Cade Metz ve Meaghan Tobin / The New York Times
Çin merkezli bir küçük bir girişim olan DeepSeek, OpenAI ve Google gibi şirketlerin en gelişmiş sohbet robotlarıyla eşleşebilecek bir yapay zeka sistemi tanıttı.
Bu gelişme bile tek başına önemli bir dönüm noktası olabilirdi. Ancak DeepSeek-V3 adlı sistemin arkasındaki ekip, daha da büyük bir adımı açıkladı. Teknolojiyi nasıl inşa ettiklerini anlatan bir araştırma makalesinde, DeepSeek mühendisleri, sistemlerini eğitmek için önde gelen yapay zeka şirketlerinin kullandığı yüksek derecede özelleşmiş bilgisayar çiplerinin yalnızca küçük bir kısmını kullandıklarını belirtti.
Bu çipler, ABD ile Çin arasında yoğun bir teknolojik rekabetin merkezinde yer alıyor. Küresel yapay zeka yarışında liderliği korumaya çalışan ABD hükümeti, Nvidia gibi Silikon Vadisi şirketleri tarafından üretilen güçlü çiplerin Çin ve diğer rakiplere satışını sınırlamaya çalışıyor.
DeepSeek modelinin performansı, ABD hükümetinin ticaret kısıtlamalarının istenmeyen sonuçlarına dair soruları gündeme getiriyor. Bu kontroller, Çin'deki araştırmacıları, internette ücretsiz olarak erişilebilen çeşitli araçlarla yaratıcı çözümler geliştirmeye zorladı.
Yetkinliği de test edildi
DeepSeek sohbet robotu, ABD'li yapay zeka şirketlerinin kullandığı karşılaştırma testlerine göre, soruları yanıtlamak, mantık problemlerini çözmek ve kendi bilgisayar programlarını yazmak gibi görevlerde piyasadaki diğer sistemler kadar yetkin olduğunu gösterdi.
Düşük maliyetle oluşturulan sistem, ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerinin en gelişmiş yapay zeka sistemlerini geliştirebilecek maddi güce sahip olduğu yönündeki genel kanıya meydan okudu. Çinli mühendisler, yeni sistemlerini inşa etmek için yalnızca yaklaşık 6 milyon dolarlık ham işlem gücüne ihtiyaç duyduklarını belirtti. Bu miktar, teknoloji devi Meta'nın en son yapay zeka teknolojisini geliştirmek için harcadığı miktarın yaklaşık onda biri kadar.
Yapay zeka teknolojilerine odaklanan girişim sermayesi firması Page One Ventures'tan yatırımcı Chris V. Nicholson, "6 milyon dolar harcayabilecek şirketlerin sayısı, 100 milyon ya da 1 milyar dolar harcayabilecek şirketlerin sayısından çok daha fazladır” dedi.
OpenAI'nin 2022'de ChatGPT'yi piyasaya sürerek yapay zeka patlamasını başlatmasından bu yana, birçok uzman ve yatırımcı, yüz milyonlarca dolar değerinde özel çip harcaması yapmadan piyasa liderleriyle rekabet etmenin imkansız olduğu sonucuna varmıştı.
16 bine karşı 2 bin
Dünyanın önde gelen yapay zeka şirketleri, sohbet robotlarını eğitmek için 16.000 veya daha fazla çip kullanan süper bilgisayarlardan yararlanıyor. Ancak DeepSeek mühendisleri, yalnızca yaklaşık 2.000 Nvidia üretimi özel çipe ihtiyaç duyduklarını belirtti.
George Washington Üniversitesi'nde ortaya çıkan teknolojiler ve uluslararası ilişkiler konusunda uzman olan yardımcı doçent Jeffrey Ding, Çin'deki çip kısıtlamalarının DeepSeek mühendislerini “sistemi daha verimli bir şekilde eğiterek rekabetçi olmasını sağlama” yönünde zorladığını ifade etti.
Bu ayın başlarında Biden yönetimi, Çin'in diğer ülkeler üzerinden ileri düzey yapay zeka çipleri edinmesini engellemeyi amaçlayan yeni kurallar getirdi. Bu kurallar, Çinli şirketlerin en son teknoloji bilgisayar çiplerini satın almasını veya üretmesini önleyen önceki kısıtlamaların üzerine inşa edildi. Başkan Donald Trump ise bu kuralları koruyup korumayacağına ya da iptal edip etmeyeceğine henüz bir açıklık getirmedi.
