Andrew E. Kramer ve Alan Rappeport / New York Times
Ukrayna, Trump yönetiminin Rusya ile 30 günlük bir ateşkes önerisini olumlu karşıladığını açıkladı. Bu duyuru, Salı günü Suudi Arabistan’da saatler süren toplantıların ardından geldi. Toplantılarda ABD, Ukrayna ile istihbarat paylaşımını askıya alma kararını kaldırmayı ve ülkeye askeri yardımı yeniden başlatmayı kabul etti.
Suudi Arabistan’ın kıyı kenti Cidde’de yapılan görüşmeler, Ukrayna ve ABD başkanları arasında Oval Ofis’te yaşanan gerginliğin ardından sekteye uğrayan ateşkes müzakerelerine yeni bir ivme kazandırdı.
Trump yönetimi, Washington’daki bu tartışmalı görüşmenin ardından Ukrayna’ya yapılan tüm askeri yardımları ve istihbarat paylaşımını askıya almıştı.
Salı günü yapılan ortak açıklama, Ukrayna’nın Rusya’ya en büyük saldırısını gerçekleştirmesini takip etti. Açıklamada, ABD ve Ukrayna, ateşkes şartlarının Rusya’nın onayına tabi olacağını kabul etti. Görüşmelere katılmayan Moskova’dan ise ateşkes müzakereleriyle ilgili bir yorum gelmedi.
'Top artık onların sahasında'
Açıklamada, “Ukrayna, Rusya’nın da aynı adımı atması halinde ABD’nin sunduğu 30 günlük geçici ve derhal yürürlüğe girecek ateşkes önerisini kabul etmeye hazır olduğunu ifade etti.” ifadeleri yer aldı. Ayrıca açıklamada, “ABD, Rusya’ya barışa ulaşmanın anahtarının karşılıklı adımlar atmak olduğunu iletecektir” denildi.
Toplantıların sonunda, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, anlaşmayla savaşı sona erdirme baskısının artık Rusya üzerinde olduğunu belirtti.Rubio, “Bu teklifi şimdi Ruslara sunacağız ve umuyoruz ki kabul ederler, barışa ‘evet’ derler. Top artık onların sahasında” ifadelerini kullandı.
ABD, Rusya ve Ukrayna ile ayrı ayrı müzakereler yürütüyor. Ancak, Rusya’nın koşulsuz bir aylık ateşkesi kabul edeceğine dair kamuoyuna yansıyan herhangi bir işaret bulunmuyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, savaşın durdurulmasına ancak bazı tavizler karşılığında razı olacağını belirtti. Bu tavizler arasında, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin kesin olarak reddedilmesi gibi talepler de bulunuyor. 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgaliyle başlayan savaş, her iki tarafta da 1 milyondan fazla askerin ölümüne veya yaralanmasına yol açtı.
Aralık ayında düzenlediği yıllık basın toplantısında Putin, bir ateşkesin Ukrayna kuvvetlerine personelini takviye ve eğitim yapma fırsatı vereceğini öne sürerek, “Bize bir ateşkes lazım değil. Bize uzun vadeli ve kalıcı bir barış lazım” demişti.
Salı öğleden sonra, Başkan Donald Trump gazetecilere bu hafta Putin ile görüşmeyi düşündüğünü ve önümüzdeki günlerde kalıcı bir ateşkesin müzakere edilmesini umduğunu söyledi. Salı günü yayımlanan ortak açıklamada, ABD ve Ukrayna’nın Ukrayna’nın petrol, doğal gaz ve maden kaynaklarını geliştirmeye yönelik bir anlaşmayı “en kısa sürede” tamamlamak konusunda da uzlaştıkları da belirtildi. Daha önce Oval Ofis’te yaşanan gerginlik nedeniyle askıya alınan bu anlaşmanın, “Ukrayna’nın ekonomisini genişletmek, uzun vadeli refahını ve güvenliğini garanti altına almak” amacı taşıdığı ifade edildi.
Açıklamada ayrıca, ABD ve Ukrayna’nın ateşkes sırasında yürütülecek insani yardım çabalarını ve savaş esirlerinin takasını da görüştüğü belirtilerek, “Her iki ülkenin temsilcileri, Ukrayna halkının ülkesini savunmadaki cesaretini övdü ve şimdi kalıcı barışa yönelik bir süreci başlatmanın zamanı olduğu konusunda mutabık kaldı” denildi.
