Roger Cohen / The New York Times
Fransa'nın yeni başbakanı Michel Barnier, geçen hafta göreve başladıktan sonra yaptığı ilk açıklamada, kendisini atayan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a teşekkür etmedi. Bu bir bağımsızlık ilanıydı. Sözleri başka açılardan da dikkat çekiciydi. Merkez sağın pragmatist isimlerinden 73 yaşındaki Barnier, “Kesinlikle konuştuğumuzdan daha fazla hareket edeceğiz. Eğer dinlemek için zaman ayırırsanız, bilgelik genellikle toplumun en yoksul ve en alçakgönüllü üyelerinden gelir” dedi. Bu küçük iğneleme açıkça, genellikle öğütlere kulak asmayan Macron'a işaret ediyordu.
Macron artık zayıfladı
Barnier'in ifadesiyle bu bir kırılma anıydı. Bu, bir dönemin sonu, 2017'de çiçeği burnunda Macron'un zaferiyle siyaset sahnesinden çekilenlerin geri dönüşüydü. Bu kırılma Paris Olimpiyatları'nın kalıcı ihtişamının bile Fransa'nın karşı karşıya olduğu ekonomik, sosyal ve siyasi krizi gizleyemediği bir anda geldi. Görevde bulunduğu yedi yıl boyunca 46 yaşındaki Macron, bazen kendisinin oyuncağı gibi görünen başbakanların bu tür davranışlarıyla daha önce hiç karşılaşmadı ve buna müsamaha da göstermezdi. Ancak cumhurbaşkanlığının bitmesine neredeyse üç yıl kala zayıflamış durumda. Partisi artık parçalanmış bir parlamentoda en büyük parti değil, popülaritesi düşük ve kararları sorgulanıyor.
Beşinci Cumhuriyet 1958'de, tüm yetkilere sahip bir cumhurbaşkanlığı aracılığıyla istikrarsızlığı engellemek için kuruldu. Şimdi olduğu gibi cumhurbaşkanının etkisi azaldığında, kurumsal bir boşluk meydana gelir.
Fransız cumhurbaşkanları daha önce de çoğunluklarını kaybettiler ancak her zaman baskın bir muhalefet gücüne karşı kaybettiler ve daha sonra Fransızların kohabitasyon olarak adlandırdığı istikrarlı bir hükümet kurabildiler. Temmuz ayında yapılan parlamento seçimlerinin ardından Macron'un seçebileceği net bir kazanan yoktu. Bu partiler arası koalisyon kurmanın çok nadir olduğu Fransa'da benzersiz bir durum.
Fransa'daki kriz, Macron'un o zamanki başbakanı 35 yaşındaki Gabriel Attal'a haber vermeden 577 sandalyeli parlamentonun alt kanadını feshedip üç ay önce erken seçim çağrısı yapmasından bu yana devam ediyor. Sol ittifak bu seçimlerde 193 sandalye ile birinci oldu ancak dogmatizm ve dağınıklık nedeniyle kaybetti. Barnier'in muhafazakâr Cumhuriyetçileri ise 47 sandalye ile dördüncü sırada kaldı. Kararlılıkları Marine Le Pen'in aşırı sağcı Ulusal Birlik'inin iktidardan uzak tuttu ancak 142 sandalye ile partiye ve müttefiklerine yeni hükümet üzerinde etkili bir veto hakkı verdi.
Hakem konumuna yükseldi
Sonunda, yabancı düşmanı Ulusal Birlik'i her zaman Fransız demokrasisine karşıt olarak tasvir eden Macron, acı verici bir şekilde kendi ayağına kurşun sıktı. Ulusal Birlik'in hakem konumuna yükselmesi, ödemesi gereken bedeldi. Le Pen'in 28 yaşındaki yardımcısı Jordan Bardella bu hafta bir televizyon röportajında “Bugün itibariyle Sayın Barnier'in gözetim altında bir başbakan olduğuna inanıyorum. Önümüzdeki aylarda şüphesiz bir hakemlik rolümüz olacak" dedi.
Başbakanı düşürebilirler
İddiası sağlam bir matematiğe dayanıyordu. Sol, Barnier'e amansız bir şekilde karşı çıkıyor. Aşırı sağ herhangi bir anda muhalefete katılırsa, sol ve aşırı sağın 335 oyu başbakanı düşürmek için fazlasıyla yeterli olacaktır. Başka bir deyişle, Le Pen'in tek yapması gereken, yeni bir kargaşa ve yönetilemezliğin 2027'de Macron'un yerine geçme teklifine en iyi ne zaman hizmet edeceğine karar vermek.
