Doktorların yurtdışına göçü sağlık hizmetindeki en büyük sorunların başında geliyor. 2022 verilerine göre Türk Tabipleri Birliği’nden yurtdışına gitmek için yıl boyunca 2 bin 685 hekim iyi hal belgesi talebinde bulunmuştu. Bu sayı 2023’ün ilk 11 ayı için 2 bin 785 oldu. Aylık bazda rekor ise 321 başvuruyla yine bu yılın eylül ayında kırıldı. Ancak doktorlarla ilgili tek sorun bu değil.
Türkiye’den yurtdışına yerleşmek için Türk Tabipleri Birliği’nden iyi hal belgesi isteyen hekim sayısı yılın ilk 11 ayında rekor kırdı ve 2 bin 785 oldu.
Başta cerrahi ve çocuk sağlığı olmak üzere konusunda uzmanlaşmak isteyen doktor sayısı her geçen yıl azalıyor. Bu durumu ise Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) istatistiklerinden anlıyoruz.
Başvuru yapılmayınca puanı da düşüyor
2023 TUS 2. dönem sonuçlarına göre çocuk cerrahisi branşında kontenjanın yüzde 62’si, pediatride yüzde 60’ı, beyin cerrahisinde yüzde 41’i, acil tıp kadrolarında ise yüzde 34’ü boş kaldı. İstanbul ve İzmir gibi metropollerdeki bazı hastanelerde ise cerrahi ve pediatri kontenjanlarına hiç başvuru yapılmıyor. Başvuru azalınca önceden revaçta olan bu branşların baraj puanları da düşüyor. Buna örnek vermek gerekirse Türkiye’nin en iyilerinden Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde genel cerrahi branşı 10 yıl önce sonbahar döneminde 57.8 puanla alım yaparken bu yıl bu 47.3’e düştü. Yine bir diğer gözde fakülte Cerrahpaşa’ya bakıldığında çocuk cerrahisinde 2013’te 57.7 olan taban puanın 2023’e gelindiğinde 49.6’ya düştüğü gözleniyor. Ege Üniversitesi’nin beyin ve sinir cerrahisi alanında da 2013’e göre 8 puandan fazla düşüş var. 2013’te 58.7 olan taban puan, 2023’te 50.1’e indi.
Son 10 yılda eridi
Türk Tabipleri Birliği 2. Başkanı Doç. Dr. Ali İhsan Ökten, son 10 yıllık süreçte pediatride TUS sonuçlarına göre yaklaşık 65 civarında seyreden puanların son sınavda 45 puan seviyesine dek düştüğünü söylüyor. “Özellikle son açılan kadrolara baktığımızda yan dallarda kadrolar yüzde 80’e varan oranda boş kaldı. Cerrahi branşlarda plastik, göz, KBB haricinde diğer cerrahi branşların puanları daha düşüktü. 60 puan altında bir yere girmek yine zordu. Ancak son yıllarda puanlar çok düşmüş durumda ve çoğu yer taban puan üzerinden asistan alıyor.”
Klinikler kapanabilir
Ökten yaşanan bu tablonun önemli bir soruna yol açtığını ifade ediyor: “Puanlar düşmesine rağmen önceden çok zor kazanılan bu alanlar şimdi tercih edilmiyor. Bu yüzden özellikle cerrahi branşlarda kadroların yarıya yakını boş kalıyor. Bazı klinikler asistan yokluğu nedeniyle kapanma tehlikesi ile karşı karşıya. Bu branşlardaki mevcut asistanlar da daha uzun süre çalışmaya zorlanıyor.” Son TUS sonuçlarına göre çocuk cerrahisi için açılan 140 kontenjandan sadece 51’i, 1265 pediatri kadrosunun ise 504’ü doldu.
Şiddetin az olduğu bölümler
Ökten başarılı olan doktorların uzmanlaşmada tercih ettikleri alanların değiştiğine dikkat çekiyor: “Biyokimya, mikrobiyoloji, fizyoloji gibi branşlara ilgi daha fazla artıyor ve bu branşların puanları her geçen yıl daha da yükseliyor. Hekimlerin bir kısmı yaşanan sorunlar nedeniyle hasta ve hasta yakınları ile karşı karşıya gelmek istemiyor. Bu nedenle tartışmaların, şiddetin, şikayetin sık yaşanmadığı bu bölümler belki ek ödemeleri daha az olsa bile daha fazla tercih ediliyor” diyor.
Kötüleşen çalışma koşulları
Yaşanan bu durumu ise Ökten, hekimlerin hak kayıpları, kötüleşen çalışma koşulları, şiddet, şikayet ve malpraktis oranlarındaki artış ve geleceğe ilişkin güvensizlikle yüzleşmesine bağlıyor: “Cerrahi branşlar açısından uzun süredir bu durum böyle olsa bile pediatri branşı için bu sorun son dönemlerde yoğunlaştı” diyor ve bu branşların seçilmeme nedenini şu şekilde aktarıyor: “Pediatri ve cerrahi branşlarında çalışma koşulları diğer branşlara kıyasla daha kötü. Nöbetler daha yoğun geçiyor. Daha ağır çalışma koşullarına karşılık ekonomik anlamda bir iyileştirme veya farklılık yok. Şiddet ve şikayet bu branşlarda daha sık yaşanıyor.”
Hekim bulunamayacak
Ökten böyle devam ederse başta cerrahi olmak üzere belli alanlarda doktor bulunamayacağını belirtiyor: “Sağlık Bakanlığı bu sorunları palyatif yöntemlerle çözme yoluna gidiyor. Sorunların temeline inmiyor. Bu sorunları yaşayan hekimlerin uzmanlık dernekleri, Türk Tabipleri Birliği ya da sağlık alanındaki sendikalar ile bir araya gelmiyor. Her şeyi ben bilirim, ben çözerim mantığı ile gitmeye devam ediyor. Bunlara karşı önlem alınmazsa, çözüm bulunmazsa, bir süre sonra vatandaşlarımız kendisini ameliyat edecek cerrah, çocuklarını tedavi ettirecek hekim bulamayacak.”
