Dilek Gürsoy gurbetçi bir ailenin kızı olarak Almanya’nın Neuss kentinde doğdu. 10 yaşında babasını kalp rahatsızlığı nedeniyle kaybetti. Çocuk yaşta acıyla yüzleşen Gürsoy, “Ben doktor olacağım” dedi ve o yolda ilerledi: Almanya’nın yapay kalp nakli yapan ilk kadın doktoru oldu. 11 Şubat’ta “Aydın Doğan Uluslararası Bilimde Kadın ve Kız Çocukları” paneline katılan Kardiyotorasik Cerrahi uzmanı Dr. Dilek Gürsoy ile ilham veren hayat yolculuğunu konuştuk.
Nasıl başlıyor hikayeniz?
Ordulu bir ailenin kızıyım. Türkiye’den 1969’da ilk önce babam, 2 sene sonra da annem Almanya’ya geliyor. Annem ve babamın ilk 2 çocukları vefat etmiş. Biri 10 aylık, biri 4 yaşında hayatını kaybetmiş. Daha sonra diğer ağabeylerim doğmuş. 1976 doğumluyum. Babam mendil fabrikasında çalışıyordu. 10 yaşındayken babam vefat etti.
Doktor olma isteğinizde sanırım bu acının etkisi var...
Babam kalp kapakçığındaki rahatsızlık nedeniyle yaşamını kaybetti. İki odalı bir evde yaşıyorduk. Annem ve babamla yatardım. Ağabeyim de salonda çek-yatta yatardı. Babamı kaybettiğimiz geceyi çok net hatırlıyorum. Annem 34 yaşında dul kaldı.
Anneniz Türkiye’ye dönmeyi düşünmedi mi?
Annem 3 çocuklu bir kadındı. İşi vardı, geri dönmeyi düşünmedi. 47 yıl çalıştı ve hiç evlenmedi. Bizi en iyi şekilde büyüttü. Her şeyi anneme borçluyum. Anılarınıza döndüğünüzde gözünüzde ne canlanıyor? Mutluyduk her şeye rağmen. İki yaşından itibaren kreşteydim. Alman disipliniyle büyüdüm. Ağabeyim erken yaşta çalışmaya başladı. Gymnasium’da okudum.
“Hayata tutunmam lazım” diyerek mi büyüdünüz?
Doktor olmayı istiyordum. Lise notlarım orta seviyedeydi. Tıp okumak için zeka testi gibi bir sınava giriliyor. Orada çok başarılı oldum ve Tıp Fakültesi’ne girdim. İlk işim de Almanya’nın en büyük kalp merkezlerinden birindeydi. İyi cerrahlarla çalıştım. Onların asistanı oldum. Annemin çalışkanlığı, kendisini bize adaması beni çok etkiledi.
Rekabetçi değilim
Kalp cerrahı alanı da erkek egemen değil mi?
Doğru, dünyanın her yerinde de Almanya’da da erkek egemen. Mentorlarım erkekti. Azimliyim, hırslı ve rekabetçi değilim. Gurbetçi bir ailenin kızı olmasam, çalışkan bir annem olmasa belki de bu noktaya gelemezdim.
Yapay kalp alanında çalışmaya nasıl karar verdiniz?
İlk çalıştığım merkezde çalışkanlığım ve azmimle kalp cerrahisi ve nakil bölümüne girdim. Onlardan çok şey öğrendim. Ağır bir hasta vardı kalp nakli bekleyen, hoca “Seni kurtarmam için birinin ölmesi lazım” dedi. “Yapay kalp neden olmaz” diye hep aklımdaydı. O dönemde de yapay kalp vardı ama onlar çok gürültülü çalışıyordu. Ben de kendimi bu araştırmalara verdim. Avrupa’nın neredeyse tüm yapay kalp merkezlerini araştırmaya başladım. İlk yapay kalp nakli ameliyatımı Duisburg’ta yaptım. 2012 yılında Avrupa’nın ilk yapay kalp nakli yapan kadın cerrahı olmamla ilgili bir haber çıktı. O zamana kadar ilk kadın olduğumu bilmiyordum. 60 yıldır bu iş üzerine çalışmalar var. Son dönemde çok gelişme oldu. Daha az kablolu ve sessiz yapay kalpler geliştirildi.
Siz kaç ameliyat yaptınız? Kaç yapay kalp taktınız?
30-35 yapay kalp taktım. 2012 yılında Türkiye’ye de geldim. Hindistan’da 3-4 ameliyat yaptım. Bu ameliyatları yapabilen cerrahlar var ama önemli olan doğru hastayı seçmek ve doğru tedaviyi vermek. Ameliyat sonrasında kanı sıvılaştırmak için ilaçlar alınıyor. Nakil bekleyemeyecek durumdaki hastalar için yapay kalp kurtarıcı oluyor.
Vizyonsuz insan çok
Sizin hedefiniz nedir?
Düsseldorf’ta bu yıl özel klinik açtım. Almanya kurallarıyla iş yapıyoruz. Özel merkez sayısı çok azdır Almanya’da. Hastalar Almanya’da özel hastaneye gitmeye alışık değil. Ben bu işte kendime çok güveniyorum.
Son dönemde tıp alanındaki yenilikler hepimizin gündeminde. Neler değişiyor?
Yapay zeka devrede. Örneğin kalp yetmezliğini daha erken anlayabiliyorsunuz. Fransa’da yapay kalp çalışmalarında öncü işler oldu.
İşinizdeki en büyük engel?
Hayatta en zor şey yolunuza çıkan vizyonsuz insanları aşmak. Mentorlarımın hepsi erkekti. Hocalarımı geçtim, daha iyi oldum. Bu problem olabiliyor. Boyun eğmedim. Dediğim gibi özel bir kliniği risk alarak kurdum.
Merkel zeki ve çok çalışkan bir kadın
‘Yılın Doktoru’ ödülünü Merkel’den almışsınız. Merkel nasıl tebrik etti sizi?
Heyecan vericiydi. Kendisi de fizikçi olduğu için yapay kalp ile ilgili detayları sordu. Zeki ve çok çalışkan bir kadın. Ayrımcılık yaşadınız mı? Okul hayatımda da bir ayrımcılık yaşamadım. Babamı kaybettikten sonra bize en çok Alman komşularımız yardım etti.
Annem idolüm
Kimlerden ilham aldınız?
Annem idolüm. Muhammed Ali’nin de özgüvenine hayranım. Herkes kendi yolunu çizer. Herkes kendi hikayesini yazar. Su akar yolunu bulur.
Pandemiden sizin hayatınız nasıl etkilendi?
Geçen yılın ilk yoğun bakım görüntülerini gördüğümde salgının büyüyeceğini anladım. Öncelikle konfora ve lükse alışmış bir insanlık var. Her yere gidelim, gezelim kafasının değişmesi lazım. Ben fakir değildim ama azla geçinmeyi ve yetinmeyi bilen biri oldum hep. 4 yıldır izin kullanmıyorum. Maske ve mesafe benim için zor değil. Aşılama çalışmaları başladı. Bu umut verici.
