Vivian Yee - Nada Rashwan / The New York Times
Kahire'nin ünlü Han el-Halili pazarındaki ahşap panelli dükkânın içinde altın fiyatları hızla eriyordu ve Rania Hüseyin geleceğin parmaklarının arasından kayıp gittiğini hissediyordu.
O ve annesi, altın tüccarının getirdikleri kolye ve üç bileziği tartmasını izlediler. Hüseyin'in beş yıl önce annesine hediye olarak aldığı ama şimdi satmaları gereken mücevherler... Erkek kardeşi evleniyordu, bu normal zamanlarda bile pahalı bir girişimdi ama Mısır'ı iki yıldan uzun süredir etkisi altına alan ekonomik kriz ve yükselen enflasyon aileye başka seçenek bırakmamıştı.
Ukrayna'nın işgali bardağı taşırdı
Yıllar süren pervasız harcamalar ve ekonominin kötü yönetimi 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle doruğa ulaşmış ve Mısır'ı mali krize sürüklemişti. Gazze Şeridi'ndeki savaş acıyı daha da derinleştirdi.
Hüseyin, krizin bakkaldaki yumurta fiyatlarını ve geleneklere göre erkek kardeşinin evlilik evi için alması gereken yeni mobilyaların fiyatlarını da artırdığını söyledi. Ayrıca ekonomideki çöküş, Hüseyin'in giyim tasarımı işini kapatmasına neden olurken muhasebeci olarak çalışan erkek kardeşinin maaşının da dörtte üçünü sildi.
Altın korunma aracı olarak ilgi görüyor
Ve garip bir yan etkiyle, Han el-Halili'nin normalde sakin olan altın mücevher ve külçe mağazaları giderek hareketlenmeye başladı. Geçtiğimiz iki yıl içinde, Mısır para biriminin değer kaybetmesiyle birlikte altın satın alan spekülatörler, kargaşadan korunmak için güvenli bir liman olarak altına olan talebi artırdı.
Bu değerli metalin fiyatı zaman zaman tersine dönse de, genel olarak yükseliş yaşanırken, değeri günlük haberlere bağlı olarak değişen taleple birlikte inişli çıkışlı bir seyir izledi, bu da hem tüketiciler hem de tüccarlar arasında şaşkınlık yarattı.
35 milyar dolarlık anlaşma altını düşürdü
Hüseyin'in pazarı ziyaret ettiği gün altın fiyatları, Mısır'ın o zamana kadar yaklaşan mali yıkımdan kurtaracak bir can simidi bulmuş olabileceğine dair haberlerle hızla düşüyordu. Ülke geçtiğimiz ayın sonlarında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile Mısır'ın Akdeniz kıyısında yeni bir şehir ve turizm destinasyonu geliştirmek üzere 35 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı.
Anlaşmanın açıklanmasından birkaç saat sonra Mısır poundu güçlendi, doların karaborsa değeri düştü ve altın fiyatları da onunla birlikte düştü.
Analistler, IMF ile 8 milyar dolarlık yeni bir anlaşmanın yapılmasıyla birlikte bu paranın Mısır'ın ekonomisini istikrara kavuşturmasına yardımcı olacağını söylüyor. Bu gelişme, ülkenin borç temerrüdünden kaçınmasına, birikmiş ithalat ihtiyacının ödenmesine ve döviz sıkıntısının yarattığı dolar karaborsasının altının oyulmasına yardımcı olabilir.
Ancak Mısırlılar için olan oldu. Geçtiğimiz iki yıl boyunca maaşlarının ve birikimlerinin buharlaşmasını izleyen yoksul halk yiyecekten mahrum kaldı. Orta sınıf, çocuklarını daha ucuz ya da ücretsiz okullar için iyi okullardan aldı ve daha iyi durumda olanlar bile tatile çıkmadı ve dışarıda yemek yemedi. Milyonlarca insan yoksulluğa sürüklendi.
