Avrupa futbolunun kulüp düzeyindeki iki numaralı organizasyonu UEFA Avrupa Ligi, 1955 yılında Fuar Şehirleri Kupası adı altında düzenlenmeye başlandı. UEFA Kupası adını 1971-1972 sezonundan itibaren alan organizasyon, 2009-2010 sezonundan bu yana ise UEFA Avrupa Ligi olarak düzenleniyor. İrlanda'nın başkenti Dublin'le aynı adı taşıyan statta yarın oynanacak 2024 finalinde, İtalya'nın Atalanta takımıyla Alman ekibi Bayer Leverkusen karşı karşıya gelecek.
Atalanta ilk, Leverkusen ikinci kupanın peşinde
Kulüp tarihinde ilk kez UEFA organizasyonlarında finale çıkma başarısını gösteren teknik direktör Gian Piero Gasperini yönetimindeki Atalanta, bunu kupayla taçlandırmayı hedefliyor. Bu sezon tüm kulvarlarda 51 maçtır yenilmeyen Bayer Leverkusen ise futbolculuk kariyerinde Liverpool ve Real Madrid formasıyla Şampiyonlar Ligi'ni kazanan teknik direktör Xabi Alonso ile tarihinin ikinci UEFA Avrupa Ligi şampiyonluğunu kazanmak istiyor.
1987-1988 sezonunda turnuvada final oynayan Alman ekibi, İspanyol temsilcisi Espanyol ile karşılaştı. İlk maçı 3-0 kaybeden, rövanşı 3-0 kazanan Bayer Leverkusen, rakibine penaltılarda 3-2 üstünlük sağlayarak tarihinin tek Avrupa kupasını havaya kaldırdı.
Leverkusen, Atalanta'ya iki maçta da yenildi
İki takım, UEFA organizasyonlarında bugüne kadar iki kez karşılaşırken, İtalyan ekibi sahadan galip ayrılan taraf oldu. Bayer Leverkusen ve Atalanta, UEFA Avrupa Ligi'nde 2021-2022 sezonunun son 16 turunda eşleşti. İlk maçı sahasında 3-2 kazanan mavi-siyahlılar, deplasmanda da 1-0 galip gelerek çeyrek final biletini aldı. Atalanta, çeyrek finalde bir başka Alman ekibi Leipzig'e elenmekten kurtulamadı.
Kupa 2'nin kralı Sevilla
Sevilla, 2015-2016 sezonunda kazandığı zaferle Avrupa'nın 2 numaralı kupasını üst üste 3 kez müzesine götüren ilk ekip oldu. Kupayı toplamda 7 kez kazanan Sevilla, 3'er şampiyonluk yaşayan İngiltere'nin Liverpool, İspanya'nın Atletico Madrid, İtalya'nın Juventus ve Inter takımlarının önünde bulunuyor. Şimdiye dek kupayı kazanan takımlar şöyle:
- 7 kez: Sevilla (İspanya)
- 3 kez: Juventus, Inter (İtalya), Liverpool (İngiltere), Atletico Madrid (İspanya)
- 2 kez: Borussia Mönchengladbach, Eintracht Frankfurt (Almanya), Tottenham, Chelsea (İngiltere), Real Madrid (İspanya), Göteborg (İsveç), Parma (İtalya), Feyenoord (Hollanda), Porto (Portekiz)
- 1 kez: Galatasaray (Türkiye), Anderlecht (Belçika), Ajax (Hollanda), Bayer Leverkusen, Bayern Münih, Schalke 04 (Almanya), CSKA Moskova, Zenit (Rusya), Napoli (İtalya), PSV (Hollanda), Valencia, Villarreal (İspanya), Shakhtar Donetsk (Ukrayna), Manchester United, Ipswich Town (İngiltere)
Galatasaray tarihe geçti
UEFA Kupası'nı kazanan tek Türk kulübü Galatasaray, bu başarısını 1999-2000 sezonunda gerçekleştirdi. Kupaya maç kaybetmeden uzanan sarı-kırmızılılar, Danimarka'nın başkenti Kopenhag'daki finalde, İngiltere'nin Arsenal takımına penaltılar sonucu 4-1 üstünlük sağlayarak büyük bir başarıya imza attı.
