ABD'nin Rusya'ya yaklaşmasıyla Ukrayna köşeye sıkıştı

Constant Méheut / New York Times

Geçtiğimiz iki hafta içinde Trump, Rusya ile doğrudan barış görüşmeleri başlattı ve Ukrayna'nın müzakere masasında yer alması gerektiği yönündeki itirazlarını reddetti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'i “diktatör” olarak nitelendirdi ve Rusya'nın 2022'deki işgaliyle başlattığı savaştan Ukrayna'nın sorumlu olduğunu iddia etti.

Savaş dördüncü yılına girerken, bu düşmanlık Ukrayna'yı ABD'nin Ukrayna politikası üzerinde hala ne kadar kozu olduğunu yeniden değerlendirmeye ve çıkarlarını korumak için alternatif seçenekleri araştırmaya sevk etti.

Analistler ve Ukraynalı yetkililer, bu seçeneklerin çok az olduğunu ve hiçbirinin ideal olmadığını söylüyor. Ukrayna, şu anda müzakere edilmekte olan maden anlaşması gibi kârlı ekonomik anlaşmalarla Trump'ın gözüne girebilir ama karşılığında ağır şartlarla karşılaşma riskini de göze alarak.

ABD desteği kesilirse Ukrayna en fazla birkaç ay dayanabilir

ABD desteği kesilirse, Ukrayna savaş alanında dayanabildiği kadar dayanabilir - ki bu sadece birkaç ay olabilir ya da Trump'ın barış görüşmelerinin kendi katılımı olmadan ilerleyemeyeceğini kabul etmesini umabilir.

Bu arada Ukrayna, yeni en yakın ortağı ve potansiyel güvenlik garantörü olarak Avrupa'ya doğru kesin bir dönüş yaptı. Zelenskiy son birkaç gün içinde Avrupalı mevkidaşlarıyla, sahada barışı koruma birlikleri de dahil olmak üzere askeri desteğin arttırılmasını görüşmek üzere çok sayıda telefon görüşmesi ve toplantı yaptı. Pazartesi günü Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Beyaz Saray'da Ukrayna'nın durumunu savundu.

Ukraynalı bir siyasi analist olan Volodimir Fesenko geçen hafta Facebook'ta “Ukrayna müzakerelerde ABD'nin desteğine güvenmemeli” diye yazdı ki bu kısa bir süre önce hayal bile edilemeyecek bir yaklaşımdı.

Kiev merkezli bir düşünce kuruluşu olan New Europe Center'ın başkanı ve Zelenskiy'nin Ukrayna'nın bir sonraki NATO büyükelçisi olarak seçtiği Alyona Getmanchuk, Ukraynalılar için bu yeni duruma uyum sağlamanın zor olduğunu söyledi. Getmanchuk bir telefon görüşmesinde “ABD'nin yanımızda olmasına uzun zamandır alışkınız ve hala tamamen yanımızda olmalarına ihtiyacımız var” dedi.

Trump Ocak ayında göreve döndükten sonra Ukrayna, Trump'ın iş odaklı zihniyetini koz olarak kullanmayı umdu. ABD'nin desteğinin devamı karşılığında modern teknoloji üretimi için kilit önem taşıyan kritik minerallere erişim konusunda bir anlaşma teklif etti.

Ancak Trump bu konsepti tersine çevirerek karşılığında hiçbir şey teklif etmeden Ukrayna'nın mineraller, petrol ve gaz gibi doğal kaynaklarından 500 milyar dolar değerinde bir anlaşma talep etti. Trump, Ukrayna'nın kaynaklarına erişimi Washington'un Ukrayna'ya geçmişte yaptığı yardımların “karşılığı” olarak çerçeveledi.

ABD'nin bugüne kadar Ukrayna'ya yaptığı yardımın gerçek değeri yaklaşık 120 milyar dolar.

Ukrayna çok zahmetli olduğunu düşündüğü anlaşmanın çeşitli versiyonlarını reddetti. Pazartesi akşamı itibariyle her iki tarafın yetkilileri Ukrayna için daha elverişli şartlar içeren revize bir anlaşma üzerinde çalışıyorlardı ve anlaşmaya yakın görünüyorlardı.

