Lily Kuo, Joy Dong / New York Times
Enfekte sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşan chikungunya (CHIKV) nadiren ölümcül olsa da ateş ve şiddetli eklem ağrısına neden oluyor. Son dört haftada çoğunluğu Foshan şehrinde olmak üzere Çin’de yaklaşık 8 bin kişiye bulaştı. Bu, virüsün 2008’de ülkede ilk kez görülmesinden bu yana en büyük salgın. Uzmanlara göre, küresel sıcaklıkların artmasıyla bölgede hava daha sıcak ve nemli hâle geldi, bu da sivrisineklerin çoğalmasını kolaylaştırdı.
Yetkililer, salgınla mücadelede COVID pandemisi sırasında uygulanan tanıdık yöntemlere başvuruyor: 10 milyonluk şehirde “vatansever halk sağlığı kampanyası” başlatıldı. Bu da bazıları için hoş olmayan anıları canlandırıyor.
Kentteki bina girişlerinde görevliler, içeri girmeden önce sakinlerin üzerine sivrisinek kovucu sıkıyor. Kırmızı yelekli toplum çalışanları kapı kapı dolaşıp evleri denetliyor ve sakinlere birikmiş suları boşaltmaları emrediliyor. İş birliği yapmayanlara para cezası kesilebileceği gibi, ciddi durumlarda “bulaşıcı hastalıkların önlenmesini engellemek” suçlamasıyla cezaî yaptırım da uygulanabiliyor.
Sivrisinekle mücadeleye katılmayan evlerin elektriği kesildi
Guicheng bölgesindeki bir mahalle komitesi tarafından yayımlanan bir duyuruya göre, iş birliği yapmayan en az beş hanenin elektriği kesildi.
COVID-19 salgını sırasında Çin, dünyanın en katı önlemlerini uygulamıştı — toplu testler, şehir çapında karantinalar, zorunlu izolasyonlar ve sürekli hareket takibi gibi “sıfır COVID” politikaları.
RedNote adlı popüler bir sosyal medya platformunda bazı sakinler, görevli memurların köpeklerinin su kapları da dahil olmak üzere tüm su kaplarını boşaltmalarını emrettiğini belirtiyor. Bazıları ise bu denetimlerin aşırıya kaçtığını söylüyor.
RedNote üzerinden New York Times’a ulaşan iki vatandaş, evlerine rızaları olmadan girilip durağan su arandığını söyledi. İki kişi ise bitkilerinin ya alındığını ya da gözleri önünde yok edildiğini aktardı. Salı günü Foshan belediye hattına gönderilen fakslar geçmedi, e-postalara da yanıt verilmedi.
Foshan ve Hong Kong’un kuzeyindeki Guangdong eyaletindeki diğer şehirlerde enfekte kişiler, “karantina koğuşlarına” gönderiliyor. Bazı enfekte kişilere göre, hastaneye gitmek zorunlu tutuluyor ve masraflar kendilerine ait. Salgın sırasında sivrisinekler, hastalığı hasta bir kişiden alıp sağlıklı bireylere bulaştırabiliyor.
Dengue ve Zika’yı da taşıyan Aedes türü sivrisinekler yoluyla yayılan chikungunya virüsü ilk olarak 1950’lerde Tanzanya’nın güneyinde tespit edildi. (Adı, Kimakonde dilinde "büken" anlamına geliyor, çünkü ağrıdan dolayı kambur şekilde yürüyen insanları tarif ediyor.)
İlk vaka 8 Temmuz'da görüldü
Foshan’da 8 Temmuz’da bir chikungunya vakası tespit edildikten sonra, enfeksiyonlar hızla yayıldı. Şimdi vatandaşlardan her sabah en az üç dakika boyunca durağan su kaynaklarını temizlemeleri isteniyor. Kamu kurumlarında çalışanların; saksıları, çaydanlıkları, yarım kalan içecekleri ve çatı oluklarını su birikintileri açısından kontrol etmeden evlerine gitmemesi gerekiyor.
Hong Kong Üniversitesi’nden ve iklim değişikliği ile sivrisinek kaynaklı hastalıkların yayılımını araştıran Profesör Ren Chao’ya göre, sivrisinekler üremek için göl veya büyük su kaynaklarına ihtiyaç duymuyor. Chao, “Bir kola kapağındaki su bile yeter” ifadelerini kullandı.
Zorunlu karantina gibi en uç önlemler henüz uygulanmadı, ancak uzmanlar, Çin’in pandemi sırasında oluşturduğu sistemlerin gerektiğinde hızla devreye sokulabileceğini söylüyor.
“Sıfır COVID stratejisinin hayaleti yeniden canlanıyor” diyen Dış İlişkiler Konseyi’nde küresel sağlık kıdemli araştırmacısı olan Yanzhong Huang, şöyle devam etti: “Bu sıfır tolerans yaklaşımı, kitlesel seferberlik, gözetim ve test gibi unsurları içeriyor”
Serçeler yok edildi, çekirgeler patlak vererek kıtlığa yol açtı
Huang’a göre, benzer uygulamalar Çin’de daha önce de yaşandı. 1950’lerin sonunda başlatılan meşhur “dört haşere” kampanyasında sivrisineklerin yanı sıra fareler, sinekler ve serçeler hedef alınmıştı. Serçelerin kitlesel şekilde yok edilmesi, çekirge patlamalarına yol açarak kıtlığa katkıda bulunmuştu.
Virüs gerçek tehlikeler barındırıyor. Uzmanlara göre yaşlılar, yenidoğanlar ve altta yatan bir sağlık sorunu olanlar için ciddi hastalıklara yol açabilir. Çoğu insan bir hafta içinde iyileşse de, eklem ağrıları aylarca sürebilir.
ABD'den seyahat uyarısı gecikmedi
Salgın, yurtdışında da endişe yarattı. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) geçen cuma günü Guangdong için “Seviye 2” seyahat uyarısı yayımlayarak, yolculara sivrisinek ısırıklarından kaçınmaları ve varıştan önce aşı yaptırmaları tavsiyesinde bulundu. (ABD'de iki onaylı aşı bulunuyor ancak Çin'de mevcut değil)
ABD’nin seyahat uyarısına ilişkin sorulara yanıt veren Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun, geçen hafta yaptığı açıklamada Çin’deki enfeksiyonların “kontrol altında” olduğunu söyledi.
Hint Okyanusu’ndaki adalardan Avrupa ve diğer bölgelere yayılan vakalar, Dünya Sağlık Örgütü’nün temmuz ayında ülkeleri geniş çaplı bir salgını önlemek için harekete geçmeye çağırmasına yol açtı. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne göre, bu yıl dünya genelinde yaklaşık 240 bin chikungunya vakası ve virüsle ilişkili 90 ölüm görüldü; en çok etkilenen bölge ise Güney Amerika ülkeleri.
Foshan dışında, Guangdong’un 12 şehrinde yaklaşık 200 vaka tespit edildi. Komşu Hunan eyaletinde de vaka sayısı açıklanmayan bir enfeksiyon bildirildi. Foshan’ın 160 kilometre güneyindeki Makao ve Hong Kong’da da birkaç vaka görüldü.
© 2025 The New York Times Company
