Ephrat Livni / The New York Times
Lübnan'daki Hizbullah savaşçıları yaklaşık bir yıldır İsrail ordusuyla karşılıklı ateş açıyor ancak uzun süredir devam eden çatışma artık kaynama noktasına yaklaşıyor. İsrail pazartesi günü güney ve doğu Lübnan'da binden fazla yeri bombaladı. Lübnan Sağlık Bakanı saldırılarda 558 kişinin öldüğünü, bin 800 kişinin de yaralandığını ve bunun 1990'da sona eren iç savaştan bu yana ülkenin en ölümcül günü olduğunu söyledi. Hava saldırıları salı günü de devam etti.
Lübnan geçen hafta İsrail'in bir dizi saldırısıyla sarsıldı. Ancak Hizbullah geri adım atmadı. Silahlı grup pazar gününden bu yana İsrail'e 100'den fazla füze, roket ve insansız hava aracı fırlattı ve bunların çoğu engellendi. İsrail'de herhangi bir ölüm ya da ciddi yaralanma bildirilmedi. Bu hafta New York'ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda bir araya gelen dünya liderleri, çatışmanın hızla daha da tırmanmasından ve Hizbullah'ın hamisi İran gibi daha büyük, daha güçlü oyuncuları da içine çekmesinden korkuyor.
İşte bilinmesi gerekenler:
Hizbullah kimdir?
Hizbullah, 1980'lerde Lübnan'ın uzun süren iç savaşının kaosu sırasında kurulan Şii Müslüman bir grup. İran'ın yönlendirmesiyle, 2000 yılında sona eren İsrail'in güney Lübnan'ı işgaline karşı savaşmak için kuruldu. Hizbullah ismi Arapça'da “Tanrı'nın Partisi” anlamına geliyor. Lübnan'da güçlü bir siyasi ve savaş gücü haline gelen Hizbullah, faaliyetlerini Suriye, Irak, Yemen ve Orta Doğu'nun diğer bölgelerine de yaydı. Lübnan'da misyonunu desteklemek için sosyal hizmetler, iletişim ve iç güvenliğe adanmış ofisler de dahil olmak üzere kapsamlı bir altyapıya sahip.
Hizbullah ve siyasi müttefikleri 2022'deki seçimlerde Lübnan parlamentosundaki çoğunluklarını kaybettiler ancak grup hala güçlü ve İsrail'in kuzey sınırındaki Güney Lübnan da dahil olmak üzere ülkenin bazı bölgeleri üzerinde fiili kontrole sahip.
Hizbullah ve İsrail neden savaşıyor?
Hizbullah'ın askeri kanadı, 7 Ekim'de İsrail'de yaklaşık bin 200 kişinin ölümüne yol açan ve Gazze Şeridi'nde savaşın fitilini ateşleyen saldırıları düzenleyen Filistinli grup Hamas ile dayanışma içinde yaklaşık bir yıldır İsrail'in kuzeyini hedef alıyor. Hizbullah, Hamas'ı desteklemek için 8 Ekim'de İsrail'e roket atmaya başladı. İsrail ve Hizbullah o tarihten bu yana karşılıklı ateş açıyor ve tam teşekküllü bir savaşa dönüşmemesi için tepkilerini ayarlıyorlar. Çatışma her iki ülkede yaşayan 160 binden fazla kişiyi evlerini terk etmek zorunda bıraktı.
Son saldırılar iki tarafı, İsrail'in kara harekatını da içeren ve binden fazla Lübnanlı ile 150 İsraillinin öldüğü 34 günlük bir çatışmanın yaşandığı 2006 yılından bu yana ilk tam ölçekli savaşın eşiğine getirdi. İsrail'in bu hafta gerçekleştirdiği saldırıların ölümcüllüğü 2006'daki savaşı geride bıraktı. İsrailli yetkililer geçtiğimiz hafta boyunca saldırılarını arttırarak Hizbullah'ı tedirgin edeceklerini ve İsrail-Lübnan sınırından daha geriye çekilmeye ikna edeceklerini umuyorlardı. Şimdilik tam tersi oldu: Hizbullah liderleri, Gazze'de İsrail ile savaşçılarının müttefiki Hamas arasında ateşkes sağlanana kadar saldırılarına devam edeceklerini söylediler.
