Liz Alderman / The New York Times
Emmanuel Macron, Fransa'nın cumhurbaşkanı olduğu yedi yıl boyunca ekonomiyi canlandırmanın reçetesi olarak zenginlere ve şirketlere yönelik vergi indirimlerine bel bağladı. Yeni hükümeti bu oyun kitabını yırtıp atmak üzere. Ülkenin mali durumunun hızla kötüleşmesiyle karşı karşıya kalan Macron'un yeni atadığı başbakan Michel Barnier, Fransa'nın genişleyen bütçe açığını kapatmak ve hükümetin sorunu çözme kabiliyeti konusunda endişeli uluslararası yatırımcılara güven vermek için son bir hamleyle işletmeler ve zenginler üzerinde daha yüksek vergilere kapı açıyor.
Macron hızlı hareket etmesi için baskı altında. Almanya'dan sonra Avrupa'nın en büyük ikinci ekonomisine sahip olan Fransa'nın borçlanma maliyetleri, yatırımcıların Fransız borcunu tutmak için talep ettikleri primi arttırmasıyla salı günü 2008 mali krizinden bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Hükümet, Avrupa'da en yüksek seviyeye ulaşan borç ve bütçe açığını kontrol altına almak için zorlu bir mücadele veriyor.
"Tüm Fransızların vergilerini arttırmayacağım"
Fransa'nın mali durumunun hızla kötüleştiği uyarısında bulunan Barnier, pazar günü yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı'nın sadece birkaç hafta önce vergileri artırmayacağına dair verdiği sözlere rağmen, Macron'un imzasını taşıyan bazı vergi indirimlerini tersine çevirme konusunu açacağını söyledi. Barnier Fransız televizyonuna verdiği bir röportajda, “Tüm Fransızların vergilerini arttırmayacağım. Ancak en zenginleri ve şirketleri durumu düzeltmeye yönelik ulusal çabanın dışında tutamam" diye konuştu.
Fransa bu kritik noktaya nasıl geldi?
Macron'un 'zenginlerin cumhurbaşkanı' olarak ünü
2017'de ilk kez seçildiğinden bu yana Macron, Fransa'nın iş yapılabilecek bir yer olarak itibarını yükseltmeyi cumhurbaşkanlığının alamet-i farikası haline getirdi. Şirketler üzerindeki vergileri düşürdü ve ulusal servet vergisini kaldırarak yatırımcıların övgüsünü, karşıtlarının ise “zenginlerin başkanı” lakabını kullanmaya başlamasını sağladı. Macron'un vergi politikaları arasında resmi kurumlar vergisi oranının yüzde 33'ten 25'e düşürülmesi ve imalatçılar ve sanayi için vergilerin bir zamanlar Avrupa'daki en yüksek seviyelerden indirilmesi yer alıyordu. Şirketler için bir kerelik cömert bir istihdam vergisi indirimini kalıcı bir vergi indirimine dönüştürdü. Ve yatırım gelirleri için yüzde 30'luk düz bir vergi getirdi.
Macron, çok zenginlerden alınan servet vergisinin yerine 1,3 milyon euro'dan fazla değere sahip gayrimenkul varlıklarına vergi getirdiğinde tartışmalara yol açmıştı. Vergi politikalarının amacı, varlıklı bireylerin ekonomiye daha fazla yatırım yapmasını sağlayarak ve işletmeleri işe almaya teşvik ederek büyümeyi canlandırmaktı. Ancak eleştirmenler bu politikaların çoğunlukla ekonomik eşitsizliği arttırdığını ve vergi gelirlerini ulusal kasadan çektiğini söylüyor. Bağımsız bir Fransız düşünce kuruluşu olan Montaigne Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre bu önlemler Fransız Hazinesi'ne yaklaşık 15 milyar euroluk gelir kaybına mal oldu.
