John Ismay / New York Times
ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze Şeridi'ni ele geçirme önerisi birçok engeli aşmak ya da onları görmezden gelmek zorunda kalacak. Buna nüfusun tamamının zorla yerinden edilmesinin uluslararası hukuk ihlali olarak sayılması da dahil. Ancak yasal zorlukların yanı sıra, İsrail'in aylarca süren bombardımanının ardından patlamamış mühimmatların bölgeyi kirlettiği ve gelecekte Gazze'deki herkes için ölümcül bir tehlike yaratacağı da bir gerçek.
Trump geçen hafta önerisini açıkladığı konuşmasında bunu düşündüğünü ima ederek "Buraya sahip olacağız ve bölgedeki tüm tehlikeli patlamamış bombaların ve diğer silahların temizlenmesinden sorumlu olacağız” dedi.
Yasalar yasaklıyor
Trump orduyu Gazze'ye işgal gücü olarak gönderebileceğini söyledi ancak federal yasalar ABD askerlerinin mayın temizleme görevi yapmasını yasaklıyor. Bunun yerine bu iş, sivil toplum kuruluşlarına bu işi yapmaları için fon sağlayan Dışişleri Bakanlığı'na düşüyor. İşte bu noktada Beyaz Saray kendisi için zoraki bir sorun yaratmış oldu.
25 Ocak'ta Dışişleri Bakanlığı, dünya genelinde patlamamış mühimmatın bulunması, kaldırılması ve imha edilmesi için fon sağladığı tüm kar amacı gütmeyen kuruluşlara iş durdurma emri verdi. Çatışmalar durduğunda bu yardım kuruluşlarının birçoğunun Gazze'yi temizlemeye çağrılacağı neredeyse kesin.
Küresel patlayıcı kirliliğini izlemekten sorumlu olan ve bu grupların birçoğunu finanse eden BM ajansı, hayat kurtaran çalışmalarının devam edebilmesi için Dışişleri Bakanlığı'ndan dış yardımları 90 gün süreyle durdurma kararına bir istisna getirmesini istedi. Ancak bir BM sözcüsüne göre Dışişleri Bakanı Marco Rubio bu talebi reddetti. Dışişleri Bakanlığı kararıyla ilgili ek bilgi vermedi.
Konu Trump'ın Super Bowl'a giderken Gazze'den bahsetmesiyle tekrar gündeme geldi. Air Force One'da yaptığı açıklamada “Burayı büyük bir emlak alanı olarak düşünün. Amerika Birleşik Devletleri buranın sahibi olacak” dedi.
İsrail ordusu, 7 Ekim 2023'te Hamas öncülüğünde İsrail'e düzenlenen ve yaklaşık 1.200 kişinin ölümüne yol açan saldırılardan bu yana Gazze'de çok çeşitli patlayıcı mühimmat kullandı. Gazze'deki sağlık bakanlığına göre, İsrail'in çoğunlukla ABD yapımı silahlarla bölgeyi bombalaması, savaşın başlangıcından bu yana 48.000'den fazla Filistinlinin ölümüne neden oldu.
İsrail'in Gazze'ye karşı kullandığı silahların sayısı kamuoyunca bilinmiyor. Ancak New York Times'ın aralık ayında yaptığı bir araştırma, İsrail'in savaşın ilk yedi haftasında bölgeye yaklaşık 30.000 mühimmat fırlattığını ya da ateşlediğini ortaya koydu ki bu sayı sonraki sekiz ayın toplamından daha fazla.
Bomba imha uzmanı Colin King verdiği bir röportajda “Bomba, roket ya da havan topu gibi mühimmatların doğal bir arıza oranı vardır, ancak Gazze gibi kentsel bir ortamda kullanıldıklarında hedeflerini tam olarak vurmak yerine sıyırıp geçme potansiyelleri de vardır. Bu durum fünyelerinin çarpma anında düzgün çalışmamasına neden olacak kadar hasar görmelerine, sapmalarına ya da yavaşlamalarına yol açarak patlamamalarına ve bunun yerine silahlı ve öngörülemez bir durumda patlamamış tehlikelere dönüşmelerine neden olabilir" dedi.
Yıllarca tehlikeli bir şekilde kalabilir
Bazı bomba imha uzmanları İsrail'in Gazze'de kullandığı silahların %10 kadarının patlamamış olabileceğini ve bulunup temizlenene kadar onlarca yıl, hatta yüzyıllar boyunca tehlikeli hurdalar olarak kalabileceğini söylüyor.
King'in kurucularından olduğu ve mühimmat uzmanları ile mayın temizleyicilere teknik destek sağlayan Fenix Insight'a göre, İsrail'in Hamas tünellerine saldırmak için attığı bombalar gibi derine gömülü bombaların yerini tespit etmek ve çıkarmak nadiren mümkün. Savaş sonrası yeniden yapılanma genellikle yüzeyin altında kalan patlamamış bombalarla başlar.
King, Fenix Insight'ın savaşın başlamasından bu yana Gazze'de İsrail ve Hamas tarafından kullanılan patlayıcı silahlarla ilgili yaklaşık 21.000 ayrı olayı analiz ettiğini, bunların arasında patlamamış bombalar, silah zulaları ve mühimmatların patladığı yerlerin de bulunduğunu söyledi.
Sadece kara mayınlarını değil, her türlü patlayıcı silahı temizlemek üzere eğitilmiş olsalar da, bu tür işleri yapan kişilere genellikle mayın temizleyicisi deniyor.
Birleşmiş Milletler Mayın Eylem Servisi 2009'dan beri Gazze'de mayın temizleyicileri bulunduruyor ve savaş boyunca da orada kaldılar. İsrail ve Hamas arasındaki ateşkesin 19 Ocak'ta yürürlüğe girmesinden bu yana, çalışmalarının önemli bir ilk adımı olarak patlamamış mühimmatlar için tahrip edilmiş araziyi incelemeye başladılar.
Dışişleri Bakanlığı'nın yakın tarihli bir raporuna göre Amerika Birleşik Devletleri 1993 yılında başlayan mayın temizleme çalışmaları için 125 ülkede yaklaşık 5 milyar dolar harcadı. Bu, ABD'nin Vietnam ile diplomatik ilişkilerini normalleştirmesinden iki yıl önceydi.
Bu finansmanın sağlanması bir iyi niyet göstergesiydi. ABD'nin Vietnam'daki muharebe operasyonları 20 yıl önce sona ermişti, ancak ülkenin dört bir yanına dağılmış patlamamış ABD silahları Kamboçya ve Laos'ta olduğu gibi her yıl çok sayıda sivili öldürmeye devam etti.
ABD, Ukrayna'nın Şubat 2022'de tam ölçekli işgalinden bu yana Rus silahlarıyla başa çıkmasına yardımcı olmak için yaklaşık 182 milyon dolar harcadı. Bu paranın büyük bir kısmı, Trump'tan güç alan Elon Musk'ın yok etmek üzere yola çıktığı ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'ndan geçti.
© 2025 The New York Times Company
