Ian Austen - Vjosa Isai / New York Times
Ontario'dan Detroit'e köprü üzerinden her gün yaklaşık 300 milyon dolar değerinde otomobil parçası taşıyan kamyonlar her zamanki gibi yollarına devam ediyor. Ancak ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada ihracatının çoğu kategorisine %25 gümrük vergisi uygulama kararının ardından tüm Kanada'da olduğu gibi Windsor'da da hava değişti.
Trump'ın hamlesi, Kanadalılar arasında komşuları, müttefikleri ve en iyi müşterileri tarafından kendilerine nasıl davranıldığına dair bir ekonomik endişe ve öfke duygusunu ateşledi. Çoğu kişi Trump'ın gümrük vergileriyle ilgili motivasyon ve hedeflerinin yanı sıra Kanada'yı 51. eyalet olarak ilhak etme konusundaki yorumlarını da hala anlamış değil.
Dikkatlerini gümrük vergileri ile Kanada petrol ve doğalgazına ve bazı madenlere getirilen %10'luk verginin kaldırılmasına çeviren siyasetçiler, iş insanları ve sıradan Kanadalılar, iki ülke arasındaki ilişkilerin asla eskisi gibi olmayacağını söylüyor.
Kanada'da ABD'ye karşı 'ihanet' duygusu
Kanadalı otomobil parçaları üreticisi bir ticaret grubunun başkanı olan Flavio Volpe, üyelerinin birkaç gün içinde fabrikalarını kapatmaya başlayabileceğini ve ABD tarafından ihanete uğramış hissettiğini söyledi.
Aynı zamanda Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun Kanada-ABD İlişkileri Konseyi üyesi olan Volpe, “İki toplumu aynı değerler üzerine inşa ettik. Beyaz Saray'daki adam bir U dönüşü yaptı ve üzerimizden geçti” dedi.
Trudeau ve Kanada'daki endişeli iş dünyası liderleri, ülkelerinin gümrük vergilerini mümkün olan en kısa sürede sona erdirmeye odaklanması gerektiğini söyledi.
Kanada ekonomisi adım adım durgunluğa gidiyor
Tahminlerin çoğu, Kanada'nın ihracata bağımlı ekonomisinin, zamanlaması ve başlangıçtaki şiddeti konusunda farklılık gösterse de, bir durgunluğa gireceğini öngörüyor.
Ülkenin en büyük finans kuruluşu olan Royal Bank of Canada bu hafta yaptığı açıklamada “Bu büyüklükte bir ticaret şoku için sınırlı bir deneyime sahibiz” dedi. Bazı Kanadalılar, ABD'nin ortalama ithalat vergisini %59,1 gibi şaşırtıcı bir orana yükselten 1930 Smoot-Hawley tarifeleriyle karşılaştırma yapmak için geri döndüler. Pek çok ekonomist bu tarifelerin Büyük Buhran'ı daha da kötüleştirdiğine inanıyor ancak o dönemde iki ülke ekonomisi çok daha az entegre olmuştu.
Petrol ve gazın yanı sıra Kanada'nın en büyük ihracat sektörü otomobil endüstrisi. Salı günü Trump, bu sektör için gümrük vergilerinden kurtulmanın tek yolunun tüm üretimi ABD'ye taşımak olduğunu öne sürdü. Nitelikli işgücünü terk etmenin yanı sıra, bu milyarlarca dolarlık yeni yatırım gerektirecek.
Tarihsel olarak otomotiv ticareti büyük ölçüde Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada arasında dengelendi. Parçalar genellikle Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika arasında gidip gelirken, bazen bir bayinin showroomundaki araçlara girmeden önce defalarca bu sınırları geçti.
Volpe, gümrük tarifeleri dışında Salı günü ticaretin değişmediğini ve bu değerlendirmenin kamyonların Büyükelçi Köprüsü'ne olağan akışı ile desteklendiğini söyledi.
