Patrick Kingsley / New York Times
İsrail'in, Gazze Şeridi'ndeki ana yardım operasyonu olan Birleşmiş Milletler Filistinlilere Yardım Ajansı'nın 12 çalışanına yönelik suçlamaları, on yıllardır kuruluş işe yaşadığı sürtüşmenin son perdesi oldu. UNRWA olarak bilinen Birleşmiş Milletler Yardım ve Çalışma Ajansı, İsrail devletinin kurulmasını çevreleyen savaşlar sırasında evlerinden kaçan ya da zorla göç ettirilen Filistinli Araplara bakmak üzere 1949 yılında kurulan en eski BM ajanslarından biri. Daha sonra diğer çatışmalardan kaçan mülteciler için ayrı bir BM ajansı kurulduğunda UNRWA bağımsız kaldı.
Milyonlarca kişi için önemli bir can simidi
Filistinliler ve destekçileri için UNRWA, İsrailli ve Filistinli liderler arasındaki müzakerelerde statüleri ve gelecekleri hiçbir zaman çözülememiş olan milyonlarca kişi için önemli bir can simidi olmaya devam ediyor. Gazze'deki en büyük işverenlerden biri olan kurumun çoğu Filistinli 13 bin çalışanı var.
Filistinlilerin birçoğu Orta Doğu'daki şehirlerde mülteci kampı sayılan az gelişmiş kentsel mahallelerde yaşıyor. Gazze'de nüfusun çoğunluğunu oluşturuyorlar ve UNRWA onlara eğitim, sosyal hizmet, yardım ve barınak sağlamada çok önemli bir rol oynuyor.
“BM ajansına şiddetle ihtiyaçları var”
UNRWA'nın eski sözcülerinden Chris Gunness, "Mülteci olarak içinde bulundukları kötü durum hiçbir zaman çözülemediği için mülteci olmaya devam ediyorlar. Bunlar Orta Doğu'daki en savunmasız insanlardan bazıları. Onlara acil ve insani hizmetler sağlayacak bir BM ajansına şiddetle ihtiyaçları var” dedi.
İsrail mültecilerin geri dönmesini istemiyor
Ancak İsrail için bu grup İsrail-Hamas çatışmasının çözümünde bir engel teşkil ediyor. Pek çok Filistinli, mültecilerin İsrail'deki eski evlerine dönmelerini istiyor. İsrail ise böyle bir göçün İsrail'in Yahudi karakterini zayıflatacağından korkuyor. İsrailliler UNRWA'nın BM'nin mültecileri koruma sisteminden ayrı olarak var olmasının Ortadoğu'da başka bir yere kök salmalarını engellediğini söylüyor.
UNRWA hakkında bir kitabın ortak yazarı olan Einat Wilf, "UNRWA, bir Yahudi devletinin varlığı üzerinde kalıcı bir soru işareti bırakan merkezi bir mekanizma haline geldi" diyor. Wilf, kuruluşun geri dönüş ve intikam fikrine odaklanmış bir milliyetçiliği beslemeye yardımcı olduğunu da sözlerine ekledi. Bu anlaşmazlık, UNRWA okullarında öğrencilere ne öğretildiği ve UNRWA'nın Hamas ile ilişkisi konusunda düzenli olarak yaşanan çatışmaların arka planını oluşturuyor.
UNRWA'nın durdurulması için destek isteyecek
İsrail, UNRWA'nın okul müfredatlarının İsrail'in varlığına karşıtlığı beslediğini söylüyor ve Hamas'ın etkisi altına girmekle suçluyor. UNRWA ise bu iddiayı reddediyor. Son skandalın ardından İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, İsrail'in Gazze'deki askeri harekâtı sona erdikten sonra UNRWA'nın Gazze'deki çalışmalarını durdurması çağrısında bulundu. Katz bu amaçla Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerden destek isteyeceğini de sözlerine ekledi.
UNRWA sürekli olarak tarafsızlığını vurguluyor, bazen Hamas'ı eleştiriyor ve tesislerini silah depolamak için kullandıkları için kınıyor. Ajansın internet sitesine göre, uygunsuz siyasi faaliyetlere katıldıkları için personelini disipline etti ve hatta işlerine son verdi. UNRWA ayrıca çalışanlarının listesini İsrail de dahil olmak üzere bölgesel hükümetlerle paylaşıyor.
Gazze direktörünü görevden aldı
UNRWA, 2021 yılında Gazze direktörü Matthias Schmale'yi, o yıl yaşanan kısa bir savaş sırasında İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının "çok sofistike" olduğunu söylemesi üzerine görevden aldı. Geçen yılın sonlarında grup, Hamas'ı kurumun Gazze Şehri'ndeki yerleşkesinden yakıt ve tıbbi ekipmanı kaldırmakla suçladı, ancak tepkiler üzerine daha sonra bu görevlerini kaldırdı.
2005 yılında dönemin UNRWA şefi Peter Hansen, Filistin nüfusu içinde Hamas'a verilen desteğin büyüklüğü göz önüne alındığında UNRWA çalışanları arasında Hamas üyeleri ve destekçilerinin de bulunmasının muhtemel olduğunu, ancak bu kişilerin işlerini yaparken BM değerlerine göre çalıştıklarını söyledi.
Yine de uzmanlar, gerginliklere rağmen bazı İsrailli güvenlik yetkililerinin UNRWA'nın varlığının faydalarını özel olarak kabul ettiğini söylüyor. UNRWA ve Filistinli mülteciler hakkında bir kitabın yazarı olan Anne Irfan, "İsrail güvenlik kurumlarının görüşü uzun zamandır UNRWA'sız bir alternatifin olabileceği yönünde. Aksi takdirde uluslararası hukuka göre gerçekten işgalci gücün yetki alanına girecek hizmetler sağlıyor” dedi.
© 2024 The New York Times Company
