Jeanna Smialek and Keith Bradsher / New York Times
Bir dönem birçoklarına göre, Donald Trump’ın başkanlığı Avrupa ve Çin’in ekonomilerini birbirine yakınlaştıracak bir neden olabilirdi. Trump’ın planladığı gümrük vergileri, ABD’nin uzun süredir müttefiki olan Avrupa Birliği ile Washington’un küresel üstünlüğüne en büyük meydan okuyucu olan Çin arasında pek bir ayrım gözetmiyordu.
Ancak işler beklenildiği gibi gelişmedi. AB, bugün kendisini dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında jeopolitik bir kıskacın içinde buluyor.
Brüksel’den hem Washington’a hem Pekin’e çağrı
Brüksel’deki yetkililer, Trump yönetiminin birliğe yönelik kapsamlı ve yüksek gümrük tarifeleri getirmesinin önüne geçmek için Amerikalı muhataplarıyla bir ticaret anlaşması sağlamaya çalışıyor. Aynı zamanda AB politikacıları, Pekin’i Rusya’ya verdiği desteği sonlandırmaya, Çin sanayisine sağladığı devasa devlet teşviklerini kısmaya ve ucuz Çin mallarının Avrupa’ya akışını yavaşlatmaya ikna etmeye çabalıyor.
Avrupa ile Çin arasındaki hassas denge
Küresel ticaret sisteminde sarsıntıların yaşandığı bir dönemde, AB’nin dünyanın lider üretim gücü olan Çin’le ilişkilerini de nispeten istikrarlı bir zeminde tutması gerekiyor.
AB liderlerinin Temmuz ayı sonunda Pekin’de bir zirve için bir araya gelmesi planlanıyor. Ancak toplantının gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belirsiz ve beklentiler oldukça düşük. Çin, Trump’ın çok taraflı ticarete yönelik düşmanlığının Avrupa’yı kendi kucağına ittiği fikrini öne sürerken, Avrupa’nın Çin ile yaşadığı sorunlar giderek büyüyor.
“Avrupa için bir Çin kartı yok,” diyor ABD Dış İlişkiler Konseyi’nden Avrupa uzmanı Liana Fix.
Çin’den Brüksel’e misilleme tehdidi
Geçtiğimiz hafta Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin Brüksel ziyareti sırasında gerilimler gün yüzüne çıktı. Çinli yetkililer görüşmeleri yapıcı olarak nitelerken, AB tarafı ticaret dengesizlikleri gibi kronik sorunlara dikkat çekti.
Hafta sonunda ise ayrışma daha da belirginleşti. AB, Çin devlet kurumlarının Avrupalı şirketlere adil davranmadığını savunarak Çin’den gelen tıbbi cihazlara yönelik kamu harcamalarını kısıtlama kararı aldı. Buna karşılık Çin, misilleme yapacağını açıkladı.
AB’nin Çin bağımlılığı derinleşiyor
Yine de AB ile Çin arasındaki ekonomik bağlar son derece güçlü. Pek çok Avrupa ülkesi sanayi için hayati önemdeki malzemelerde Çin’e bağımlı. Almanya başta olmak üzere Avrupa’nın Çin’e ihracatı da önemli bir paya sahip.
Ancak Avrupa’nın ihracatı düşerken, Çin’den AB’ye gelen ürünler hızla artıyor. Shein ve Temu gibi hızlı moda devlerinin ucuz ürünleri Avrupa pazarlarını doldururken, politikacılar bu ithalatı sınırlamak için yeni adımlar atıyor.
Washington’un baskısı artıyor
ABD, ticaret açığını kapatmak, gelir artırmak ve üretimi kendi topraklarına döndürmek amacıyla küresel ticaret sistemini altüst ederken, AB kendini yalnız bir konumda buldu. Amerikan yetkilileri yüzde 10’luk genel bir gümrük tarifesinin pazarlık konusu olmadığını defalarca belirtti.
AB’nin ayrıca bir anlaşma sağlamak için bazı tavizler vermesi de muhtemel. Bu tavizler arasında Çin’e karşı daha sert bir tutum sergileme taahhüdü de bulunuyor.
Pekin’den nadir toprak kartı
Çin, kısa süre önce AB’ye bu gerçeği acı bir şekilde hatırlattı. ABD’nin uyguladığı gümrük tarifelerine karşılık olarak Pekin, küresel çapta otomobil, insansız hava araçları, fabrika robotları ve füzeler gibi ürünlerin üretiminde kritik öneme sahip nadir toprak mıknatıslarının ihracatını kısıtladı.
Avrupalı yetkililer, Çin’in bu kısıtlamalarının öncelikle Amerikan şirketlerini hedef alacağını ummuştu. Ancak Avrupalı firmalar da Çin’den nadir toprak satın alma onaylarını almakta uzun gecikmeler yaşamaya başladı.
Teknoloji transferi gerilimi büyüyor
Çin hükümeti, yıllardır yabancı şirketlerin Çin pazarına girebilmek için Çinli ortaklarına teknoloji transferi yapmasını şart koşuyor. Son dönemde Avrupalı otomobil üreticileri ve diğer şirketler, elektrikli otomobiller, güneş panelleri ve diğer teknolojilerin geliştirilmesinde Çinli rakiplerinin gerisinde kaldı.
Bu nedenle AB yetkilileri, Çinli şirketleri Avrupa pazarına giriş karşılığında teknoloji transferine zorlamaya çalışıyor.
© 2025 The New York Times Company
