Fransa’nın doğusundaki Centre Pompidou-Metz’de mayıstan bu yana müzenin 15. yılını kutlayan geniş retrospektif kapsamında sergilenen İtalyan sanatçı Maurizio Cattelan’ın kavramsal sanat eseri 'Komedyen', bir ziyaretçi tarafından soyulup yendi. Müze yönetimi, güvenlik görevlilerinin olaya hızlı ve sakin şekilde müdahale ettiğini, muzun kısa süre sonra yerine yerleştirildiğini ve eserin sanatçının yönergeleri doğrultusunda düzenli olarak yenilendiğini duyurdu.
'Hayal kırıklığına uğradım'
İfadesiz yorum fırsatlarını asla kaçırmayan Maurizio Cattelan, Fransız haber ajansı Agence France-Presse'e (AFP) verdiği demeçte, ziyaretçinin kendini tam anlamıyla adamadığı için hayal kırıklığına uğradığını söyledi. “Ziyaretçi, muzu kabuğu ve koli bandıyla birlikte yemek yerine yalnızca meyveyi tüketti,” diyen Cattelan, ziyaretçinin “meyveyi sanat eseriyle karıştırdığını” da sözlerine ekledi.
Sanatçının bu ifadesi, işin kavramsal çerçevesinde malzemenin geçiciliği ve yeniden üretilebilirliği kadar izleyicinin eyleminin de eserin parçası kabul edilebileceğine gönderme yapıyor.
Dört kez 'yendi'
“Komedyen” ilk kez 2019’da Art Basel Miami Beach’te gösterildiğinde aynı zamanda bir piyasa fenomenine dönüştü. Galerie Perrotin, eserin orijinal versiyonunu 120 bin dolara sattı; kısa süre sonra performans sanatçısı David Datuna duvardan muzu koparıp “aç olduğunu” söyleyerek yedi. O günden bu yana eser, dört kez benzer biçimde “tüketildi.”
2023’te Seul Ulusal Üniversitesi’nden bir sanat öğrencisi, Leeum Sanat Müzesi’ndeki Cattelan sergisinde muzu yediğini açıkladı. 2024’te ise Çinli teknoloji girişimcisi Justin Sun, Sotheby’s’te 6,24 milyon dolara satın aldığı edisyonun muzunu yalnızca dokuz gün sonra bir basın toplantısında yiyerek tekrar gündem oluşturdu.
Eserin fiziksel bileşeninin bozulabilir olması, her edisyonla birlikte verilen orijinallik sertifikası ve ayrıntılı “değiştirme” yönergeleriyle dengeleniyor. Bu nedenle duvara bantlanan her muz, teknik olarak orijinal nesnenin kendisi değil; eserin sürekliliğini sağlayan protokolün bir parçası.
Centre Pompidou-Metz de yaptığı açıklamada, “Belki de son 30 yılın en çok yenilen sanat eseri” ifadesiyle durumu özetledi. Şu ana kadar polis başvurusu ya da müze yasağı gündeme gelmedi. Müzede meyveler yeniden yerlerine döndü; bir sonraki “müdahale”nin ne zaman gerçekleşeceği ise belirsizliğini koruyor.