939 milyon euro'luk final
Atalanta ile Almanya'nın Bayer Leverkusen takımlarının toplam futbolcu değeri 939 milyon euro olarak dikkati çekiyor. Alman internet sitesi Transfermarkt'ın güncel verilerine göre Atalanta 348,6 milyon, Bayer Leverkusen ise 590 milyon euro oldu. İtalyan stoper Giorgio Scalvini 45 milyoneuro ile Atalanta'nın, Alman orta saha oyuncusu Florian Wirtz 110 milyon euro ile Bayer Leverkusen'de en değerli futbolcular olarak göze çarpıyor. Atalanta'da futbolcuların tahmini piyasa değerleri şöyle:
Futbolcu Değeri (Euro)
- Giorgio Scalvini 45 milyon
- Teun Koopmeiners 40 milyon
- Ademola Lookman 30 milyon
- Charles de Ketelaere 30 milyon
- Ederson 30 milyon
- Gianluca Scamacca 25 milyon
- El Bilal Toure 20 milyon
- Marco Carnesecchi 15 milyon
- Matteo Ruggeri 15 milyon
- Mario Pasalic 13 milyon
- Emil Holm 12 milyon
- Berat Djimshiti 10 milyon
- Aleksei Miranchuk 9 milyon
- Isak Hien 9 milyon
- Sead Kolosinac 8 milyon
- Marten de Roon 8 milyon
- Mitchel Bakker 7 milyon
- Juan Musso 6,5 milyon
- Davide Zappacosta 6 milyon
- Rafael Toloi 4 milyon
- Hans Hateboer 4 milyon
- Michel Adopo 1 milyon
- Giovanni Bonfanti 1 milyon
- Francesco Rossi 100 bin
Toplam 348,6 milyon
Bayer Leverkusen'de futbolcuların tahmini piyasa değerleri şöyle:
Futbolcu Değeri (Euro)
- Florian Wirtz 110 milyon
- Jeremie Frimpong 50 milyon
- Alejandro Grimaldo 45 milyon
- Exequiel Palacios 40 milyon
- Edmond Tapsoba 40 milyon
- Victor Boniface 40 milyon
- Odilon Kossounou 35 milyon
- Peiro Hincapie 35 milyon
- Jonathan Tah 30 milyon
- Amine Adli 25 milyon
- Nathan Tella 23 milyon
- Patrik Schick 22 milyon
- Granit Xhaka 20 milyon
- Josip Stanisic 18 milyon
- Jonas Hofmann 13 milyon
- Adam Hlozek 12 milyon
- Robert Andrich 11 milyon
- Borja Iglesias 6 milyon
- Matej Kovar 5 milyon
- Arthur 5 milyon
- Lukas Hradecky 2,5 milyon
- Gustavo Puerta 2 milyon
- Ayman Aourir 300 bin
- Niklas Lomb 250 bin
Toplam 590 milyon
36 yıl sonra ikinci final heyecanı
İspanyol teknik adam Xabi Alonso yönetiminde bu sezon ortaya koyduğu performansla rekorları alt üstü eden ve Avrupa futboluna damgasını vuran Bayer Leverkusen, Bundesliga şampiyonluğunun ardından UEFA Avrupa Ligi'ni de kazanırsa başarısını kıta çapında da tescilleyecek. Alman temsilcisi, Avrupa'nın 2 numaralı kupasında grup aşamasından itibaren final yolunda oynadığı 12 maçın 9'unu kazanırken, 3 kez ise sahadan beraberlikle ayrıldı. Rakip fileleri 31 kez havalandıran Bayer Leverkusen, kalesinde 10 gol gördü.
Karabağ, Molde ve Hacken ile H Grubu'nda yer alan Bayer Leverkusen, tüm grup maçlarını kazanarak adını son 16 turuna yazdırdı. Bu turda bir kez daha Azerbaycan ekibi Karabağ ile eşleşen ve rakibini kupa dışında bırakan Alonso'nun öğrencileri, çeyrek finalde geçen yılın UEFA Avrupa Konferans Ligi şampiyonu West Ham'ı, yarı finalde de geçen sezonun UEFA Avrupa Ligi finalisti Roma'yı eleyerek kupaya bir adım daha yaklaştı.
