David Pierson, Keith Bradsher, Sui-Lee Wee / New York Times
ABD Başkanı Donald Trump, göçmenlerin ordu tarafından sınır dışı edilmesi konusunda Kolombiya lideriyle söz düellosuna girerken Çin'in Kolombiya Büyükelçisi Çin ile Kolombiya arasındaki ilişkilerin son on yılların “en iyi döneminde” olduğunu açıkladı.
Büyükelçi Zhu Jingyang daha sonra, Trump'ın Kolombiya'ya gümrük vergisi uygulayacağını açıklamasından bir gün sonra, geçen hafta sosyal medyada bu yorumu paylaşmasının bir tesadüf olduğunu söyledi. Ancak kamuoyuna yönelik bu çıkış, Pekin'in Çin ve ABD arasındaki yüksek riskli süper güç rekabetinde elini güçlendirmek için bir fırsat gördüğünü düşündürdü.
Trump Çin için hem umut hem tehlike
İkinci Trump yönetiminin iki haftasında, Trump'ın agresif “Önce Amerika” dış politikası Pekin için hem umut hem de tehlike barındırıyor.
Tehlikelerin ne olduğu uzun zamandır öngörülüyordu: Daha fazla gümrük vergisi ve daha geniş bir ticaret savaşı riski. Hafta sonu Trump, Çin'den ithal edilen mallara %10 ek gümrük vergisi getirdi ve bu vergilerin Çin'in fentanil ihracatını engellemedeki başarısızlığına bir yanıt olduğunu söyledi. Çin'den gelebilecek herhangi bir misillemeye ise ABD daha da yüksek vergilerle karşılık verebilir.
Ancak Pekin, gümrük vergilerinin Çin'in zayıf ekonomisi üzerindeki etkisini hesaplarken, Trump'ın diğer hamlelerinin Çin'e sağladığı açılımları da muhtemelen değerlendiriyor.
Trump, ABD'nin Kanada ve Meksika gibi müttefiklerini ve ortaklarını, ihracatlarına yüksek gümrük vergileri uygulayarak yabancılaştırdı. Dış yardımları keserek, Dünya Sağlık Örgütü'nden ve BM iklim anlaşması olan Paris Anlaşması'ndan çekilerek ABD'nin küresel otoritesini zayıflattı.
Eğer Trump'ın ikinci dönemi Pax Americana'nın batışına işaret ederse, analistler Çin'in bu fırsatı dünyayı kendi lehine yeniden şekillendirmek için kullanacağının neredeyse kesin olduğunu söylüyorlar. Uzun zamandır Washington'u Çin'in yükselişini engellemek için hakimiyetini kullanmakla suçlayan Pekin, ABD ile aralarında Avrupa Birliği, Japonya ve Avustralya'nın da bulunduğu müttefiklerinin arasını açmaya çalışıyor.
Georgetown Üniversitesi'nde profesör olan ve eski Başkan Barack Obama'nın Asya danışmanı olarak görev yapan Evan S. Medeiros, “Çinliler Trump'ın ABD'nin güvenilirliğine ve küresel etkisine verdiği zararın çok iyi farkındalar. Aslında bu durum Pekin'in bile beklediğinden daha hızlı gelişiyor” ifadelerini kullandı.
Trump'ın Panama Kanalı ve Grönland'ı ele geçirme ve Kanada'yı Amerika'nın 51. eyaleti olarak ilhak etme tehditleri, gücün haklı kıldığı bir dünya düzenini normalleştirebilir. Çinli yetkililer retorik olarak asla hegemonya ya da genişleme peşinde olmayacaklarını söyleseler de bu Pekin için tanıdık bir yaklaşım.
Amerika Birleşik Devletleri Panama'yı zorlarsa ya da Danimarka'yı kaynak zengini Grönland topraklarından vazgeçmeye zorlarsa, Çin'e, kendi kendini yöneten Tayvan adası ve Güney Çin Denizi'nin büyük bir kısmı üzerindeki hak iddiaları söz konusu olduğunda, zorlamanın işbirliğinden daha önemli olduğu sinyalini gönderir.
Pekin'deki Çin ve Küreselleşme Merkezi Başkanı Henry Huiyao Wang, “Çin kesinlikle Tayvan'dan ya da Güney Çin Denizi'nden vazgeçmeyecekti, ancak Başkan Trump'ın yaptıklarıyla Çin buradaki çıkarlarını korumakta daha da kararlı, bu kesin” dedi.
