28 Haziran 2025, Cumartesi
Abone Ol Giriş yap
Advertisement
Haber Giriş: 11.09.2023 22:00 | Son Güncelleme: 11.09.2023 22:11

NYT uzmanlara sordu: MIND diyeti demansı önler mi?

Milyonların korkulu rüyası demansa karşı bugünlerde çok konuşulan bir öneri var: MIND diyeti. NYT beslenmenin beyin sağlığını etkileyip etkilemediğini uzmanlara sordu. Cevaplar farklı olsa, MIND'in etkisi yüzde yüz kanıtlanmasa da ortak kanı sağlıklı bir zihin için sağlıklı yaşamın şart olduğu
NYT uzmanlara sordu: MIND diyeti demansı önler mi?
A+ Yazı Boyutunu Büyüt A- Yazı Boyutunu Küçült

Alice Callahan  / The New York Times

Yaşamınızın ilerleyen dönemlerinde demans hastalığına yakalanmaktan endişe ediyorsanız, bunu önleyip önleyemeyeceğinizi merak etmeniz doğaldır. Birçok insanın aklına takılan bu sorunun cevabını merak eden uzmanlar, sağlıklı yaşama öncelik verilmesi (egzersiz-uykuya) ve yüksek tansiyon gibi sağlık sorunlarına dikkat edilmesi gibi değiştirilebilir faktörlerle dünya genelindeki demans vakalarının yüzde 40'ının önlenebileceğini ya da geciktirilebileceğini belirledi. 

Diyetlerin etkisine dair çok fazla kanıt var

Rush Üniversitesi Tıp Merkezi'nde beslenme sağlığı araştırmacısı olan Puja Agarwal ise demansın önlemisinde bambaşka bir faktör olduğuna dikkat çekiyor. Agarwal diyetlerin demansın önlenmesinde önemli rol oynayabileceğini dair her geçen gün yeni kanıtların ortaya çıktığını söylüyor. Agarwal'ın kanıt olarak referans verdiği araştırma ise beyni koruduğu düşünülen belirli gıdaları öne çıkaran diyetlere dayanıyor. Nörodejeneratif gecikme için Akdeniz-DASH müdahalesi olarak adlandırılan bu beslenme modeli, kısaca MIND diyeti olarak biliniyor.

MIND diyeti nedir?

MIND diyeti ilk olarak Rush Üniversitesi'nde beslenme sağlığı araştırmacısı olan ve Martha Clare Morris (2020'de hayatını kaybetti) tarafından 2015 yılında yapılan bir çalışmada tanımlandı. Morris ve meslektaşları yaptıkları araştırmada; meyve, sebze, tam tahıllar, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlara öncelik veren DASH - Akdeniz diyetlerini uygulayan kişilerin, daha iyi bilişe sahip olma eğiliminde olduğunu belirledi. Aynı incelemede yeşil yapraklı sebzeler, çilek, fındık ve tam tahıllar gibi belirli gıdaları tüketmenin beyin sağlığına olumlu etkileri olduğu tespit edildi.

Hangi besinlere dayanıyor?

Morris ve ekibi bu bulguları kullanarak MIND diyetini geliştirdi. DASH ve Akdeniz diyetleri gibi bu diyet de; tam tahıllı besinler ile sebze, fındık, fasulye, sağlıklı yağlar, kümes hayvanları ve balık gibi yağsız protein kaynaklarının tüketilmesi üzerine dayanıyor.

Neleri kısıtlıyor?

MIND diyetinde kırmızı ve işlenmiş etler, peynir, tatlılar, kızarmış yiyecekler, tereyağı ve margarinin ise sınırlandırılması öneriliyor.

Farkı ne?

MIND diyetini diğerlerinden ayıran en fark ise her hafta en az altı porsiyon yeşil yapraklı sebze ve iki porsiyon çilek öneriyor olması.

MIND diyeti beyne fayda sağlıyor mu?

Yaşlı yetişkinlerin beslenme düzenlerini uzun yıllar boyunca takip eden çeşitli çalışmalardaki araştırmacılar; MIND diyetine en sıkı şekilde bağlı kalanların; 

  • Bilişsel gerileme oranlarının daha yavaş olduğunu
  • Bunama risklerinin azaldığını
  • Ölümden sonra beyinlerinde alzheimer hastalığı belirtilerinin daha az olduğunu belirledi.

