Anton Troianovski, Ivan Nechepurenko / New York Times
Navalni’nin annesi ve sözcüsü, Rus yetkililerin muhalefet lideri Aleksey Navalny'nin doğal nedenlerle öldüğünü ilan ettiklerini ancak ailesi gizli bir cenaze töreni yapılmasını kabul edene kadar cenazesini teslim etmeyi reddettiklerini söyledi. Navalni’nin annesi Lyudmila Navalnaya, geçen çarşamba gizlice morga götürüldüğünü ve orada oğlunun bedeninin gösterildiğini söyledi. Navalni ekibinin sözcüsü Kira Yarmysh'e göre, Navalni'nin ölümüyle ilgili olarak kendisine doğal nedenlerle öldüğünü belirten bir tıbbi rapor gösterildi.
Gizli cenaze töreni
Ancak 69 yaşındaki Navalnaya, şu anda Rusya'nın kuzeyindeki Salekhard kentinde, Moskova'dan emir alarak naaşı bırakmayan yerel yetkililerle amansız bir mücadeleye girdiğini söyledi. Yetkililerin, gizli bir cenaze törenini kabul etmemesi halinde oğlumun cesedine ‘bir şeyler yapacakları’ uyarısında bulunduklarını söyledi.
“Bana şartlar koşuyorlar”
Navalnaya oğlunun YouTube kanalında yayınlanan bir videoda "Bana şantaj yapıyorlar. Aleksey’in nereye, ne zaman ve nasıl gömüleceği konusunda bana şartlar koşuyorlar” dedi. Navalni’nin kalıntılarıyla ilgili görüşmeler, onun ölümünde bile Rus siyasetinde ve dünya çapında önemli bir figür olduğunu yansıtıyor. Başkan Joe Biden da bunu kanıtlarcasına California’da Navalni’nin eşi Yulia Navalnaya ve kızı Daria (Dasha adını kullanan Daria Stanford Üniversitesi'nde öğrenci) ile bir araya geldi.
Biden yaptırım uygulayacak
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre Başkan, Navalni’nin olağanüstü cesaretine, yolsuzluğa karşı ve hukukun üstünlüğünün herkes için eşit olarak geçerli olduğu özgür ve demokratik bir Rusya için mücadele mirasına duyduğu hayranlığı dile getirdi. Başkan, Navalni’nin mirasının Rusya'nın ve dünyanın dört bir yanında onun yasını tutan ve özgürlük, demokrasi ve insan hakları için mücadele eden insanlar aracılığıyla devam edeceğini vurguladı. Biden görüşmenin ardından San Francisco'da gazetecilere yaptığı açıklamada ABD'nin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e karşı yaptırımlar açıklayacağını söyledi. Biden, Navalni’nin ölümünden Rus liderin sorumlu olduğunu söyleyen Biden, "Peşini bırakmayacağız" diye ekledi.
“Veda etme şansına sahip olmanızı istiyorum”
Kremlin, Navalni'nin destekçilerinin katılacağı bir cenaze töreninin protestoların odak noktası haline gelmesinden korkuyor gibi görünüyor. Rus yetkililerden Lyudmila Navalnaya'nın iddialarına ilişkin yorum yapmadı. Navalnaya, Navalni'nin öldüğü Arktik hapishanesine en yakın şehir olan Salekhard'dan çektiği videoda "Beni bir mezarlığın kenarına, taze bir mezara götürmek ve 'İşte oğlunuz burada yatıyor' demek istiyorlar. Ben buna katılmıyorum. Aleksey’e değer veren ve ölümünü kişisel bir trajedi olarak gören sizlerin ona veda etme şansına sahip olmanızı istiyorum” dedi.
