Adam Goldman, Ronen Bergman, Natan Odenheimer / New York Times
Hamas'ın yeraltı çatışmaları için hazırladığı el kitabında karanlıkta nasıl hareket edileceği, Gazze Şeridi'nin altında nasıl gizlice ilerleneceği ve kapalı alanlarda otomatik silahlarla nasıl azami öldürücülük sağlanacağına dair titiz ayrıntılar yer alıyor. Öyle ki komutanlara, savaşçılarının yeraltındaki çeşitli noktalar arasında ne kadar sürede hareket edeceklerini saniyesine kadar zamanlamaları talimatı bile verilmişti.
İsrail güçleri tarafından ele geçirilen ve The New York Times tarafından incelenen 2019 el kitabı, Hamas'ın 7 Ekim saldırısından ve İsrail ile mevcut savaşından çok önce, uzun süreli saldırılara dayanabilecek ve karanlık tünellerin içindeki İsrail kara kuvvetlerini yavaşlatabilecek bir yeraltı askeri operasyonu inşa etmek için yıllarca süren çabasının bir parçasıydı. Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki lideri Yahya Sinvar, İsrail'e saldırmadan sadece bir yıl önce, savaşçıların tünel ağını hava saldırılarından ve kara saldırılarından korumak amacıyla patlama kapıları yerleştirmek için 225.000 dolar harcanmasına onay verdi.
Savaşa hazırlanıyorlardı
Onay belgesinde Hamas tugay komutanlarının Gazze'nin altındaki tünelleri inceledikleri ve yeraltında ve yüzeyde tahkimat yapılması gereken kritik yerleri tespit ettikleri belirtiliyordu. Kayıtlar, uzmanlar ve İsrailli komutanlarla yapılan görüşmelerle birlikte, savaşın üzerinden neredeyse bir yıl geçmesine rağmen İsrail'in Hamas'ı tasfiye etme hedefine ulaşmakta neden zorlandığını açıklamaya yardımcı oluyor. İsrailli yetkililer yıllarca Hamas'ın İsrail'e gizlice girip saldırı düzenlemek için kullanabileceği tünelleri aradı ve dağıttı. Ancak üst düzey bir İsrailli yetkili, Gazze'deki yeraltı ağını değerlendirmenin bir öncelik olmadığını, çünkü orada bir işgal ve tam ölçekli bir savaşın olası görünmediğini söyledi. Yetkililer şimdi Hamas'ın tam da böyle bir çatışmaya hazırlandığını anlıyor. Uzmanlar, tüneller olmasaydı Hamas'ın İsrail ordusu karşısında çok az şansı olacağını söylüyor.
Yeraltı savaş el kitabında tünel girişlerinin nasıl kamufle edileceği, pusula ya da GPS ile yerlerinin nasıl tespit edileceği, hızlı bir şekilde nasıl girileceği ve etkili bir şekilde nasıl hareket edileceğine dair talimatlar yer alıyor. Arapça yazılmış belgede “Tünel içinde karanlıkta hareket ederken, savaşçının kızılötesi ile donatılmış gece görüş gözlüklerine ihtiyacı vardır. Silahlar otomatik olarak ayarlanmalı ve omuzdan ateşlenmelidir. Bu tür atışlar etkilidir çünkü tünel dardır, dolayısıyla atışlar insan vücudunun üst kısmındaki ölüm bölgelerine yöneliktir" deniyor.
Yeni tüneller keşfediliyor
İsrailli yetkililer savaştan önce Hamas'ın geniş bir tünel ağına sahip olduğunu biliyordu, ancak bu ağın tahmin ettiklerinden daha sofistike ve kapsamlı olduğu ortaya çıktı. Savaşın başlarında, yaklaşık 400 kilometre boyunca uzandığını tahmin ediyorlardı. Şimdi ise bunun iki katı uzunluğunda olduğuna inanıyorlar. Ve yeni tüneller keşfetmeye devam ediyorlar. Daha geçen hafta İsrailli komandolar bir yeraltı dehlizinde tek başına bulunan Bedevi bir Arap İsrail vatandaşını kurtardı. Hükümet altı rehinenin başka bir tünelde ölü bulunduğunu söyledi. İsrail'in en değerli hedefi olan Sinvar'ın savaşı yönettiğinden ve tünellerden kaçtığından şüpheleniliyor.