Turnuvada 36 yıl sonra ikinci kez finale çıkan Bayer Leverkusen, UEFA organizasyonlarında 3 şampiyonluk yaşayan Alonso yönetiminde kupayı müzesine götürmeyi hedefliyor. 1987-88 sezonunda final oynayan Alman ekibi, İspanyol temsilcisi Espanyol ile karşılaştı. İlk maçı 3-0 kaybeden, rövanşı 3-0 kazanan Bayer Leverkusen, rakibine penaltılarda 3-2 üstünlük sağlayarak tarihinin tek Avrupa kupasını havaya kaldırdı.
Namağlup üçleme'ye iki maç kaldı
Bundesliga'da şampiyonluğu beş kez kaçırdığı için "Neverkusen" diye anılan Alman ekibi, 119 yıllık yıllık özlemine bu sezon son verdi. Alonso'nun öğrencileri, yarın UEFA Avrupa Ligi'ni, 25 Mayıs'ta da Almanya Kupası'nı kazanmaları halinde namağlup üçleme yaparak tarihi bir başarıya daha imza atacak.
Avrupa futbolunda geçen yıl Pep Guardiola'nın çalıştırdığı Manchester City, UEFA Şampiyonlar Ligi, Premier Lig ve Federasyon Kupası'nı kazanarak sezonu üçlemeyle kapamıştı.
En golcü isimler Boniface ve Schick
Bayer Leverkusen'in bu sezon UEFA Avrupa Ligi'ndeki en golcü isimleri Nijeryalı Victor Boniface ve Çek Patrik Schick oldu. Ocak ayında sakatlanmadan önce 5 grup maçında rakip fileleri havalandırmayı başaran 23 yaşındaki Boniface, takıma katıldıktan sonra da çeyrek finalde West Ham filelerini havalandırdı. 28 yaşındaki Çek forvet Schick ise grup maçlarında 2, son 16 turunda da Karabağ karşısında 3 gol kaydetti. Bu iki futbolcuyu 4 golle Florian Wirtz, 3 golle Jeremie Frimpong takip etti.
Alonso finallerde kazanmayı biliyor
2002-03 sezonunda Porto ile lig, UEFA Kupası ve Portekiz Kupası'nı kazanan Jose Mourinho'dan bu yana en çarpıcı başarılardan birine imza atan İspanyol teknik adam Xabi Alonso, saha kenarında yeni başlayan kariyerinin ilk Avrupa kupası finaline futbolculuğundan kalan zengin mirasla çıkacak.
Liverpool, Real Madrid ve Bayern Münih formalarını giyen Alonso, 18 yıllık futbolculuk kariyerinde 2005 ve 2014'te UEFA Şampiyonlar Ligi ile UEFA Süper Kupa, 2012'de LaLiga, 2015, 2016 ve 2017'de Bundesliga şampiyonlukları yaşadı. Xabi Alonso, 114 kez giydiği İspanya Milli Takımı formasıyla ise 2010'da Dünya Kupası, 2008 ve 2012'de Avrupa şampiyonluğuna uzandı.
51 maçtır bileği bükülmüyor
Tüm kulvarlarda 51 maçtır yenilmeyen Bayer Leverkusen, Portekiz ekibi Benfica'dan aldığı tarihi rekoru geliştirmeye devam ediyor. Alman temsilcisi, Aralık 1963-Şubat 1965 tarihlerinde Benfica'ya ait 48 maçlık yenilmezlik rekorunu kırmıştı.