“Morgun basılmasından korkuyorlar”
Navalni'nin üst düzey yardımcılarından Ivan Zhdanov, yetkililerin Navalni'nin annesine oğlunun naaşının defnedilmeden önce Moskova dışında bir yerde saklanması gerektiğini söylediklerini çünkü Rusya'nın başkentindeki bir morgun basılmasından korktuklarını söyledi. YouTube'da yayınlanan bir röportajda Zhdanov, Moskova'dan gelen emirle müfettişlerin Navalni'nin yakınlarını mezarlık ve cenaze salonu seçiminde sınırlamaya çalıştıklarını söyledi. Zhdanov yetkililerin taleplerini, Kremlin'e karşı 24 saatlik bir isyana liderlik ettikten iki ay sonra bir uçak kazasında ölen ve St Petersburg'da gizlice toprağa verilen paralı asker şefi Yevgeny Prigozhin'in cenazesiyle karşılaştırdı. Zhdanov, “Bizi şaşırtması zor. Ancak bir anneye çürümekte olan bir cesedi Moskova'ya getirip gizlice gömmesi için şantaj yapılacağını hayal etmek zordu” dedi.
Yeni oyuncağıyla gözdağı verdi
Bu dram yaşanırken Putin, Navalni konusunda sessizliğini korudu ve gelecek ay yapılacak başkanlık seçimlerine yönelik tanıtım turuna devam etti. Rusya’daki seçimler, Putin'in kazanacağına kesin gözüyle bakılan ancak Kremlin'in Putin'in meşruiyetini göstermek için kullanması beklenen bir seçim. Bu hafta Putin süpersonik bir bombardıman uçağıyla kısa bir uçuş yaptı ve bu gösteri Batı'ya ülkesinin nükleer bir süper güç olduğunu hatırlattı. Bu hafta başında Putin, Amerikalı yetkililerin Rusya'nın yörüngeye nükleer silah yerleştirmeyi planlıyor olabileceği yönündeki uyarılarını reddetti; ancak Rusya'nın yeryüzündeki hedeflere yönelik yeni nesil nükleer silahlarının ‘asıl korkmaları gereken şey’ olduğunu da sözlerine ekledi.
Kremlin'den yapılan açıklamada uçuşun sadece 30 dakika sürdüğü, ancak Rusya'da Beyaz Kuğu olarak da bilinen geniş kanatlı Tu-160M'nin menzilinin, üzerinde iki düzine nükleer silahla Amerika Birleşik Devletleri kıtasına ulaşmasına olanak tanıdığı belirtildi.
“Uçuş kararını spontane aldı”
Rus devlet televizyonu 71 yaşındaki Putin'i, dünyanın en büyük ve en ağır savaş uçaklarından biri olan uçağa binerken ve Kazan kentinde bulunan bir havaalanının pistinden havalanmadan önce gösterdi. Kremlin, Putin'in pilot koltuğunda oturduğunu gösteren bir uçuş videosu yayınladı. Putin uçaktan indikten sonra gazetecilere yaptığı açıklamada uçuşun iyi bir izlenim bıraktığını söyledi ve yeni modernize bombardıman uçağını çok güvenilir olarak övdü. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov devlet televizyonuna yaptığı açıklamada Putin'in uçuş kararını Kazan'daki bir havacılık fabrikasını ziyaret ettiği ve burada modernize edilmiş dört Tu-160M bombardıman uçağını incelediği sırada spontane olarak aldığını söyledi.
Güçlü lider olarak görülme isteği
Ancak Putin, yirmi yıldan uzun bir süre önce Rusya'nın başkanı olmasından bu yana, kendisini büyük bir gücün lideri olarak göstermek için tasarlanan tanıtım gösterileriyle tanınıyor. Bir savaş uçağıyla uçtu, bir dalgıçla denize daldı ve motorlu bir planörle Sibirya turnalarını kışlık yaşam alanlarına gitti. Putin 2005 yılında Sovyet dönemi bombardıman uçağı Tu-160'ın eski bir versiyonuyla uçuş yaptı. Putin, Navalni’nin ölümü hakkında kamuoyuna hiçbir şey söylemedi, ancak Peskov aynı gün Başkan'ın bilgilendirildiğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company
