10 yaşındaki Jan Oort babasıyla birlikte Noordwijk sahilinde gökyüzüne bakıyordu. Halley kuyrukluyıldızı muhteşem görünüyordu. Yıllardır bugünü bekleyen Jan, insanların bu olayın gerçekleşeceği zamanı asırlar önceden hesaplayabilmiş olmasına hayran kalmıştı. Bu hayranlık lise yıllarında Jules Verne romanlarının da etkisiyle katlanacak, Jan 17 yaşında Groningen Üniversitesi’nin yolunu tutacaktı. Evrenimizin çoğunu, üstelik görülemeyen kısmını keşfeden adamın bilim yolculuğu böyle başladı. Astronomi yükselişteydi. Giderek daha güçlü teleskoplar yapılıyor, evrendeki yerimize ilişkin anlayışımız değişiyordu. Her şeyin Güneş’imizin de üyesi olduğu Samanyolu galaksisinden ibaret olmadığı, Samanyolu’nun evrendeki sayısız “sıradan” galaksiden biri olduğu fark edilmişti. Peki biz galaksimizin neresindeydik? Bugün olduğu gibi o zamanın da önde gelen bilim kurumlarından olan Leiden Üniversitesi’nde çalışmaya başlayan Oort, galaksimizin dönmekte olduğu tezini sınamak için zahmetli gözlemler yapmaya koyuldu. Güneş Sistemimizde her şey merkezdeki Güneş’in çevresinde döner. Fizik kurallarına göre merkeze daha yakın olan gezegenler daha uzak olanlardan daha hızlı giderler, örneğin Dünya’dan baktığımızda Jüpiter’in bir yarışta tam gaz giden bir otomobilin daha yavaş bir otomobili geçmesine benzer şekilde (Güneş’e uzaklığı Jüpiter’inkinin dört katı olan) Uranüs’ü yakalayıp geçtiğini görürüz. (Biz de durduğumuz yerde Dünya’nın hızında hareket ettiğimiz için bazen gezegenlerin bu “yarış” sırasında durup ters yönde gittiği izlenimine kapıldığımız da olur ve astrologlar bu “retro” hareketler üzerine boş boş konuşur ama şimdi o konuya girmeyelim.) Oort galaksideki yıldızlar için de benzer bir gözlemin yapılabileceğini fark etmişti. Uzun uğraşlardan sonra bunu başardı ve hem Samanyolu’ndaki yıldızların da merkezin çevresinde döndüğünü, hem de Güneş’imizin ortada filan değil, merkezden 10 binlerce ışık yılı uzakta, 225 milyon yıllık bir yörüngede olduğunu saptadı. Onun sayesinde evrenin başka bir köşesindeki mektup arkadaşınıza kozmik adresinizde yerinizi doğru tarif edebilirsiniz.
10.09.2021 04:30
Kâşif
Kopan zincir
08 Kasım 2024
İki işlem
01 Kasım 2024
Sistem alarm veriyor
25 Ekim 2024
Nobel'de yapay zeka çağı
18 Ekim 2024
Kazanacağız
Tüm Yazıları
11 Ekim 2024