Başbakan vergi artışlarına yöneliyor
Barnier'in Fransa'nın giderek artan borç ve bütçe açığını Avrupa Birliği kurallarına uygun hale getirmek için gelecek birkaç yıl içinde 110 milyar euro tasarruf sağlaması gerekiyor. Bunun büyük bir kısmı hükümet harcamalarının kısılması şeklinde olacak. Macron vergi artışlarına şiddetle karşı çıkarak bunu yapma dürtüsünü “tam bir Fransız hastalığı” olarak nitelendirdi ancak Barnier başka seçeneği olmadığının sinyalini verdi. Başbakan şu ana kadar spesifik vergi artışları konusunda bilgi vermedi. Ancak son günlerde verdiği röportajlarda kendisi ve yeni kabinesi Macron'un kırmızı çizgilerinden bazılarını aşmaya hazır olduklarını söyledi. Araştırılan yollar arasında, Fransız ekonomistlerin 300 milyon euro'ya kadar yeni gelir getirebileceğini söylediği bir değişim olan sabit verginin yüzde 35'e kadar çıkarılması da var.
Ayrıca, Macron'un birkaç yıl önce gündeme getirdiği ancak pandeminin ardından petrol ve gıda şirketlerinin karları artınca vazgeçtiği, şirketler tarafından kazanılan “süper karlara” geçici bir vergi getirilmesi de gündemde. Barnier'in bloğundan bazıları da kurumlar vergisini Macron'un vergiyi düşürmeden önceki seviyesine yükseltme fikrini ortaya attı.
Varlık vergisinin geri getirilmesine gelince, Barnier bunun söz konusu olup olmadığını söylemekten kaçındı. Ancak bir Fransız düşünce kuruluşu olan Terra Nova'ya göre, hükümeti bunu yapar ve diğer vergi boşluklarını azaltırsa, yılda 10 milyar ila 15 milyar euro getiri sağlayacak.
İş dünyası yüksek vergileri destekliyor ancak bazı şartları var
Fransa'nın önde gelen işveren örgütü Medef'in başkanı Patrick Martin, hükümetin aynı zamanda harcamaları keskin bir şekilde azaltması ve yatırım ve istihdamı cezalandıracak politikaları yürürlüğe koymaması koşuluyla işletmeler için bir vergi artışını “tartışmaya hazır” olduğunu söyledi. CMA CGM denizcilik imparatorluğunun CEO'su Rodolphe Saade ise, vergi kanununda daha önemli değişiklikler yapılmadığı sürece, büyük şirketlerin bütçe açığını kapatmaya yardımcı olmaya razı olabileceklerinin bir işareti olarak, şirketinin Fransa'nın bozulan mali durumunu düzeltmek için bir defaya mahsus olmak üzere katkıda bulunmaya hazır olduğunu dile getirdi. Pazartesi günü gazetecilere verdiği brifingde “Kâr elde eden şirketlerin dayanışma katkısı söz konusu olursa, CMA CGM üzerine düşeni yapacaktır” dedi.
Yabancı yatırımcılar şimdilik sessizliğini koruyor. Ancak yeni hükümet onları ürkütmemek konusunda özellikle istekli. Barnier'in yeni bütçe bakanı Laurent Saint-Martin, daha önce yatırımları çekmekle görevli yarı devlet kurumu Business France'ın başında bulunan bir yönetici. Barnier ayrıca Macron'un düşüncesine yakın liberal bir siyasetçi olan Antoine Armand'ı da yeni ekonomi bakanı olarak atadı.
Bundan sonra ne olacak?
Kamu maliyesi düşünülenden daha hızlı kötüleşiyor: Fransız maliye bakanlığı, hükümetin hızlı bir şekilde harekete geçmemesi halinde, 2024 yılında ekonomik çıktının yüzde 5.6'sına ulaşmasını bekliyor. Fransa'nın borç yükü 3 trilyon euro'ya ya da gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 110'undan fazlasına ulaşarak Yunanistan ve İtalya'dan sonra Avrupa'daki en yüksek seviyeye ulaştı. Barnier, geçen hafta son teslim tarihini kaçırmasının ardından AB yetkililerine sunmak üzere bir bütçe planı hazırlamak için bu hafta siyasi ve iş dünyası liderleriyle bir araya geliyor.
© 2024 The New York Times Company