Yüzde 25'lik gümrük vergileri, diğer parça üreticileri ya da otomobil üreticileri olmak üzere ithalatçılar tarafından ödeniyor. Çoğu sözleşme, bir otomobil üreticisinin bir parça şirketinin faturasını öderken ödediği gümrük vergilerini düşmesine izin veriyor.
Volpe, bu kesintilerin genellikle tek haneli kar marjlarına sahip olan parça tedarikçilerini anında ve derinden karsız hale getireceğini söyledi.
Volpe, üyelerinin çoğunun bu kayıpları yaklaşık bir hafta boyunca nakit rezervlerinden karşılayabileceğini tahmin ediyor. Ondan sonra sevkiyatları durdurmak zorunda kalacaklar.
Volpe sözlerinin devamında “Hiç kimse ABD Başkanı için nakit rezervini yakmayacaktır” dedi.
Tedarik krizi
Daha fazla parça için, otomobil üreticilerinin ABD'dekiler bir yana, genellikle alternatif tedarikçileri bulunmuyor. Yeni tedarikçilerin kurulması zaman alacak ve önemli yatırımlar gerektirecek. Uzmanlar bunun sonucunda parça sıkıntısının hızla artarak montaj hatlarının kapanmasına yol açacağını söylüyor. Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'da binlerce işçi boşta kalacak.
Trudeau, Trump'ın “Kanada ekonomisinin tamamen çökmesini istediğini, çünkü bunun ülkeyi ilhak etmeyi kolaylaştıracağını” söylerken, Volpe durumun bu kadar karmaşık olduğundan emin olmadığını söyledi. Volpe, “Eğer savaş sonrası ekonominin yapısını parçalıyor gibi görünüyorsa, parçalıyor demektir. Bu konuda ne yapacaksınız?” sorusunu yöneltti.
Bazı Kanadalılar, ülkelerinin Trump'ın ABD'deki vergi indirimlerini gümrük vergileriyle finanse etme planının bir parçası olarak kullanıldığına inanıyor.
Kanada Alüminyum Birliği Başkanı Jean Simard, Trump'ın ilk yönetimi sırasında Kanada'nın metal ihracatına getirdiği %10'luk gümrük vergisine karşı başarılı bir mücadele verdi. Simard şimdi de Trump'ın Salı günkü %25'in üzerine koymaya söz verdiği ek gümrük vergilerini savuşturmaya çalışıyor. Simard, ABD Başkanı'nın dünyaya şunu söylediğine inandığını belirtti: “En yakın müttefiklerime bunu yapabiliyorum - sizi neyin beklediğini düşünün”
Simard sözlerine şunları da ekledi: “Bu eski bir barbar savaş yaklaşımı”
Gümrük vergileri uygulamaya konulurken, Amerikan mallarına karşı eylemler de hızla devreye girdi. Ontario da dahil olmak üzere devlete ait içki dükkanları ABD birası, şarabı ve alkollü içkilerini raflarından indirdi ve bu eyalet kırsal bölgelere internet sağlamak için Elon Musk'ın Starlink uydu hizmetiyle yaptığı 100 milyon Kanada dolarlık (69 milyon dolar) sözleşmeyi iptal etti.
Bazı Kanadalılar da güneye seyahat etmemeye yemin ediyor; bu kararda belki de gümrük vergilerinin getirdiği Kanada dolarındaki düşüşün de etkisi var.
Saint John, New Brunswick'ten emekli bir elektrikçi olan Lee Miller, çoğu kış karavanıyla Florida da dahil olmak üzere güneşli ve sıcak eyaletlere seyahat ederdi. Miller, “Trump gümrük vergilerinden bahsetmeye başlar başlamaz, ‘Hayır, gitmiyorum’ dedim,” dedi. Bu yılki seyahatini iptal ettikten sonra, Trump başkan olduğu sürece ABD'ye girmemeyi planlıyor. Ancak bu, sınırın öte yanında yaşayan arkadaşlarını ve ailesini ziyaret edemeyeceği anlamına geliyor.
Miller sözlerinin devamında “Bu, aileleri parçalayan şeylerden biri” dedi.
© 2025 The New York Times Company
