Alice Callahan / The New York Times
Bu ay yayınlanan büyük bir araştırma, balık tüketimi ile en ciddi cilt kanseri türü olan melanom gelişimi arasında şaşırtıcı bir bağlantı buldu. Ancak bu bulgu diyet ve melanom arasındaki olası bağlantılarla ilgili sorular gündeme getirse de çalışmanın başyazarı ve diğer uzmanlar balık yemekten kaçınmak için bir neden olmadığı konusunda uyardı. Ayrıca melanom riskini azaltmak için en önemli tavsiye hala geçerli: Güneşten veya solaryumdan maruz kaldığınız UV ışınları kısıtlayın.
Yüzde 22 daha fazla kanser vakası
Cancer Causes & Control dergisinde yayınlanan yeni çalışma, ABD’de Ulusal Sağlık Enstitüleri-AARP Diyet ve Sağlık Çalışması'na kayıtlı 50 ila 71 yaşları arasındaki 490 bini aşkın yetişkinin verilerini değerlendirdi. Katılımcılar çalışmanın başlangıcında balık tüketimleri de dahil olmak üzere ayrıntılı anketler doldurdu. Daha sonra kanser tanılarını izlemek için yaklaşık 15 yıl boyunca takip edildiler. Araştırmacılar haftada üç porsiyon balık yiyenlerde, neredeyse hiç balık yemeyenlere oranla yüzde 22 daha fazla kötü huylu melanom vakasına rastladı.
Asıl sorun cıva ve arsenik
Brown Üniversitesi'nde dermatoloji doçenti ve çalışmanın baş yazarı Eunyoung Cho, balık yemenin bir kişinin melanom geliştirme riskini neden etkileyebileceğinin açık olmadığını belirtti. Cho “Bunun sebebinin yalnızca balık olmadığına inanıyoruz. Balıkta muhtemelen bir miktar kirletici madde olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu. Diğer araştırmalar, daha fazla balık yiyen insanların vücudunda cıva ve arsenik gibi ağır metal seviyelerinin daha yüksek olduğunu bulmuştu. Cho bu kirleticilerin aynı zamanda daha yüksek cilt kanseri riski ile de ilişkili olduğunu kaydetti. Ancak çalışmada katılımcılardaki kirletici seviyeleri ölçülmedi ve bu bağlantıyı keşfetmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Balık kalp sağlığı için mühim
Cho, “İnsanlara bulgularımız doğrultusunda daha az balık yemelerini söyleyemem" dedi. Balık yemenin daha düşük kardiyovasküler hastalık riski ve hatta belki başka kanserler ile ilişkili olduğunu belirtti. Amerikan Kanser Derneği kırmızı etten ziyade daha sık balık, kümes hayvanları ve fasulye yemeyi öneriyor. Amerikan Kalp Derneği ise kalp sağlığı için haftada iki porsiyon balık yemeyi tavsiye ediyor.
Diğer uzmanlar da çalışmanın bulgularını yorumlarken benzer şekilde temkinli davrandı. Texas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi'nde epidemiyoloji doçenti olan Carrie Daniel-MacDougall e-postasında "Bu, balık tüketiminin kalp sağlığındaki ve kanser önleme diyetindeki rolünü değiştirmez" diye yazdı.
Sebep bilinmiyor
Daniel-MacDougall, bu çalışmaya dahil edilen aynı NIH-AARP grubuyla daha kısa takip süresi ve daha az değişkeni olan erken bir çalışmaya öncelik etmişti. 2011'de yayınlanan makalesi de balık tüketimi ile melanom riski arasında bir ilişki bulmuştu. Ancak Daniel-MacDougall, NIH-AARP çalışmasının birçok kanser türünü izlemek için tasarlandığını, güneş yanığı geçmişi veya ömür boyu UV maruziyeti gibi önemli ve iyi bilinen melanom risk faktörlerini ölçmediğini yazdı.
Bu risk faktörlerine sahip kişilerin güneşte daha fazla zaman geçirmiş olabileceğini, sahilde veya balık avında vakit geçirdikleri için deniz ürünlerini daha fazla tüketmiş olabileceklerini belirtti. Daha fazla bilgi olmadan melanom riskini artıran etkenin balık, güneşte geçirilen zaman ya da başka bir faktör olup olduğunu belirlemek imkansız.
Kanıt ve korelasyon arasındaki fark
Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi Melanom Araştırma Programı direktörü Dr. Sancy Leachman, yeni çalışmanın iyi tasarlanmış olduğunu ve bulguları “ilginç” olarak nitelendirdiğini söyledi. Ancak, "Bunun gibi büyük veri kümeleri analiz edildiğinde”, kanıttan ziyade farklı etkenler arasındaki korelasyonların bulgulandığını belirtti.
"Şaşırtıcı korelasyonlar var"
Örneğin bu tür bir çalışma, balıklarda bulunan kirleticilerin melanom riskini artırabileceği gibi yeni hipotezler geliştirmek için faydalıdır. Ancak kesinlik için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaçları var.
Leachman “Bilim gelişir, her şeyi bir gecede yapamazsınız. Bu sadece sürecin bir parçası" diye konuştu.
Birçok çalışma belirli gıdalar ve kanser türleri arasındaki korelasyonları belirledi. Ancak daha fazla çalışma yapıldığında ve sonuçlara bir bütün olarak bakıldığında, bu etkiler genellikle azalır veya tamamen ortadan kalkar. Melanoma dair sınırlı araştırmalar, belirli gıdalarla bazı garip ve şaşırtıcı korelasyonlar ortaya çıkardı. Tüm çalışmalarda olmasa da bazılarında daha fazla narenciye yemek melanom riskiyle ilişkilendirildi. Kırmızı ve işlenmiş et tüketimi ise daha düşük melanom riski taşımakla beraber diğer kanser riskleriyle bağlantılıydı.
“Doğrulanmış şeylere tutunun”
Leachman kanser riski ile belirli gıdalar arasındaki korelasyon hakkında, “Henüz kanıtlanmamış bu eksik verilerle boğulmayın. Denenmiş ve doğrulanmış şeylere tutunun: İyi yiyin, iyi uyuyun, iyi egzersiz yapın. Bunların hepsinde ölçülü olun. Bu, size kanser dahil her türlü hastalığa karşı sahip olabileceğiniz en büyük direnci verir" dedi. Daniel-MacDougall, “Melanomu önlemek için yapmamız gereken en etkili uygulamalar, çocukluktan başlayarak yaşam boyu güneşe maruz kalmanızı kısıtlamak ve cilt kanseri taramalarına girmektir” diye yazdı.
"Ne kadar erken kontrol ettirirseniz, o kadar iyi"
Leachman, balık ve diğer diyet faktörleri hakkındaki sınırlı veriler göz önünde bulundurulunca, bu tavsiyeyi destekleyen çok daha fazla kanıt olduğunu söyledi. Cilt Kanseri Vakfı'na göre beş veya daha fazla güneş yanığına sahip olmak, yaşam boyu melanom riskinizi iki katına çıkarıyor. Kapalı bir solaryuma girmek ise riskinizi yüzde 75 artırabilir. Leachman “Cildinizi yeni, değişen veya olağan dışı görünen lekeler için düzenli olarak kontrol edin. Kaygı duyduğunuz bir şey keşfederseniz doktora görünün. Garip görünen bir şey görürseniz de hemen paniğe düşmeyin. Ne kadar erken kontrol ettirirseniz, o kadar iyi olursunuz” dedi.
© 2022 The New York Times Company