Barnier'in temel ikilemi de bu. Fransa'nın eski dışişleri bakanı ve Brexit müzakerelerini yürüten Avrupa Birliği komiseri olan Barnier, hükümet kurma girişiminde “kırmızı çizgiler” olmayacağını söyledi. Görev zorlu olacak ve aciliyet büyük. Barnier'in atanmasından önce 50 günden fazla süren siyasi felç, Fransa'nın zaten vahim olan ekonomik durumunu daha da kötüleştirdi. Fransa'nın hem bütçe açığı hem de borcu artarken, Avrupa Birliği mali kuralları ihlal ettiği için ülkeyi azarladı ve son aylarda bir derecelendirme kuruluşundan gelen not indirimi ve diğer ikisinden gelen uyarılar Fransız güvenini sarstı.
Taviz vermesi gerekecek
Sonuç olarak bütçe Barnier'in ilk önceliği. Ancak sosyal gerilimleri daha da keskinleştirmeden ve zaten zor durumda olan aileleri kızdırmadan mali durumu istikrara kavuşturmak için gereken milyarlarca euroluk tasarruf ve ek geliri nasıl bulacağı belirsiz. İmkânsıza yakın bir dengeleme hareketi onu bekliyor gibi görünüyor. Barnier, hükümetinin uzun vadede ayakta kalmasını istiyorsa taviz vermesi gerekecek.
Pratikte bu, muhtemelen Ulusal Birlik'i rahatlatmak için göç konusunda sert bir çizgi anlamına gelecektir. Ulusal Birlik'in talepleri arasında Fransız parlamento seçim sisteminin değiştirilerek nispi temsilin getirilmesi ve daha az ayrıcalıklı kesimler için başta aylık enerji faturaları olmak üzere maliyetlerin düşürülmesi yer alıyor. Barnier, göstericileri sokaklara dökme kapasitesi neredeyse sürekli bir tehdit olan solu ve işçi sendikalarını yatıştırmak için Macron'un imzaladığı ve Fransa'da emeklilik yaşını 62'den 64'e çıkaran 2023 yasası konusunu yeniden açmak zorunda kalabilir.
Bu, yaşlanan ve daha uzun yaşayan bir nüfus için emeklilik maaşlarının balonlaşan maliyetini azaltmaya ve Fransa'yı Avrupa normlarına yaklaştırmaya yönelik bir girişimdi ancak aynı zamanda Fransızların uygun bir iş-yaşam dengesi görüşüne karşı affedilemez bir suç olduğu da kanıtlandı. Pek çok Fransız emekliliği daha keyifli bir hayatın başlangıcı olarak görüyor. Bir zamanlar emeklilik yaşının 65'e yükseltilmesini isteyen Barnier, yasayı iptal etmeye çalışmayacak ancak nasıl olacağını belirtmeden iyileştirmenin mümkün olabileceğini söyledi. Ancak böyle bir iyileştirme, Fransa'nın maliyetlerini düşürmek için çırpındığı bir dönemde devlet maliyetlerini arttıracak gibi görünüyor.
Macron da yasalarla oynanmasına karşı özellikle hassas olacaktır. Macron'un hedefi iş dünyası dostu bir Fransa olmuştur. Uyguladığı politikalar muazzam yabancı yatırımları ve büyüyen teknoloji sektöründe önemli yenilikleri beraberinde getirdi. Sosyalist Parti'den gelen Macron'un merkez sağda yer alan bir siyasetçi olduğu zamanla anlaşıldı ve bu da kendisine yöneltilen öfkenin bir nedeni.
Olimpiyatlardaki başarısına rağmen geçen hafta sonu Paralimpik Oyunları'nın kapanışında yuhalanan Macron, en azından iç cephede çok daha az tanınan bir figür. Barnier'e gelince, Macron tarafından kurumsal istikrar için en iyi umut olarak seçildi. Ancak temmuz ayında oy kullanan Fransız seçmenlerin tercihi değildi ve bu aşılması zor olabilecek kurumsal bir sorun.
© 2024 The New York Times Company