Wang, gümrük tarifelerine ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve ulusal güvenlik danışmanı Michael Waltz gibi şahin danışmanların atanmasına rağmen Çin'in yeni yönetimin ilk iki haftasından cesaret aldığını söyledi.
Trump, Çin'e karşı agresif bir tavır takınmak yerine, kendisini Çin lideri Xi Jinping ile müzakere etmeye ve potansiyel olarak bir anlaşma yapmaya istekli biri olarak sundu. Trump, gümrük tarifelerini, bir Amerikan şirketinin yarı hissesine sahip olması gerektiğini söylediği TikTok'un kaderine bağlama fikrini ortaya attı.
Anlaşma yapılabilecek bir diğer potansiyel alan ise Ukrayna. Trump, Çin'in Rusya'nın Doğu Avrupa ülkesindeki savaşını sona erdirmeye yardımcı olması gerektiğini söyledi. Rusya'nın en büyük ekonomik ve maddi destek sağlayıcısı olan Çin, Devlet Başkanı Vladimir Putin'e müzakere masasına oturması için baskı yapabilir.
Wang, “Trump Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için Çin'in yardımını istiyor. Çin bunu yapabilmesi için en iyi ortaklardan biri” dedi.
Ancak bu kadar çok rakip çıkar varken işbirliği yapmak zor olacak. Örneğin Çin, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini eleştirmekten kaçındı ve Rusya'nın ulusal güvenliğini koruma hakkı olduğunu savundu. Pekin'deki Renmin Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Shi Yinhong, Çin'in Rusya yanlısı tutumu nedeniyle Ukrayna'nın Çin'i bir barış arabulucusu olarak kabul etmeyeceğini söyledi. Öte yandan Putin'in Çin'e tabi görünmek istemeyeceğini, Trump'ın ise Çin'in önemli bir rol oynadığı için övülmesini “hiç hazmedemeyeceğini” söyledi.
Gümrük tarifeleri konusunda Pekin, ABD ile bir ticaret savaşını tırmandırmayı göze alıp alamayacağına karar vermek zorunda. Pazar günü, Trump'ın gümrük vergilerine Dünya Ticaret Örgütü'ne dava açarak ve daha sonra belirlenecek karşı önlemlerle yanıt verme sözü verdi.
Pekin bu olanlara gümrük vergileriyle karşılık verebilir. Daha sert bir yaklaşım ise Çin'in “tedarik zinciri savaşına” girişmesi olabilir: ABD sanayisi için kritik önem taşıyan malzeme ve ekipmanların ABD'ye sevkiyatını durdurmak. Aralık ayı başında Çin, bazı yarı iletkenlerin üretimi için gerekli olan antimon ve galyum gibi minerallerin ABD'ye ihracatını durdurdu.
Çin için risk, bir ticaret savaşının kendisine ABD'den daha fazla zarar verecek olması. İhracat ve bu ihracatı gerçekleştirecek fabrikaların inşası, Çin ekonomisinin şu anda sahip olduğu birkaç güçlü yön arasında yer alıyor. Sonuç olarak, Çin'in ticaret fazlası - ihracatının ithalatını aştığı miktar - geçen yıl neredeyse 1 trilyon dolara ulaştı.
Trump'ın hamleleri Çin'e yarıyor
Küresel nüfuz yarışında bazıları, Trump yönetiminin dünyanın dört bir yanındaki yardım programlarını sekteye uğratan dış yardımların çoğunu dondurma hamlesinin şimdiden Çin'e yaradığını savunuyor.
Washington'un Gazze Şeridi'ndeki savaşta İsrail'e verdiği destek nedeniyle ABD'ye karşı tutumların sertleştiği Güneydoğu Asya gibi bölgelerde, fonların durdurulması ABD'nin güvenilirliği konusunda soru işaretleri yarattı.
Eurasia Group'ta Çin üzerine kıdemli bir analist olan Jeremy Chan, “Çin'in bu arada hiçbir şey yapmaması ve yine de bir şekilde, net olarak, tüm bunların içinde iyi adam gibi görünmesi gerekiyor” dedi.
© 2025 The New York Times Company