Kenneth Chang / The New York Times
Bir Japon robotik uzay aracı Cuma günü Ay'a başarılı bir şekilde iniş yaptı, ancak güneş enerjisinden güç üretemediğinden çalışabileceği süre birkaç saate düşecek. Bu hamle ile Japonya, Ay'a yumuşak iniş yapan beşinci ülke oldu.
Japon uzay ajansı JAXA için bu, güneş sisteminin başka bir yerindeki bir gezegene ilk iniş denemesiydi. Ay'ı araştırmak için SLIM adlı uzay aracının, hedeflenen varış noktasının 100 metre yakınına hassas bir iniş gerçekleştirmesi amaçlanıyordu.
İniş nasıl gerçekleşti?
Cuma günü SLIM, Ay yörüngesinden inişini başlatmak üzere motorlarını ateşledi ve ana iniş takımları, Ay'ın yakın yüzünün ekvator bölgesinde Shioli adlı küçük bir kraterin yakınında yüzeye temas etti.
Buradaki yüzey yaklaşık 15 derece açılı ve bu da devrilmeden iniş için zorluklar yaratıyor. SLIM'in tasarımcıları bu nedenle inişten hemen önce uzay aracını bir tarafa yatırmaya karar verdi ve yerle ilk temastan sonra SLIM ön ayakları üzerine öne doğru eğildi.
İnişten hemen sonra SLIM Dünya'ya radyo sinyalleri göndermeyi başardı. Ancak o sırada web yayınında bulunan yorumcu defalarca "Hala durumu kontrol ediyoruz" dedi. Web yayını SLIM'in akıbeti açıklanmadan sona erdi.
İlk dakikada enerji problemi çıktı
Birkaç saat sonra düzenlenen basın toplantısında JAXA yetkilileri yumuşak inişin başarılı olduğunu ancak güneş paneli sorununun ortaya çıktığını söyledi. Panellerin sadece yanlış yöne bakıyor olmasının mümkün olduğunu ve daha sonra güneş farklı bir açıyla parladığında enerji üretebileceklerini söyledi.
Uzay aracı, bataryasını kullanarak çalışıyor. JAXA yetkilileri, enerji tasarrufu sağlamak için uzay aracının ısıtıcılarının kapatıldığını söyledi. Kısıtlı süre zarfında, görev yöneticileri iniş sırasında elde edilen navigasyon verilerinin alınmasına öncelik veriyorlardı.
İstenilen yerlere iniş yapılabilecek
İki küçük keşif aracı inişten hemen önce iniş aracından başarıyla çıkarıldı. Gelecekte bu tür nokta atışı iniş kabiliyetlerinin kullanılması, uzay araçlarının geniş düzlükler yerine kraterler gibi ilgi çekici yerlere daha yakın hedef almasını sağlayabilir.
Yönünü nasıl buluyor?
Ay'da küresel konumlandırma uyduları ya da radyo işaretçileri bulunmadığından, uzay araçları tam olarak nerede olduklarını kendileri bulmak zorunda. Radar sinyalleri SLIM'e ne kadar yüksekte olduğunu ve ne kadar hızlı hareket ettiğini bildirdi. Etrafındaki manzaranın fotoğraflarını çeken bir kamera, gördüğü kraterlerin desenini hafızasında depolanan haritalarla eşleştirerek uzay aracının konumunu belirlemesine yardımcı oldu.
Kullanılan işlemci neden zayıf?
Uzay araçlarındaki görüş tabanlı sistemler, derin uzayın güçlü radyasyonuna karşı dayanabilmesi için özel bilgisayar çipleri kullanıyor. JAXA, bu tür çiplerin genellikle en üst düzey çiplerin bir ya da iki nesil gerisinde olduğunu ve işlem gücünün yalnızca yüzde biri kadar olduğunu söyledi.
JAXA, daha yavaş uzay çipleri üzerinde hızla çalışabilen görüntü işleme algoritmaları geliştirdi. Görüntüler SLIM'in son yaklaşması sırasında tehlikeli kayalardan ve diğer engellerden kaçınmasını sağladı.
SLIM, Lunar Excursion Vehicle 1 ve Lunar Excursion Vehicle 2 adı verilen iki gezgin araç konuşlandırdı. Biri zıplama mekanizması kullanıyor ve bir termometre, bir radyasyon monitörü ile birlikte eğim ve yüksekliği ölçmek için bir alet taşıyor.
İkinci gezgin küre şeklinde, yaklaşık bir beyzbol topu büyüklüğünde ve yarım kilo ağırlığında. İki yarısı birbirinden ayrılarak gezginin pili bitene kadar birkaç saat boyunca yüzeyde gezinmesine olanak tanıyacak. JAXA bu gezgini Doshisha Üniversitesi ve bir oyuncak şirketi olan Tomy ile işbirliği içinde geliştirdi.
LEV-1 Dünya ile doğrudan iletişim kurabiliyor ve LEV-2 de LEV-1 üzerinden iletişim kuruyor. JAXA, iki gezginden gelen verilerin Dünya'ya geri gönderildiğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company
