Afrika kıtasında keşfedilen ve son 2 aydır kıtanın dışında da yayılan maymun çiçeği virüsü, dünya genelinde endişe uyandırmayı sürdürüyor. En son 7 Mayıs'ta kıtanın dışına çıkarak Nijerya'dan İngiltere'ye seyahat etmiş bir kişide tespit edilen virüs, kısa sürede Avrupa başta olmak üzere çok sayıda ülkeye yayıldı.
18 binin üzerinde vaka var
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 27 Temmuz'da yaptığı açıklamada, 78 ülkeden 18 binin üzerinde vakanın doğruladığı, vakaların yüzde 70'ini Avrupa bölgesi, yüzde 25'ini de Amerika bölgesinin oluşturduğu bildirildi. Vakaların yüzde 10'u hastanede tedavi görürken, Afrika genelinde 5 kişi virüs nedeniyle yaşamını yitirdi. DSÖ, vakaların yüzde 98'inin erkek erkeğe cinsel ilişki yoluyla enfekte olduğunu, fakat virüsün yakın temas yoluyla da yayılabileceğinin altını çizdi.
Virüsün çok sayıda ülkede yayılmasının ardından aşının gündeme gelmesi üzerine DSÖ, çiçek aşılarının maymun çiçeğine karşı etkili olduğunu açıkladı. Şu an çiçek aşılarından MVA-BN Kanada, Avrupa Birliği ve ABD tarafından onaylanırken LC16 ve ACAM2000 aşılarının da maymun çiçeğine karşı kullanımı üzerinde duruluyor.
Halk Sağlığı Acil Durumu tanımlaması endişe yarattı
Öte yandan DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, 23 Temmuz'daki basın toplantısında, Acil Durum Komitesi'nin maymun çiçeğini ele almak üzere gerçekleştirdiği toplantının ardından bu salgını tıpkı Kovid-19 için olduğu gibi Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) ilan etme kararı aldı.
Maymun çiçeğinin PHEIC olarak tanımlanması, bu virüsün Kovid-19'dan sonra ikinci küresel salgına dönüşüp dönüşmeyeceği konusunda endişe uyandırıyor. Amerikan biyoteknoloji firması Sana'dan Gen Terapisi Direktörü ve Virolog Dr. Semih Tareen, yaptığı açıklamada maymun çiçeğinin Covid-19 gibi salgına dönüşme ihtimalinin olmadığını söyledi.
Brezilya Sağlık Bakanlığı, ülkede maymun çiçeği vaka sayısının 1066'ya yükseldiği, ilk ölümün kayıtlara geçtiği açıkladı. Hayatanı kaybeden kişinin 44 yaşındaki erkek bir hasta olduğu duyuruldu
Maymun çiçeğinin PHEIC ilan edilmesinin, virüsün Covid-19 gibi yayılabileceği anlamına gelmediğini belirten Tareen, "Virüs Kovid-19 gibi hızlı yayılmaz çünkü maymun çiçeği virüsünün yayılması çok daha yakın temas gerektiriyor. Bu yüzden Covid-19 kadar bulaşıcı değil" dedi.
Brezilya'da artan vakalar nedeniyle acil durum komitesinin kuruldu. Hükümet, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Pan Amerikan Sağlık Örgütü ile durumu görüştüğünü açıkladı
Tareen, maymun çiçeğinin nasıl yayıldığının bilinmesinin avantaj olduğunu vurgulayarak, "Maymun çiçeği yeni bir virüs değil. İlk olarak 70'li yıllarda tanımlandı ve en az 50 yıldır bu virüsü biliyoruz. 90'lı yıllardan bu yana Afrika'da binlerce maymun çiçeği vakası görüldü ve çoğunlukla çocuklar arasında yayıldı. Yakın temas sonucu oluşan çiçek yaralarıyla direkt temas, solunum damlacıklarıyla yakın temas, yüz yüze temas, çatal bıçak paylaşmak, öpüşmek, erkek erkeğe cinsel ilişki veya enfekte olmuş kişinin kıyafetlerini, yatak çarşaflarını paylaşmak, maymun çiçeğinin başlıca bulaşma şekilleri arasında yer alıyor" diye konuştu.
İspanya'da maymun çiçeği virüsü nedeniyle ilk kez bir kişinin hayatını kaybetmesiyle Avrupa'da ilk ölüm kaydedilmiş oldu.
Maymun çiçeğine karşı ülkelerin ne tür tedbirler alması gerektiğine ilişkin Tareen, "Ülkeler, yüksek risk grubundaki kişileri aşılayabilir. Bazı yerlerde aşı kampanyaları başladı. New York'ta, Kanada'da, İngiltere'de yüksek risk grubundaki insanlar aşılanıyor" dedi.
Çocuklar arasında virüsün yayılma riski olabilir
Tareen, toplu aşılama gerekliliği olup olmadığına ilişkin "Virüse karşı dünya genelinde toplu aşılamanın gerekeceğini söylemek zor. Fakat, eğer ki sonbaharda okullar açılınca çocuklar arasında bir yayılmaya başlarsa daha geniş kapsamlı aşılama yapılabilir" diye konuştu.
İspanya'daki ölüm Avrupa'da salgın kaynaklı ilk, Afrika dışında ise ikinci vaka oldu
Şimdiye kadar maymun çiçeğinin Afrika'da çocuklar arasında yayıldığına işaret eden Tareen, 2022'nin sonuna doğru okul sezonunun açılmasıyla salgın riskinin artabileceğine dikkati çekti. Tareen, maymun çiçeği salgınının kapanma gibi tedbirler gerektirmeyeceğini kaydederek, "Kovid-19, solunum yoluyla bulaştığı için kapanmalar ve benzeri tedbirler yaşandı. Fakat maymun çiçeğinde yayılma şekli bilindiği için böyle bir durum söz konusu olmaz. Ayrıca Kovid-19 başladığında bu virüse karşı aşının üretilip üretilmeyeceği bilinmiyordu, fakat maymun çiçeğine karşı etkili aşılar var" ifadesini kullandı.
İspanya, Avrupa'da en çok maymun çiçeği virüsü vakası saptanan ülke durumunda
Maymun çiçeğinin daha önce de Afrika kıtasının dışına çıkmasına rağmen neden bu sefer daha çok yayıldığı sorusuna Tareen, "Belli birtakım tesadüflerin bir araya gelmesi ve birden çok partnerli kişilerle yakın temaslı olabilecek bir grupta yerleşmesi, virüsün hızlı yayılmasına sebebiyet vermiş olabilir." diye konuştu.
Risk grupları arasında farkındalık yaratılmalı
Avrupa Birliği Komisyonu'nun sağlıktan sorumlu üyesi Stella Kyriakides de maymun çiçeğinin daha fazla yayılmasının önlenmesi için somut adımlar atılması gerektiğini belirterek, "Virüsün takibi, vaka bildirimi, temas takipleri, aşılamalar ve halkın bilinçlendirilmesi öncelik olarak kabul edilmeli" dedi. Kyriakides, her ülkenin sağlık bakanlığının ulusal vakaları Avrupa Takip Sistemi'ne göndermesi ve vakaların izole edilmesi çağrısında bulundu.
Virüsün yayılmaya devam edeceği uyarısında bulunan Kyriakides, "Risk grupları arasında herhangi bir yaftalama olmadan maymun çiçeğine dair farkındalık yaratılması önemli." dedi.
