Pablo Robles, Anton Troianovski, Agnes Chang / The New York Times
Dubai’ni yeni adı “Dubaisk” olmuş. Ukrayna işgalinin ardından sınırların kapanması, uluslararası yaptırımlar ve hapis cezası gibi ihtimaller belirince on binlerce kişi Rusya’dan kaçtı.
Gazeteciler, aktivistler ve teknoloji sektörü çalışanları Ermenistan, Gürcistan ve Türkiye gibi Ruslardan vize istemeyen görece hesaplı komşu ülkelere akın etti. Almanya ve Letonya gibi Avrupa ülkeleriyse memleketinde zulme uğramaktan korkan Ruslara kapılarını açtı. Ancak iş dünyasının devlerini ve meşhurları içeren bir Rus kafilesi daha vardı. Onlar dümeni Basra Körfezi’nin en büyük kenti Dubai’ye kırdı.
The New York Times’ın uçuş takip şirketi RadarBox.com’un sağladığı binlerce veri üzerinde yaptığı analize göre, işgalden önce Rusya’dan özel uçuşların sadece yüzde üçünün rotası Birleşik Arap Emirlikleri’ydi. Bu oran işgali takip eden haftalarda yüzde 6’ya, mayıs ayında ise yüzde 14’e çıktı.
Uçuş kayıtları Ukrayna savaşından kaynaklanan Batı yaptırımlarının, Rus elitlerinin yaşamı ve alışkanlıkları üzerinde köklü değişikliğe yol açtığını delilleriyle ortaya koyuyor. Analiz hem şahıslara ait hem de ticari şirketlerin kiraladığı özel jetleri kapsıyor. Ancak şahsa ait jet uçuşlarının çoğunlukta olduğu görülüyor.
İşletmeler Türkiye ve Kazakistan’a
24 Şubat’ta başlayan işgalden önce Rusya ile Batı arasındaki ilişkiler büyük ölçüde donmuşken bile süper zengin Ruslar soluğu İngiltere, Fransa ve İsviçre’deki lüks bölgelerde alıyordu. Ama şimdi Avrupa hava sahasının Rus jetlerine kapanması ve Avrupa ülkelerinin Rus oligarkların varlıklarına el koyması sebebiyle hafta sonu alışverişi için Cenevre’ye uçtukları günler geride kalmış görünüyor.
The New York Times’ın analiz ettiği uçuşlara göre Rus zenginler savaş dönemi için kendilerine yeni bir coğrafya buldu. Rusya aleyhindeki yaptırımlara katılmayan ve ülkeden ayrılan Rus işletmelerine kapı açan Kazakistan ve Türkiye ana rota haline geldi. Rusya ve Ukrayna ile yakın bağlarını koparmayan eski Sovyet cumhuriyeti Azerbaycan da özel jet trafiğinden nasipleniyor.
Ancak zengin Rus yolcusu oranındaki en büyük artış BAE’de yaşandı. Tatil ve finans merkezi Dubai ticaret merkezi haline geldi; Moskova ile dünyanın geri kalanı arasındaki lüks ürünler ve iş fırsatları için köprü görevi görüyor.
Birkaç yıl önce Dubai’ye taşınan Rus gazeteci Daria Poligaeva “İşlerinizi taşıyabileceğiniz, belli bir piyasa bulunan, işletmenizi geliştirebileceğiniz ve uluslararası şirketler pazarından uzak kalmayacağınız çok az yerden biri burası” diyor.
Goldman Sachs ve Google taşındı
Goldman Sachs ve Google gibi çokuluslu şirketler işgalden sonra Moskova’daki çalışanlarını Dubai’ye taşıdı. Rusya’nın en ünlü restoran işletmecilerinden biri Dubai’de yeni bir proje üzerine çalışıyor. Dubai menşeli bir sağlık merkezi ise geçtiğimiz günlerde şehrin ilk banya’sını, yani Rus hamamını açtı. Sıcaklığın 43 derecelerde seyrettiği yaz mevsiminin yaklaştığı düşünülürse bundan iyi bir zamanlama olamazdı.
Şirketin CEO’su Dominique Laird “Dubai için konseptte bazı ayarlar yapmak zorunda kaldık” diyor. Banya müşterilerinin yüzde 90’ının Ruslardan oluştuğunu düşünüyor. “Buhar odasında votka yasak. Ayrıca çıplak dolaşamıyorsunuz.”
Rusya’da 1 Mayıs İşçi Bayramı ile başlayıp II. Dünya Savaşı zaferini kutlayan 9 Mayıs Rusya Günü ile biten tatil döneminde Rus şöhretler kafilesi ardı ardına Dubai’ye iniş yaptı. Aralarında en dikkat çeken isim, Rusya devlet televizyonundaki haftalık propaganda programının sunucusu olan ve sürekli olarak nükleer silahlarla Batı’yı yok etme tehditleri savuran Dmitry Kiselyov oldu. Dubai’de elinde içkisi ve pembe mayo şortuyla görüntülendi.
The New York Times’ın analizi Ukrayna işgalinden önceki haftalarda Moskova ile Batı arasındaki tansiyon yükselirken bile özel jetlerin Rusya’dan Avrupa’ya akın ettiğini gösteriyor. Şubatın ilk üç haftasındaki en popüler istikametler Fransa, İsviçre, İngiltere ve Almanya’ydı.
24 Şubat sonrası özel jetler Rusya’dan ayrılmaya devam etti ama nisan sonu geldiğinde neredeyse hiçbiri Avrupa’ya gitmiyordu. Bunun yerine BAE’ye ve her ne kadar Ukrayna ordusuna ölümcül İHA’lar satsa da Rus oligarkların yatlarına ve jetlerine güvenli limanlar sunan Türkiye’ye yöneliyorlardı.
Uçaklarını Dubai’ye park ediyorlar
Yüzölçümü olarak Orta Asya’nın en büyük ülkesi olan Kazakistan da Rus iş dünyası için merkez haline geldi. Amerikan danışmanlık devi McKinsey baharda Rus piyasasından çıkarken Moskova ofisindeki yüzlerce çalışanı başlangıçta Kazakistan’a taşımıştı. İşgalin ardından ülke Rusya’dan ayrılan jetlerin üçüncü en popüler rotası oldu.
The New York Times’ın analizine göre, uluslararası yaptırımlara ve hava sahasının kapanmasına karşın en prestijli Rus oligarklardan bazıları dünyanın farklı yerlerinde uçmayı sürdürdü. Birçok iş dünyası devinin jetini park ettiği Dubai seyahatin odak noktalarından biri haline geldi. Yetmişten fazla jet ya BAE’de bekliyor ya da üç hafta orada kaldıktan sonra Rusya’ya dönmüş.
Chelsea futbol kulübünün eski sahibi Roman Abramoviç de Rus vatandaşlarına yönelik yaptırımların yürürlüğe girmesinden birkaç gün sonra Dubai’ye uçtu. Haziran ayında Amerikalı yetkililer Dreamliner da dahil olmak üzere Abramoviç’in iki uçağı için el koyma aldı. Dreamliner’ın 4 Mart’taki Rusya uçuşuyla Amerikan yaptırımlarını ihlal ettiği iddia ediliyor.
© 2022 The New York Times Company