ABD hükümeti, ileri düzey çiplerin askeri amaçlarla kullanılabileceği endişesiyle Çinli şirketlerin eline geçmesini önlemeye çalışıyor. Buna karşılık, bazı Çinli firmalar binlerce çip stoklarken, diğerleri kaçakçıların oluşturduğu hareketli bir yeraltı pazarından bu çipleri temin etti.
DeepSeek, High Flyer adlı bir nicel hisse senedi ticareti firması tarafından yönetiliyor. 2021 itibarıyla şirket, kârını binlerce Nvidia çipi satın almak için kullandı ve bu çipleri önceki modellerini eğitmek için değerlendirdi. Yorum taleplerine yanıt vermeyen şirket, Çin'de, üst düzey üniversitelerden yeni mezun yetenekleri yüksek maaşlar ve en çok ilgilerini çeken araştırma soruları üzerinde çalışma özgürlüğü vaat ederek bünyesine katmasıyla tanınıyor.
DeepSeek'in önceki bir modelinde çalışan bilgisayar mühendisi Zihan Wang, şirketin teknolojinin şiir anlayıp üretebilmesi ve Çin'in ünlü zorlu üniversite giriş sınavındaki soruları başarıyla yanıtlayabilmesi için bilgisayar bilimi geçmişi olmayan kişileri de işe aldığını söyledi.
DeepSeek, tüketici odaklı herhangi bir ürün geliştirmiyor ve mühendislerini tamamen araştırmaya odaklanmaya bırakıyor. Bu durum, şirketin teknolojisinin, Çin'in yapay zeka düzenlemelerinin en katı unsuru olan ve tüketiciye yönelik teknolojilerin hükümetin bilgi kontrol düzenlemelerine uymasını gerektiren kurallardan etkilenmemesini sağlıyor.
ABD'nin önde gelen şirketleri yapay zeka alanında ileri teknoloji geliştirmeye devam ediyor. OpenAI, Aralık ayında mevcut teknolojilerin performansını aşan ancak henüz şirket dışına geniş ölçekte sunulmayan "o3" adlı yeni bir akıl yürütme sistemi tanıttı. Ancak DeepSeek, çok geride olmadığını göstermeye devam ediyor.
(The New York Times, OpenAI ve ortağı Microsoft’a, yapay zeka sistemleriyle ilgili haber içeriklerinin telif haklarını ihlal ettikleri iddiasıyla dava açtı. OpenAI ve Microsoft bu iddiaları reddetti.)
Açık kaynak tartışması
Hızla değişen bu küresel pazarın önemli bir parçası, eski bir fikre dayanıyor: açık kaynak yazılım. DeepSeek, birçok diğer şirket gibi, en son yapay zeka sistemini açık kaynaklı hale getirdi, yani temel kodunu diğer şirketler ve araştırmacılarla paylaştı. Bu, başkalarının aynı teknolojileri kullanarak kendi ürünlerini geliştirmesine ve dağıtmasına olanak tanıyor.
Pek çok yönetici ve uzman, ABD’li büyük şirketlerin teknolojilerini açık kaynak olarak sunmaması gerektiğini, çünkü bu teknolojilerin yanlış bilgi yaymak veya başka ciddi zararlara yol açmak için kullanılabileceğini savundu. Bazı ABD'li milletvekilleri, bu uygulamayı önleme veya sınırlama olasılığını araştırdı.
Ancak bazıları, düzenleyicilerin ABD'deki açık kaynak teknolojilerinin ilerlemesini engellemesi durumunda, Çin'in önemli bir avantaj kazanacağını iddia ediyor. En iyi açık kaynak teknolojilerinin Çin'den gelmesi halinde, ABD’li geliştiricilerin sistemlerini bu teknolojiler üzerine inşa edeceğini belirtiyorlar. Uzun vadede bu durum, Çin'i yapay zeka araştırma ve geliştirme alanının merkezine yerleştirebilir.
California Üniversitesi, Berkeley'de bilgisayar bilimi profesörü olan Ion Stoica, "Açık kaynak topluluğunun ağırlık merkezi Çin'e kayıyor," dedi. "Bu ABD için büyük bir tehlike olabilir," çünkü bu durum, Çin'in yeni teknolojilerin gelişimini hızlandırmasına olanak tanıyor.
© 2025 The New York Times Company