Hüseyin pazarda otururken düşen altın fiyatları için "Yükseleceğinin garantisi yok ve tekrar düşmesinden korkuyorum" dedi ve neden satmaya karar verdiğini açıkladı. "Mobilya fiyatlarının da düşmesi gerekiyor ama henüz bunu göremedik"
Sonra da içini çekti ve "Her şey bir şaka" ifadelerini kullandı.
Belirsizlik halkı spekülatörlere dönüştürdü
Belirsizlik pek çok insanı gönüllü olmasalar da spekülatörlere dönüştürdü. Doların karaborsa fiyatını kontrol etmek, hava durumunu kontrol etmek kadar sıradan hale geldi.
Kağıt üzerinde Hüseyin, mücevherler için beş yıl önce ödediğinden daha fazlasını geri alacak, ancak iki yıldır devam eden yüksek enflasyon ve değer kaybeden pound muhtemelen tüm kazançları silecek. Pek çok malın fiyatı artık doların karaborsadaki değerine göre belirleniyor. Krizden önce 16 pound olan dolar geçen ay 70 pound civarına yükseldi. Hüseyin'in annesi Tamrihan Abdülhadi, "Sebze satıcıları bile dolar fiyatından endişeli. Herkes dolar üzerinden fiyatlandırma yapıyor" şeklinde konuştu.
Mısır petrol, buğday ve diğer pek çok ürünü ithal ediyor ve bunların bedelini dolar olarak ödemek zorunda. Bu durum ABD para birimini hem vazgeçilmez hem de yetersiz hale getirerek, doların değerinin hükümet tarafından yapay olarak belirlenen yaklaşık 31 pound/dolar kurunun çok üzerinde olduğu büyük bir karaborsa yarattı.
Kendi para birimlerinden kaçıyorlar
Güvenli finansal limanlar arayan Mısırlılar, Mısır poundundan daha iyi koruyacağını düşündükleri her şeye öncelik veriyor ve birikimlerini altına, gayrimenkule ve arabalara yatırmaya başladılar.
Bir altın ticaret platformu olan iSagha'nın kurucusu Saeed Imbaby, Mısırlıların geleneksel olarak uzun vadeli bir tasarruf stratejisi olarak altın takı satın aldıklarını, ancak spekülatörlerin artık hızlı bir kar elde etmek için sikke ve külçelere yöneldiğini söyledi.
Altına olan talepte büyük artış
Altına olan talep iki katına çıktı ve fiyatı yükseltti. Piyasa o kadar hareketlendi ki hükümet Kasım ayında bir finansal teknoloji şirketiyle ortaklık kurarak nakit yerine külçe altın veren ATM'ler kuracağını açıkladı.
Dükkan sahipleri yüzük, kolye ve küpeye dönüştürmek üzere satın aldıkları hammadde için sürekli dalgalanan bir fiyatla karşı karşıya kaldıklarından, spekülasyon Han el-Halili altın piyasasında zarara yol açtı. Birçoğu satış yapmayı tamamen bıraktı.
Küçük bir altın takı dükkânının sahibi olan Amir Salah, "Çalışamıyorum, çünkü satacak sabit bir fiyatım yok" dedi ve ekledi: "Neler olup bittiğini pek anlamıyorum bile"
Şimdi ise iyimserlikle karışık yeni bir belirsizlik piyasayı sarmış durumda. El-Sissi Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sissi'nin uzun süredir siyasi müttefiki ve mali hamisi olan BAE'nin kalkınma anlaşması için Mısır'a milyarlarca dolar aktarmaya başladığını söyledi. Gazze'deki savaş başlayana kadar halk desteğini kaybetmekte olan cumhurbaşkanı, sınırlı da olsa süre kazanmış gibi görünüyor.
Khan el-Khalili'deki Külçe Ticaret Merkezi'nin sahibi Nasser Badawi, yeni doğanlara hediye olarak küçük som altın lolipoplar ve biberonların yanı sıra geçen yıl popüler yatırımlar haline geldiğini söylediği normal külçeler de sattığını belirtti.
©️ 2024 The New York Times Company