Nihayetinde uzmanlar mücadeleye devam edip etmeme kararının Ukrayna'ya ait olduğunu söylüyor. Şimdi önemli olan, ağır şartlar içeren bir anlaşmayı kabul etmek zorunda kalmamak için Ukrayna'nın ABD desteğinden yoksun bir şekilde savaş alanında yeterince uzun süre direnip direnemeyeceği.

Ukrayna hükümeti, Rusya'ya karşı mücadelesini bu yılın ilk yarısına kadar sürdürebilmek için yeterli fon, silah ve mühimmata sahip olduğunu söyledi. Ancak ordusundaki yapısal sorunlar savunmasını zayıflattı: Cephede görev yapacak asker sıkıntısı, üç yıllık savaşın ardından bazılarının firar etmesine neden olan yorgunluk ve Rus güçlerinin rutin olarak istismar ettiği tugaylar arasındaki koordinasyon boşlukları gibi.

Ukrayna için her şey kötü değil

Yine de askeri analistler Ukrayna'nın lehine işleyen bazı unsurlar olduğunu söylüyor. Yerli silah üretimini önemli ölçüde arttıran Ukrayna, bugün Rus birliklerini hedef almanın başlıca aracı olan ve savaş alanında kullandığı saldırı dronlarının neredeyse tamamını üretiyor.

Ukrayna parlamentosunun savunma ve istihbarat komitesi üyesi Solomiia Bobrovska'ya göre Ukrayna'nın savunma sanayii şu anda ülkenin silah ihtiyacının yaklaşık %40'ını karşılıyor.

Eski bir Alman Savunma Bakanlığı yetkilisi olan ve şu anda Münih Güvenlik Konferansı'nda kıdemli araştırmacı olarak görev yapan Nico Lange, “Çizgiyi korumak ve ‘Bakın, kendimizi savunmaya devam edeceğiz’ demek, bence Ukrayna'nın bu talihsiz durumdaki konumunu güçlendiren şeydir” dedi.

Belki de en umut verici seçenek Ukrayna'nın Avrupa'ya yönelmesi.

Zelenskiy geçen hafta Avrupalı mevkidaşlarıyla “ABD'nin desteğini sınırlamaya karar vermesi halinde” Ukrayna'nın savaş çabalarını finanse etmeleri için görüşmelere başladığını söyledi. Sadece son birkaç gün içinde onlarca Avrupalı liderle telefonla ya da Pazartesi günü Kiev'de düzenlenen büyük bir zirve sırasında yüz yüze görüştü.

Bazı Avrupa ülkeleri şimdiden Ukrayna'nın yerli askeri sanayisini finanse etmeye başladı ve Avrupa Birliği Ukrayna'ya toplamda 20 milyar euro'yu (yaklaşık 21 milyar dolar) aşabilecek önemli bir yeni destek paketi gönderme planlarını tartışıyor.

Fransa ve İngiltere, Rusya'nın daha fazla saldırganlığını caydırmak için savaş sonrası çözümün bir parçası olarak Avrupa barış gücü birliklerinin Ukrayna'ya konuşlandırılması tartışmalarına da öncülük etti.

Macron'un Pazartesi günü Trump ile bu konuyu görüşmesinin ardından İngiltere Başbakanı Keir Starmer'ın da bu hafta Washington'a yapacağı ziyaret sırasında bu öneriyi gündeme getirmesi bekleniyor.

Yine de Starmer, Rusya'yı caydırmak için “ABD desteği” olarak adlandırdığı, potansiyel olarak ABD hava koruması şeklinde bir destek olmadan Avrupa birliklerinin konuşlandırılmasının uygun olmayacağını kabul etti. Ukrayna'da pek çok kişi Avrupa'nın geçen yılın Mart ayına kadar 1 milyon top mermisi teslim etme sözünü yerine getiremediğini de hatırlatıyor.