Hizbullah'ı kim destekliyor?
Hizbullah İran'ın desteğiyle kuruldu ve Tahran'la yakın mali, manevi ve askeri bağlarını sürdürüyor. Hizbullah, İran'ın Direniş Ekseni olarak adlandırdığı, Gazze'deki Hamas ve Yemen'deki Husileri de içeren İsrail karşıtı güçler ağının bir parçası. Hizbullah, askeri analistler arasında İran'ın vekil grupları arasında en güçlü ve etkili olanı olarak görülüyor ve İsrail'e yönelik en ciddi askeri tehdidi temsil ediyor. İran'ın Hizbullah'a çoğu İsrail şehrini vurabilecek güçlü füzeler sağladığına inanılıyor. Dünya liderleri Hizbullah ve İsrail arasındaki çatışmaların tırmanmasını önlemek için çabalıyor ve topyekûn bir savaşın İran'ı da içine çekerek bölgeyi istikrarsızlaştıracağından korkuyor.
Hizbullah çağrı cihazlarına ne oldu?
17 ve 18 Eylül tarihlerinde, Hizbullah tarafından üyelerine dağıtılan yüzlerce çağrı cihazı ve telsiz, İsrail tarafından koordine edildiği anlaşılan iki saldırıda Lübnan genelinde aniden ve eş zamanlı olarak patladı. Lübnan sağlık yetkililerine göre en az 37 kişi öldü ve yaklaşık 3 bin kişi de yaralandı. Patlamalarda ayrıca en az iki çocuk öldü ve İran'ın Lübnan Büyükelçisi yaralandı. Hizbullah ve Lübnanlı yetkililer İsrail'i suçlarken, bu değerlendirme ABD'li ve diğer yetkililer tarafından da doğrulandı. İsrail açıkça sorumluluğu üstlenmedi.
Hizbullah'ın üyeleri kimler?
1992 yılından bu yana Hizbullah, suikast korkusuyla nadiren kamuoyu önüne çıkan bir din adamı olan Hasan Nasrallah tarafından yönetiliyor. Nasrallah, grubun kurucularından ve bir önceki lideri Abbas el Musavi'nin İsrail tarafından öldürülmesinin ardından onun yerine geçti. Grubun 20 bin ila 30 bin arasında savaşçısı olduğu tahmin ediliyor. Bunların binlercesi Suriye'de savaşa hazır hale getirildi. Hizbullah savaşçılarının kimliklerini gizli tutmak için büyük çaba sarf ediyor, öyle ki komşuları tarafından bile ancak ölümleri duyurulduğunda biliniyorlar. Grubun üst düzey komutanlarından ikisi geçen hafta İsrail'in Beyrut'ta düzenlediği bir hava saldırısında ölenler arasındaydı: İbrahim Akil ve Ahmed Vehbi.
ABD yetkilileri Akil'i 1983 yılında Beyrut'taki ABD Büyükelçiliği ve ABD Deniz Piyadeleri kışlasında 350'den fazla kişinin ölümüne neden olan iki bombalı saldırıdaki rolü nedeniyle arıyordu. Hizbullah'ın ölüm ilanına göre Vehbi, 1997 yılında Lübnan'ın güneyindeki Ansariya kasabası yakınlarında İsrail deniz komandolarını hedef alan bir Hizbullah pususunun lideriydi. Hizbullah savaşçıları o operasyonda yaklaşık bir düzine İsrailli subayı öldürmüştü.
Askeri yetenekleri neler?
2006'daki son derece yıkıcı savaşın ardından Hizbullah liderleri İsrail saldırılarına karşı koymak ve caydırmak amacıyla yıllarca askeri kapasite geliştirmeye çalıştı. Hizbullah'ın on binlerce rokete ve daha az sayıda daha sofistike, hassas füzelere sahip olduğu tahmin ediliyor. ABD ve diğer Batılı ülkelerden yetkililere göre bu ay İsrail özel kuvvetleri, komşu Suriye'de Hizbullah'a ait bir füze üretim tesisini imha eden bir komando baskını gerçekleştirdi.
© 2024 The New York Times Company