Kanıtlamak için klinik araştırma şart

Sonuçların umut verici olduğunu belirten San Antonio'daki Texas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Merkezi'nde Nüfus Sağlığı Bilimleri Yardımcı Doçenti  Debora Melo van Lent bu rağmen MIND diyetinin beyin sağlığına faydası olduğunu kanıtlamak için klinik bir araştırmaya ihtiyaç olduğuna dikkat çekti.

Tüm diyetler aynı sonucu verdi

İlk MIND diyeti klinik araştırması Ağustos ayında The New England Journal of Medicine'de yayımlandı. Üç yıl süren çalışmada, araştırmacılar 65 yaş ve üzeri 604 katılımcının yarısına MIND diyetini, diğer yarısına ise normal diyetlerini uygulamalarını söyledi. Katılımcılara ayrıca kilo kaybı için kalori azaltma konusunda da danışmanlık verildi. Ancak sonuçlar hayal kırıklığı yarattı. Güney Kaliforniya Üniversitesi Keck Tıp Fakültesi'nde nöroloji doçenti olan Dr. Hussein Yassine, iki grubun da bilişsel testlerde benzer iyileşmeler gösterdiğini ve beyin taramalarında bilişsel gerileme ile ilişkili büyük farklılıklar bulunmadığına dikkat çekti.

Sonuçlar ilaç deneyi gibi olamaz

Puja Agarwa ise sonuçların benzerlik göstermesinin çalışmanın tasarımından ve araştırmacıların kontrolü dışındaki faktörlerden kaynaklanmış olabileceğini söyledi. Tipik diyetleri uygulayan grubun, MIND diyetinin birçok bileşenini tüketmiş olma ihtmalinin çok yüksek olduğuna dikkat çeken Agarma, bunun her iki grubun da kilo vermesine ve bilişsel işlevde benzer gelişmeler görünmesine neden olduğunu savundu. Yeme alışkanlıklarının karmaşık ve kontrol edilmesi zor olduğuna dikkat çeken Agarwal bu konun elde edilen sonuçların bir ilaç denemesi kadar siyah ve beyaz olamayacağını belirti.

Uzun süre uygulanırsa faydalı olabilir

Dr. Hussein Yassine sonuçları eleştirse de asıl sorunun araştırmanın tasarımından kaynaklandığını, MIND diyetinin uzun süre uygulandığında beyin sağlığına fayda sağlayabileceğini söyledi. Yassine yine de bunu kanıtlamak için daha iyi tasarlanmış deneyler gerekeceğini vurguladı.

Peki, MIND diyeti uygulanmaya değer mi?

MIND diyetinin bunamayı önleyip önleyemeyeceğinin net olarak kanıtlanmadığını belirten Yassine; buna rağmen sebze ve sağlıklı yağ oranı yüksek besinleri öneren, diğer yandan ilave şeker, işlenmiş gıda ve et oranı sınırlı olan sağlıklı bir diyetin beyni koruyabileceği dair pek çok kanıtın olduğunu söyledi.

Herhangi bir sağlık beslenme düzeni faydalı olabilir

Melo van Lent ise 2013'te yapılan bir klinik araştırmanın Akdeniz diyetinin bilişi geliştirdiğini gösterdiğini söyledi. Diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar demans için önemli risk faktörleri olduğundan, bu riskleri azaltan herhangi bir beslenme düzeninin muhtemelen beyninize de fayda sağlayacağını sözlerine ekledi.

Kahvaltıda çilek yiyerek başlayın

Yeni Başlayanlar için MIND Diyeti'nin yazarı Kelli McGrane ise MIND diyetini uygulamak isyenlerin ilk adımı haftada birkaç kez kahvaltılarına çilek ekleyerek atabileceğini söylüyor. McGrane "Öğle yemeğinize ıspanak ve lahana gibi yapraklı yeşillikler eklemeyi düşünün. Bunun yanı sıra fasulye ve fındık içeren bitki bazlı yemeklere öncelik verin" tavsiyesinde bulunuyor.

Beslenmeden ötesi şart

Yassine de sağlıklı bir zihin için beyin hücrelerinin nöronları ölmeye başlamadan önce yani mümkün olduğunca genç yaşlarda sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları oluşturmanız gerektiğine dikkat çekiyor. Beslenmenin ötesinde bu; yeterince uyuma, egzersiz, sigaradan kaçınmak, stres yönetimi ve zihinsel sağlığa öncelik vermek anlamına geliyor. Dr. Hussein Yassine sözlerini diyetin beyin sağlığı için merkezi bir rolü olduğunu ancak uzun sağlıklı yaşam biçimiyle faydalı olabileceğine dikkat çekerek bitiriyor.

© 2023 The New York Times Company