Tünel girişlerinde pusuya düşürdüler
Belgeler her iki tarafın da savaşta taktiklerini nasıl uyarlamak zorunda kaldıklarını gösteriyor. İsrail'in tünelleri hafife alması gibi Hamas da gerçekleşmeyen yeraltı savaşlarına hazırlandı. İsrail, özellikle savaşın başlarında, askerlerini çatışmaya girebilecekleri yeraltına gönderme konusunda isteksizdi. Hamas, doğrudan çatışmalardan kaçınırken, öncelikle askerleri tünel girişleri yakınlarında pusuya düşürdü. İsrailli askeri yetkililere ve savaş alanındaki fotoğraf ve videoların incelenmesine göre, bu durum Hamas'ın tünelleri kullanarak yer üstünde vur-kaç saldırıları düzenlemesine, İsrail güçlerinden saklanmasına ve uzaktan kumandalı tetikleyiciler ve gizli kameralar kullanarak bombaları patlatmasına neden oldu. Bu manevralar İsrail'in saldırılarını yavaşlatsa da İsrail ordusu Hamas'ın saflarını bozdu, onları kalelerinden uzaklaştırdı ve inşa etmek için büyük yatırımlar yaptıkları tünel ağının büyük bölümünü terk etmeye zorladı.
Yetkililer, İsrail ordusu mensuplarının tünel savaş belgesini kasım ayında Gazze Şehri'nin Zeytun bölgesinde bulduklarını söyledi. Aynı ay şehrin güneyinde Sinvar'dan bir askeri komutana yazılmış bir mektup da bulundu. Belgeler İsrailli askeri yetkililer tarafından Times'a ulaştırıldı. Bir askeri sözcü "Hamas'ın tünellerde saklanması ve çatışmaların çoğunu buradan yönetmesi savaşı uzatıyor" dedi. Üst düzey bir Hamas yetkilisi tünel stratejisi hakkında yorum yapmayı reddetti.
Yok etmek 10 saat sürüyor
Belgelerdeki işaretler, kamuoyuna açıklanan ya da Times tarafından incelenen diğer Hamas materyalleriyle tutarlıydı. İsrail askerleri, kamufle edilmiş tünel girişleri ve yakın zamanda yerleştirilmiş patlama kapıları gibi Hamas belgeleriyle tutarlı ayrıntılar tarif ettiler. Belgelerde ayrıca İsrail güçlerinin tünellerde bulduğu gaz dedektörleri ve gece görüş gözlükleri gibi ekipmanların kullanımı da anlatılıyor. Tünel savaşı konusunda uzman olan üst düzey bir İsrailli subaya göre bir tünel bölümünü yok etmek düzinelerce askerin yaklaşık 10 saatini alabiliyor. Geçen yıl İsrail ordusu 76 metre derinliğinde (yaklaşık 25 katlı bir bina yüksekliğinde) bir tünel keşfetti. Ordu tüneli yok etmenin aylar sürdüğünü söyledi. İsrail'deki Reichman Üniversitesi'nde tünel savaşı uzmanı olan Daphné Richemond-Barak "Bunu hiçbir şekilde abartamam. Tüneller operasyonların hızını etkiliyor. İlerleyemezsiniz. Arazinin güvenliğini sağlayamazsınız. İki savaşla karşı karşıyasınız. Biri yüzeyde, diğeri yeraltında" dedi.
İsrail'in askeri liderliği tünelleri ana hedef haline getirdi. Ancak bu kampanyanın Filistinli siviller için ağır bir bedeli oldu. Tünellerin çoğu işgal altındaki yoğun bölgelerin altından geçiyor. İsrail, ordunun kilometre başına 16 tondan fazla patlayıcıyla tünelleri imha ettiği videoları kamuoyuyla paylaştı. İsrail ordusu Hamas'ın yaklaşık yarım mil uzunluğunda ilkel bir tünel inşa etmesinin yaklaşık 300.000 dolara mal olduğunu tahmin ediyor.
Deif'e yazılan mektup
Richemond-Barak, Sinvar'dan gelen mektubun bu çabanın ardındaki masraf ve karmaşıklığı vurguladığını söyledi. Mektup, 7 Ekim saldırısının mimarı olduğu düşünülen grubun askeri komutanı Muhammed Deif'e yazılmıştı. Hamas'ın tünel tahkimatlarını gözden geçirmeyi ne zaman tamamladığı ya da bunun saldırı planlamasıyla bağlantılı olarak yapılıp yapılmadığı net değil. Sinvar tugaylara önem ve gereklilik düzeyine göre para verileceğini yazdı. Mektup, grubun en çetin çatışmaları nerede beklediğini gösteriyor olabilir. Sinvar, Gazze'nin kuzeyi ve Han Yunus'taki kapılar için en fazla parayı onayladı. Gerçekten de savaş sırasında en ağır çatışmaların bazıları bu bölgelerde yaşandı. Ortadoğu'da görev yapmış eski bir üst düzey CIA yetkilisi olan Ralph F. Goff, "Hamas'ın tünel sistemi, orijinal savaş planlarının varoluşsal olmasa da temel bir unsuruydu" diyor.
© 2024 The New York Times Company