Atalanta'nın tek mağlubiyeti Liverpool'a karşı yaşadı
Dublin yolunda 12 maç oynayan Atalanta, sahadan 7 galibiyet, 4 beraberlikle ayrılırken, tek mağlubiyetini çeyrek finalde Liverpool'a karşı 1-0'lık skorla yaşadı. Sporting, Sturm Graz ve Rakow ile D Grubu'nda yer alan mavi-siyahlılar, 14 puanla grup lideri olarak son 16 turu biletini aldı. Bu turda bir kez daha eşleştiği Portekiz temsilcisi Sporting'i eleyen Atalanta, çeyrek finalde karşı karşıya geldiği Liverpool'u Anfiled Road Stadı'nda 3-0 mağlup ederek sezonun sürpriz sonuçlarından birine imza attı.
Liverpool'u çeyrek finalde kupa dışına iten Gian Piero Gasperini'nin öğrencileri, yarı finalde de Fransız ekibi Olimpik Marsilya'yı eleyerek tarihinin ilk Avrupa kupası finaline adını yazdırdı.
Gasperini, Avrupa'da kupaya bu kez çok yaklaştı
2016 yılında takımın başına geçen ve oynattığı hücum futboluyla sporseverlerin beğenisini toplayan Gian Piero Gasperini, Atalanta ile 8 sezonun 6'sında Avrupa futbolunda boy gösterdi. 2019-2020 ve 2021-2022 sezonları arasında üst üste üç sezon UEFA Şampiyonlar Ligi'nde mücadele eden İtalyan ekibi, ilk sezonunda çeyrek finale kadar yükselmeyi başardı.
2021-2022 sezonunda "Devler Ligi"ne veda ettikten sonra UEFA Avrupa Ligi'nde bir kez daha çeyrek final gören Gasperini yönetimindeki Atalanta, bu sezon kulüp tarihinin Avrupa kupalarındaki en başarılı sezonuna imza atarak Dublin biletini aldı. İtalya'da iki kez sezonun teknik direktörü seçilen 66 yaşındaki deneyimli teknik adam, mavi-beyazlı takımla ilk kupasını "Çizme" dışında kazanmaya çok yakın.
Scamacca, eleme turlarında her rakibe gol attı
West Ham'da geçen yıl sakatlığı nedeniyle Avrupa Konferans Ligi finalini kaçıran Gianluca Scamacca, bu sezon Atalanta formasıyla eleme aşamasındaki tüm rakiplerine gol atarak final yolunda takımını sırtladı. Grup aşamasında 1 gol atan 25 yaşındaki İtalyan futbolcu, son 16 turunda Sporting'e 2, çeyrek finalde Liverpool'a 2, yarı finalde de Olimpik Marsilya'ya bir gol atarak takımının bu turnuvadaki en golcü (6) ismi oldu.
Turnuvada şu ana kadar 22 gol atan İtalyan ekibinde Orlando City'ye giden Luis Muriel 4, Charles De Ketelaere, Ademola Lookman ve Matteo Ruggeri 2'şer, El Bilal Toure, Ederson, Mario Pasalic, Giovanni Bonfanti, Giorgio Scalvini ve Berat Gjimshiti ise birer golle takımlarının başarısına katkı sağladı.