Cidde’deki ABD heyetine Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Waltz başkanlık etti. Ukrayna heyetinin başında ise Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Andriy Yermak, Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha ve Savunma Bakanı Rustem Umerov yer aldı.
Görüşmeler öncesinde Ukrayna, herhangi bir ateşkesin güvenlik garantilerini de içermesi gerektiğini savunmuştu. Ancak Salı günü yayımlanan açıklamada, geçici ateşkes yürürlüğe girmeden önce böyle bir garanti sağlanacağına dair herhangi bir ifade yer almadı.
Buna rağmen Waltz, gazetecilere yaptığı açıklamada, Cidde’de yapılan görüşmelerde güvenlik garantilerinin de ele alındığını “Bu savaşın kalıcı olarak nasıl sona ereceğini, uzun vadeli güvenlik ve refah açısından ne tür garantiler sağlanacağını detaylı şekilde görüştük” ifadesiyle dile getirdi.
İstihbaratın kesilmesi cepheyi etkiledi
Ukraynalı saha komutanlarına göre, ABD’nin istihbarat paylaşımını askıya alması, özellikle Rusya’nın Kursk bölgesinde, Ukrayna askerlerinin muharebe kabiliyetini olumsuz etkilemişti. Rus birlikleri, geçen yaz Ukrayna’nın ele geçirdiği toprakları hızla geri almaya başlamıştı.
Rus ordusu Salı günü yaptığı açıklamada, Kursk bölgesinde Ukrayna’dan 12 yerleşim yerini geri aldığını duyurdu. Washington merkezli bir araştırma enstitüsü olan Savaş Araştırmaları Enstitüsü (Institute for the Study of War), “ABD’nin Ukrayna ile istihbarat paylaşımını askıya almasıyla, Rusya’nın Kursk’taki ilerleyişi arasındaki zamanlama dikkat çekici” yorumunu yaptı.
Ortak açıklamada, ateşkesin Ukrayna’nın Kursk’ta ele geçirdiği bu toprakları kapsayıp kapsamayacağı konusunda net bir bilgi verilmedi. Beyaz Saray’da Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski arasında yaşanan gergin görüşmede, tartışmalar hakarete varan bir boyuta ulaşmıştı. Görüşme sırasında Trump, Zelenski’ye bir noktada “Yeterince konuştun. Kazanamayacaksın” demişti.
'Harika bir TV şovu olacak'
Trump, televizyonda yayınlanan tartışmanın sonunda “Bu harika bir televizyon şovu olacak” demişti.
Bu olayın yankıları hala sürerken, Ukrayna’nın Avrupa’daki müttefikleri daha fazla destek sözü verdi. Salı günü, Rubio Beyaz Saray’daki gerginliğin artık geride bırakılması gerektiğini öne sürdü.
Rubio, “Burada yeniden rayına oturan şey, umarız ki barış olur.” dedi Rubio. “Bu bir ‘Mean Girls’ sahnesi değil. Bu, herhangi bir televizyon dizisinin bölümü de değil” dedi. Ukrayna heyetinin baş müzakerecisi Andriy Yermak, ABD’ye “yapıcı” görüşmeler için teşekkür etti. Sosyal medyada yaptığı paylaşımda, “Bizim için en önemli şey adil bir barış.” ifadelerini kullandı. “Kalıcı bir barış istiyoruz.”
Ukraynalılara hitaben yaptığı gece video konuşmasında, Zelenski Ukrayna heyetinin Salı günü müzakerelere kısmi bir ateşkes önerisiyle girdiğini söyledi. Bu öneri yalnızca hava bombardımanlarını ve Karadeniz’deki çatışmaları kapsıyordu. Zelenski, ABD heyetinin ise kapsamlı bir ateşkes önerdiğini belirtti. Görüşmelerde “önemli bir unsur” olarak ABD’nin askeri ve istihbarat desteğini yeniden başlatma taahhüdünün öne çıktığını vurguladı. Ancak bu taahhüdün doğrudan ateşkesin kabulüne bağlı olup olmadığı konusunda net bir açıklama yapmadı.
© 2025 The New York Times Company
