Raymond Zhong / The New York Times
Kuzey Kutbu’ndaki çalılar, sazlar, yosunlar ve likenler binlerce yıldır gezegen için önemli bir görev üstleniyor: havadan karbondioksit emerek karbonu dokularında depolamak. Bitkiler öldüğünde, bu karbon donmuş toprakta hapsediliyor ve artık yeryüzünün ısınmasına yol açmıyor.
Ancak fosil yakıt kaynaklı emisyonların gezegeni ısıtmasıyla, daha sıcak hava koşulları Kuzey Kutbu tundrasını çözmeye başladı. Bu durum, karbon tüketen mikropları harekete geçirirken, daha fazla bitki örtüsünün orman yangınlarıyla yok olmasına neden oluyor.
Emdiğinden fazla karbondioksit salıyor
Sonuç olarak, yaklaşık son 20 yıldır tundra, atmosferden emdiğinden daha fazla karbondioksiti atmosfere salıyor. Bu durum, son buzul çağının zirvesinden bu yana alışılmış düzenin tersine dönmesi anlamına geliyor.
Bu durum, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nin (NOAA) Kuzey Kutbu Rapor Kartı'nda ortaya konulan hızlı değişim işaretlerinden yalnızca biri. Kutup bölgesinin yıllık değerlendirmesini içeren 2024 raporu, Washington’da Amerikan Jeofizik Birliği’nin toplantısında kamuoyuna açıklandı.
Art arda 11. yıl boyunca, Kuzey Kutbu’nun bu yıl küresel ortalamaya göre daha anormal derecede sıcak olduğu belirtildi. Ekim 2023 ile Eylül 2024 arasındaki dönem, 1900 yılından bu yana bölge için kaydedilen en sıcak ikinci dönem oldu. Kanada’nın kuzeyindeki adalar üzerinden Atlantik ile Pasifik’i bağlayan deniz rotası Kuzeybatı Geçidi’nde, bu yaz deniz buzu alanı kayıtlardaki en düşük seviyeye ulaştı. Kuzey Kanada’nın bazı bölgeleri ise şimdiye kadar kaydedilen en kısa kar sezonunu yaşadı.
Bu rapordaki çalışmalara katılan Twila Moon “Bugünkü Kuzey Kutbu, yıl üstüne yıl, 20 yıl öncesine kıyasla oldukça farklı görünüyor” dedi.
Binlerce yıl sonra bir ilk
Kuzey Kutbu tundrasında, kara ile hava arasındaki karbon döngüsündeki değişimlerin işaretleri uzun süredir gözlemleniyordu. Ancak daha fazla veri ve gelişmiş analiz yöntemleri kullanılarak, bilim insanları artık bu eğilimi güvenle tanımlayabiliyor: 2001 ve 2020 yılları arasında, orman yangınları ve eriyen permafrost, tundranın bitkilerin atmosferden aldığı karbondioksitten daha fazlasını salmasına neden oldu. Bu durumun, muhtemelen binlerce yıl sonra ilk kez gerçekleştiği düşünülüyor.
Massachusetts’teki Woodwell İklim Araştırma Merkezi’nden bilim insanı Brendan Rogers ise "Bu farkın ne kadar genişleyeceği büyük ölçüde ülkelerin sera gazı ısınmasını ne kadar kontrol altına alacağına bağlı" dedi ve ekledi:
“Küresel sıcaklık artışlarını ne kadar azaltabilirsek, permafrost emisyonlarıyla o kadar iyi başa çıkabiliriz”
Geniş Kuzey Kutbu çevresinde veri toplamak her zaman zorlu bir iş oldu, ancak Rusya-Ukrayna savaşı bu zorlukları daha da artırdı. Özellikle karbon döngüsünü değerlendiren bilim insanları için durum daha karmaşık hale geldi. Rogers, “Sibirya’nın büyük bölgelerinden hiç veri alamıyoruz” sözleriyle yaşanan problemi dile getirdi.
Ancak rapor kartındaki tüm haberler kötü değil. Alaska çevresindeki denizlerde, yükselen sıcaklıklarla mücadele eden fok popülasyonlarının sağlıklı olduğu belirtildi. Ayrıca, serin bir kış, Grönland’ın devasa buz tabakasının 2013’ten bu yana en küçük hacimde buz kaybını yaşamasına yardımcı oldu: Yaklaşık 55 milyar ton.
Ancak uzun vadeli eğilim, adadan eriyen buzun dünya çapında deniz seviyelerini büyük ölçüde yükselttiği yönünde.
© 2024 The New York Times Company