Şampiyonlar ve finalistler
Sezon Şampiyon Finalist Sonuç
- 1971-72 Tottenham Wolverhampton 2-1, 1-1
- 1972-73 Liverpool B. Mönchengladbach 3-0, 0-2
- 1973-74 Feyenoord Tottenham 2-2, 2-0
- 1974-75 B. Mönchengladbach Twente 0-0, 5-1
- 1975-76 Liverpool Club Brugge 3-2, 1-1
- 1976-77 Juventus Athletic Bilbao 1-0, 1-2
- 1977-78 PSV Bastia 0-0, 3-0
- 1978-79 B. Mönchengladbach Kızılyıldız 1-1, 1-0
- 1979-80 Eintracht Frankfurt B. Mönchengladbach 2-3, 1-0
- 1980-81 Ipswich Town AZ Alkmaar 3-0, 2-4
- 1981-82 Göteborg Hamburg 1-0, 3-0
- 1982-83 Anderlecht Benfica 1-0, 1-1
- 1983-84 Tottenham Anderlecht 1-1, 1-1 (4-3 penaltı)
- 1984-85 Real Madrid Videoton 3-0, 0-1
- 1985-86 Real Madrid Köln 5-1, 0-2
- 1986-87 Göteborg Dundee United 1-0, 1-1
- 1987-88 Bayer Leverkusen Espanyol 0-3, 3-0 (3-2 penaltı)
- 1988-89 Napoli Stuttgart 2-1, 3-3
- 1989-90 Juventus Fiorentina 3-1, 0-0
- 1990-91 Inter Roma 2-0, 0-1
- 1991-92 Ajax Torino 2-2, 0-0
- 1992-93 Juventus Borussia Dortmund 3-1, 3-0
- 1993-94 Inter Salzburg 1-0, 1-0
- 1994-95 Parma Juventus 1-0, 1-1
- 1995-96 Bayern Münih Bordeaux 2-0, 3-1
- 1996-97 Schalke 04 Inter 1-0, 0-1 (4-1 penaltı)
- 1997-98 Inter Lazio 3-0
- 1998-99 Parma Olimpik Marsilya 3-0
- 1999-00 Galatasaray Arsenal 0-0 (4-1 penaltı)
- 2000-01 Liverpool Alaves 5-4 (uzatmada)
- 2001-02 Feyenoord Borussia Dortmund 3-2
- 2002-03 Porto Celtic 3-2 (uzatmada)
- 2003-04 Valencia Olimpik Marsilya 2-0
- 2004-05 CSKA Moskova Sporting Lizbon 3-1
- 2005-06 Sevilla Middlesbrough 4-0
- 2006-07 Sevilla Espanyol 2-2 (3-1 penaltı)
- 2007-08 Zenit Rangers 2-0
- 2008-09 Shakhtar Donetsk Werder Bremen 2-1 (uzatmada)
- 2009-10 Atletico Madrid Fulham 2-1 (uzatmada)
- 2010-11 Porto Braga 1-0
- 2011-12 Atletico Madrid Athletic Bilbao 3-0
- 2012-13 Chelsea Benfica 2-1
- 2013-14 Sevilla Benfica 0-0 (4-2 penaltı)
- 2014-15 Sevilla Dnipro 3-2
- 2015-16 Sevilla Liverpool 3-1
- 2016-17 Manchester United Ajax 2-0
- 2017-18 Atletico Madrid Olimpik Marsilya 3-0
- 2018-19 Chelsea Arsenal 4-1
- 2019-20 Sevilla Inter 3-2
- 2020-21 Villarreal Manchester United 1-1 (11-10 penaltı)
- 2021-22 Eintracht Frankfurt Rangers 1-1 (5-4 penaltı)
- 2022-23 Sevilla Roma 1-1 (4-1 penaltı)
Fuar Şehirleri Kupası
1955-1958 döneminden 1971-1972 sezonuna dek Fuar Şehirleri Kupası adı altında oynanan kupadaki finalistler ve şampiyonlar ise şöyle:
Sezon Şampiyon Finalist Sonuç
- 1955-58 Barcelona Karması Londra Karması 2-2, 6-0
- 1958-60 Barcelona Karması Birmingham 0-0, 4-1
- 1960-61 Roma Birmingham 2-2, 2-0
- 1961-62 Valencia Barcelona 6-2, 1-1
- 1962-63 Valencia Dinamo Zagreb 1-2, 2-0
- 1963-64 Real Zaragoza Valencia 2-1
- 1964-65 Ferencvaros Juventus 1-0
- 1965-66 Barcelona Real Zaragoza 0-1, 4-2
- 1966-67 Dinamo Zagreb Leeds United 2-0, 0-0
- 1967-68 Leeds United Ferencvaros 1-0, 0-0
- 1968-69 Newcastle United U. Dosza 3-0, 2-3
- 1969-70 Arsenal Anderlecht 1-3, 3-0
- 1970-71 Leeds United Juventus 2-2, 1-1
Not: Haberde, kupa şampiyonları ve kazanan takımların ülkelerine ait istatistikler, UEFA'nın da baz aldığı şekilde 1971-72 sezonundan itibaren yapılan isim değişikliği sonrası düzenlenen finalleri kapsamaktadır.
