Prada, Haziran ayı sonunda Milano Moda Haftası’nda tanıttığı 2025 İlkbahar/Yaz koleksiyonunda, “düz deri sandalet” olarak tanımladığı yeni bir model sundu. Ancak bu ayakkabılar, Hindistan’ın batısındaki Maharashtra eyaletine bağlı Kolhapur kentinde asırlardır üretilen geleneksel el yapımı Kolhapuri chappal’lara dikkat çekici biçimde benziyordu.
Prada'nın tanıtımında, ayakkabıların tasarımına ilham veren Hint zanaatkarlardan ya da kültürel mirastan söz edilmemesi, Hindistan'da büyük tepkiyle karşılandı.
Sosyal medyada yayılan görseller ve karşılaştırmalar kısa sürede viral olurken, birçok kullanıcı markayı kültürel intihal ve sömürüyle suçladı.
Prada tepkilerin odağında
Kolhapuri chappal, Hindistan’da özellikle Maharashtra ve Karnataka bölgelerinde, genellikle manda derisinden el işçiliğiyle üretiliyor. UNESCO tarafından kültürel miras olarak tanınan bu sandaletlerin üretimi yaklaşık 20 bin zanaatkar ailenin geçim kaynağı.
Tanınmış iş insanı Harsh Goenka, X hesabından yaptığı paylaşımda, “İtalyan moda devi, Kolhapuri chappal’ı yaklaşık 844 dolar fiyatla satıyor ama Hintli zanaatkarların adından bile söz etmiyor” dedi.
“Hint zanaatına dayalı bir ilham”
Eski Dünya Bankası yetkilisi Dhanendra Kumar ise durumu “tipik bir kültürel sömürgecilik örneği” olarak tanımladı.
Prada’nın modeliyle neredeyse bire bir örtüşen geleneksel sandaletlerin Hindistan’daki fiyatı ise yalnızca 12 dolar civarında. Tepkiler üzerine Maharashtra Eyalet Ticaret ve Sanayi Odası, Prada’ya resmi bir şikayet mektubu gönderdi.
Bunun üzerine markanın kurucularından Lorenzo Bertelli imzalı bir mektupla geri dönüş yapıldı. Prada açıklamasında, söz konusu sandaletlerin tasarımında “Hint zanaatına dayalı bir ilham” olduğunu kabul etti.
Ancak ürünlerin henüz ticari olarak piyasaya sürülmediğini belirten marka, satışı garanti etmediğini vurguladı. Şirket ayrıca, Hindistanlı zanaatkarlarla anlamlı bir diyalog başlatmayı hedeflediklerini ifade etti.
Hukuki yollar değerlendiriliyor
Pek çok Hintli uzman ve aktivist, Prada’nın açıklamasını yetersiz buluyor. Özellikle markanın zanaatkarlara maddi ya da yapısal bir katkı sözü vermemesi eleştiriliyor.
Kimi yerel STK’lar ve esnaf birlikleri, kültürel hakların korunması ve tazminat talepleri için hukuki yolları da değerlendirmeye başladı.
Hindistan'da zanaatkâr haklarını savunan bazı dernekler ise, bu gibi durumlarda coğrafi işaret (GI) korumasının artırılması gerektiğini belirtiyor. Kolhapuri chappal, Hindistan'da 2019 yılında GI etiketi almıştı. Ancak bu koruma uluslararası platformda sınırlı düzeyde geçerli.
Kaynak: Gazete Oksijen
