirketin bünyesinde Vokswagen’in dışında Audi, Seat, Skoda, Porsche, Bentley, Lamborghini, CUPRA ve Ducati gibi markalar bulunuyor. Volkswagen grubu, çatısı altındaki bu markalarla Covid’in kasıp kavurduğu 2020 yılında tüm dünyada 9.3 milyon adet araç satışı gerçekleştirdi. 2019 satışları 11 milyon araç seviyesindeydi. Volkswagen 2019’da 254 milyar euro, 2020’de ise 223 milyar Euro satış geliri elde etti. Çip krizi olmasaydı şirketin 2021 yılında 300 milyar euro barajını aşması bekleniyordu.
Bezos, Rivian’ın kurucusu Scaringe için “tanıdığım en yetenekli girişimci” diyor. Peki sıfır gelirli 139 milyar dolarlık Rivian’a karşı koca Volkswagen’in toplam piyasa değeri ne kadar? 650 bin kişinin çalıştığı, hesaplarında 40 milyar dolar nakit bulunan Volkswagen’in değeri 135 milyar dolar. Yani Rivian’ın 4 milyar dolar altında. Akıl sınırlarını zorlayan bir bilgi daha: Dünyanın en çok ihracat yapan, 1 numaralı sanayi ülkesi Almanya’nın 40 büyük şirketi DAX adılı borsa endeksini oluşturuyor. Bu 40 şirketin arasında Volkswagen’in yanı sıra, yazılım devi SAP, Airbus, Siemens, Daimler, BMW, Adidas, Puma, BASF, sigorta devi Allianz, DHL’nin de sahibi olan Deutsche Post ve Bayer gibi tüm dünyanın tanıdığı markalar var. Ünlü “Made in Germany” damgasının bu 40 temsilcisinin toplam piyasa değeri 2.1 trilyon dolar civarında. Yani bu 40 dev konvansiyonel şirket hepi topu 2 Tesla ediyor. 40 şirketin arasında değeri Rivian’ı geçen sadece iki şirket var: Mühendislik ve sanayi gazları devi Linde ile yazılım şirketi SAP. Peki bu çılgınlıkta Rivian tek mi? Değil, bir de Lucid adında yeni bir girişim var. Eski bir Tesla yöneticisi olan Peter Rawlinson’unkurup yönettiği Lucid de, henüz üretim aşamasına geçmemiş olan bir elektrikli araç şirketi. Ama Lucid’de de işler Rivian gibi gidiyor. Şirket, hafta içinde ilk üretim için aldığı sipariş sayısının 17 bin adete ulaştığını açıklayınca, hisseleri yüzde 24 yükseldi. Bu sıçramayla birlikte Lucid’in piyasa değeri 88 milyar dolara ulaştı. Sadece yılın üçüncü çeyreğinde 524 milyon dolar zarar eden, sıfır cirolu Lucid bu piyasa değeriyle, asırlık otomotiv şirketi Ford’un 10 milyar dolar önüne geçti. Eski bir Tesla yöneticisinin kurduğu Lucid, 17 bin ön sipariş aldığını açıkladı. Son 12 aylık satışları 134 milyar dolar, yılın üçüncü çeyreğindeki karı 3 milyar dolar olan Ford’un çarşamba akşam saatlerindeki piyasa değeri 78 milyar dolar seviyesindeydi. Elektrikli araç üreten veya üretmeye aday olan şirketlerin ulaştıkları değerler, piyasa uzmanları arasında da tartışma konusu. Örneğin, Edmunds adlı veri şirketinin analistlerinden Jessica Caldwell Financial Times’a yaptığı yorumda “Tesla pek çok yatırımcıyı zengin etti. Şimdi yatırımcılar yeni bir elektrikli araç mucizesini kaçırmak istemiyor. Ancak Tesla gibi bir başarı öyküsü sıklıkla gerçekleşmez. Bu nedenle konvansiyonel otomotiv şirketlerine bakınca Rivian ve Lucid’in ulaştığı değerler sorgulanmaya muhtaçtır” dedi. Wedbush adlı şirkette teknoloji ve otomotiv analistliği yapan Dan Ives ise tartışmaya biraz daha farklı yaklaşıyor: “Tesla’nın 1 trilyon dolarlık piyasa değeri eşiğini geçmesi elektrikli araç sektöründeki paradigmayı değiştirdi. Bu şirketlere yönelik büyük iştah var. Piyasa Volkswagen, Ford ve General Motors gibi şirketlere birer otomobil markası olarak bakarken, Lucid ve Rivian birer mini Tesla olarak algılanıyor.”
