Julian E. Barnes, Farnaz Fassihi / New York Times
ABD'li yetkililerin yanı sıra İranlı bir yetkili ve bir analiste göre, Tahran Washington ile artan gerilimi azaltmaya çalışırken, İran ekim ayında Biden yönetimine Donald Trump'ı öldürmeye çalışmadığını belirten bir mesaj gönderdi. Washington'a bir aracı vasıtasıyla gönderilen mesaj, eylül ayında Biden yönetiminden gelen ve ABD'nin o dönem Cumhuriyetçilerin başkan adayı olan Trump'ın hayatına yönelik herhangi bir İran girişimini “savaş eylemi” olarak değerlendireceği uyarısında bulunan bir notun ardından geldi.
Trump'ın 5 Kasım'daki seçimleri kazanmasından bu yana, İranlı birçok eski yetkili, uzman ve medya kuruluşu, Trump'ın müttefiklerinin İran'a karşı yüksek basınçlı bir kampanyayı yenileme sözlerine rağmen, Tahran'ın seçilmiş başkanla ilişki kurmaya çalışmasını ve daha uzlaşmacı bir yaklaşım izlemesini açıkça savunuyor.
Kasım Süleymani’nin intikamı
ABD'li yetkililer İran'ın, İran'ın milislerini ve vekil güçlerini yöneten komutan General Kasım Süleymani'yi öldüren 2020 drone saldırısının emrini vermesinin intikamını almak için Trump'ı öldürmeye çalıştığını söyledi. Adalet Bakanlığı, yetkililerin İran'ın Trump'a yönelik komplolarıyla ilgili olduğunu söylediği iki iddianame yayınladı. ABD'li yetkililer İran'ı Trump yönetiminden başka isimlere suikast planlamakla da suçladı. Bu haber için görüşülen yetkililer, hassas diplomatik mesajlar hakkında konuşmak için isimlerinin gizli kalması koşuluyla konuştular.
Mesaj alışverişi ilk olarak The Wall Street Journal tarafından haberleştirildi. İki ABD'li yetkiliye göre İran'dan gelen mesajda Tahran'ın Süleymani'nin öldürülmesinin suç teşkil eden bir eylem olduğu iddiası tekrarlanıyordu. Ancak ABD'li yetkililer, İranlı bir yetkili ve her iki tarafla da görüşen İranlı bir analiste göre mesajda İran'ın Trump'ı öldürmek istemediği de belirtiliyordu.
Mesaj Hamaney’den geldi
İranlılar ABD'ye gönderilen mesajın İran'ın Süleymani'nin öldürülmesinin intikamını uluslararası yasal yollardan almak istediğini gösterdiğini söyledi. ABD'li yetkililer İran'ın mesajının belirli bir yetkiliden gelen bir mektup olmadığını söyledi. Ancak İranlı bir yetkili ve analist mesajın İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'den geldiğini söyledi. İran'ın Birleşmiş Milletler misyonu mesaj alışverişi hakkında yorum yapmayı reddetti. Ancak yapılan açıklamada İran'ın Süleymani'nin öldürülmesine “yasal ve adli yollardan” yanıt vermeye kararlı olduğu belirtildi. Başkanlık kampanyası sırasında ABD'li yetkililer İran'ın Trump'ı öldürmeyi planladığı konusunda uyarıda bulunmuşlardı. New York'taki federal savcılar geçen hafta İranlı komplocuların Trump'a suikast planından bahsettiklerini söylemiş, İran Dışişleri Bakanlığı ise bu iddianın asılsız olduğunu belirtmişti.
Temmuz ayında İran'ı ziyaret eden Pakistanlı Asif Raza Merchant New York'ta tutuklanmış ve daha sonra Amerikalı politikacılara suikast düzenlemek üzere kiralık katil tutmaya çalışmakla suçlanmıştı. Müfettişler potansiyel hedefleri arasında Trump'ın da bulunduğuna inanıyor. ABD'li yetkililere göre, İran'ın niyetleri hakkındaki istihbarat Gizli Servis'e iletildi ve Gizli Servis de temmuz ayında Butler, Pennsylvania'da Tahran'la bağlantısı olmayan yalnız bir silahlı kişi tarafından düzenlenen suikast girişiminden önce Trump'ın koruma ekibine keskin nişancı karşıtı ekipler ekledi.
İran, Gizli Servis koruması nedeniyle Trump'ın zor bir hedef olduğunu düşünüyordu. Ancak Pennsylvania'da ve Trump'ın Florida'daki golf sahası yakınlarında gerçekleşen suikast girişimlerinin ardından ABD istihbarat kurumları İran'ın eski başkanın başarılı bir şekilde hedef alınabileceğinden daha emin olduğunu değerlendirdi. Yetkililere göre, Trump'ın hayatına yönelik girişimlerle birleşen bu artan tehdit değerlendirmesi, İran'ı ciddi bir yanlış hesaplama yaptığına ikna etmek için hem yoğun bir güvenlik incelemesine hem de diplomatik bir kampanyaya yol açtı.
Doğrudan çatışmadan kaçınmak istiyorlar
İranlılar, Trump'ın yakın müttefiki haline gelen Elon Musk'ın pazartesi günü Musk'ın talebi üzerine İran'ın Birleşmiş Milletler Büyükelçisi ile bir araya geldiğini ve bunun doğrudan bir çatışmadan kaçınmak isteyenlerin sadece Demokrat yönetim değil, aynı zamanda Trump kampı olduğunun da bir işareti olduğunu söyledi. İranlılar, Büyükelçi Amir Saied Iravani ile New York'ta gizli bir yerde yapılan görüşmenin Trump yönetimi altında İran ve ABD arasındaki gerilimi azaltmakla ilgili olduğunu söylediler. Musk yorum talebine yanıt vermedi.
ABD ve İran arasında, 52 Amerikalının Tahran'daki ABD Büyükelçiliğinde rehin alındığı ve bir yıldan fazla bir süre alıkonulduğu 1979 İran devriminden bu yana resmi diplomatik ilişki bulunmuyor. Tahran'daki İsviçre Büyükelçiliği iki ülke arasındaki resmi diplomatik irtibatı sağlıyor ancak ABD'li ve İranlı yetkililer son yıllarda İran'ın nükleer programı, bölgesel gerilimler ve tutukluların takası da dahil olmak üzere bir dizi konuda doğrudan ve dolaylı müzakerelerde bulundular. İranlı yetkili ve analiste göre ABD ve İran'ın mesajları İsviçre üzerinden gönderildi.
© 2024 The New York Times Company
