Türkiye alışık olmadığı bir döneme girdi

Otomotiv, enerji, lojistik ve çelik sektöründe faaliyet gösteren Borusan Holding pandemi döneminde de rekabet gücünü korudu, yeni yatırımlar açıkladı. Kısa süre önce Borusan Holding CEO’su Erkan Kafadar 2022-2024 yılları arasında 12 milyar liralık yatırım yapacaklarını duyurdu. Dönüşüm yolculuğunu da “3İ”, inovasyon, iklim ve insan odağında gerçekleştiren Borusan’ın CEO’su Erkan Kafadar ile konuştuk. Erkan Kafadar ile röportajımızı Rumeli Hisarı’nda holding merkezi olarak kullanılan Perili Köşk binasında yaptık (Fotoğraf: Barış Acarlı) Pandemi dönemi geride kalıyor.… Çelik sektöründe zorluklar var, otomobil satışları düşüyor ve Borusan bu süreçte yeni stratejilerini ve yatırım planlarını açıkladı… Aynen. Temel faaliyet alanlarımızı dönüştürüp geliştiriyoruz. Hem yenilenebilir enerji hem üretim alanındaki büyüme yatırımlarımız devam ediyor. Öncelikle otomotivden başlamak isterim. Otomotiv sektörü zorlu bir süreç geçiriyor. BMW, MINI ve Jaguar Land Rover’ın distribütörüsünüz. Siz nasıl geçiriyorsunuz bu dönemi? 2021’den daha kötü bir yıl geçiriyor otomotiv sektörü. Sektörün oyuncuları genelde fırsatlara ya da problemlere birlikte giriyor. Şu görüntü ağustos-eylüle kadar devam edecek. Sonrasında iyileşir mi, göremiyoruz. Kötü bir yıl geçirmenin ötesinde neler bekliyorsunuz? Otomotiv sektörü çelik fiyatından, kablolardaki bakır fiyatından, çip üretimindeki sorunlardan etkileniyor. Gelişmiş ülkelerdekinin yanı sıra ülkemizdeki enflasyon da araç fiyatlarını çok etkiledi. Türkiye’deki yüksek enflasyon talepleri değiştirecektir. Fiyat artışları devam edecek, bu da talebi düşürecek diyorsunuz. Otomotiv sektöründeki büyük değişimin etkisi de kendini göstermeye başladı diyebilir miyiz? Elektrikli araçlara geçiş ve otonom araçlarla ilgili gelişmeler büyük değişim getirecek. Aslında 100 yıldır arabalar aşağı yukarı aynıydı. Direksiyon, motor, 1 artı 3-4 kişi seyahat ediyor vs. Elektrifikasyon çok büyük değişiklik getiriyor. Artık kaçınılmaz olarak geliyor elektrikli otomobiller. 2030’da elektrikli araba satışları dünyada yüzde 20’lerin üzerine çıkacak. 2030’dan sonra bildiğimiz markaların çoğu içten yanmalı motorları üretmeyecek. Bunlar bizi, Türkiye’yi çok yakından ilgilendiriyor. Türkiye’de elektrikli araç satışları istenildiği oranda artmıyor. Sizce bunun nedenleri ne? Yüksek vergi ve fiyatlar mı? Tüketicilerin endişeleri var. Ayrıca dediğiniz gibi elektrikli araçlardaki vergi oranı arttı. Gelen modellerin çoğu da üst segment elektrikli araçlar. B ve C grubu için araçlar gelince, TOGG devreye girince dönüşüm hızlanacak. Elektrik şarj istasyonları yatırımına da teşvikler başlıyor. Otonom araçlar için de daha çok zamana ihtiyaç var diyebilir miyiz? Otonom sürüş 5 kademede olacak. Birinde ayağını, elini çekti vs. gibi gidecek. Elektrikli araçlar kadar hızlı olmayacak çünkü araç kullanmak da zevk. Akıllı frenleme, akıllı direksiyon, yol takibi vs. Bunlar adım adım geldi. Tam otonom araçlar için yollar hazır değil. Tüm araçlar otonom olana kadar da zaman var. Otonom araçlarla, otonom olmayan araçların aynı yollarda olabilmesi mümkün görünmüyor. Ama dediğim gibi elektrifikasyon ve otonom araçlarla ilgili gelişmeler sektörün ana konusu. Türkiye’de olumlu ve olumsuz gelişmeler var. Siz nasıl görüyorsunuz? Volkswagen’in yatırımını çekmesi kötü oldu. Ford Otosan ise yeni yatırımlar yapıyor. 2017 yılında Türkiye’de 1.7 milyon civarında araç üretilmişti. 5 yıldır o rakama ulaşamadık. Türkiye’de araç üretiminin 5-6 yılda 2 milyon adedin üzerine çıkacağını düşünüyorum.Üretim adedi olarak küçülüyor sektör. Yüzde 5-6 küçülüyor. Amerika’da da Avrupa’da da satışlarda ciddi düşüşler var. Şu an Türkiye’de araba bulunamıyor da diyebiliriz. Arz talepten düşük olduğu için sorun yaşanıyor. Arz yüzde 1 bile düşse bile, bu piyasada yokluk olarak algılanıyor. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın etkisi ne boyutta oldu, oluyor? Ukrayna’da sektöre kablo üreten fabrikalar durdu. Rusya çip üretiminde ham madde tedarikçisi, Ukrayna kablo üreticisi. Kablolama işinde otomotiv değer sisteminde çok önemli oyuncu Ukrayna. Bazı markalar çok etkilendi. Dünya otomotiv endüstrisinde 700 bin adetlik kayıp olabileceği hesaplanıyor. Bu çok ciddi bir rakam. Rusya ve Ukrayna sektör için önemli ham madde sağlayıcı ve üretici ülkeler. Borusan Mannesmann holdingin ilk sanayi şirketi. Ayrıca yurt dışında da yatırımlarınız var. Amerika’da kaya gazı ve petrol şirketleri için üretiminiz ne durumda? ABD ve Romanya’da boru yatırımlarımız var. ABD’de hizmet alanını genişletmeye hazırlanıyoruz. İlk etapta yaklaşık 50 milyon dolar olarak öngörülen yeni yatırım ile ABD’de faaliyet gösteren Borusan Mannesmann Pipe US’in boru üretim kapasitesi 400 bin tona ulaşacak. Amerika’da 2020 yılında bizim bulunduğumuz sektörde düşüş oldu. Petrol ve kaya gazı çıkaran şirketlerle çalışıyoruz. Fiyatlar hızla düştü. Ancak ardından petrole olan talep arttı. Fiyatlar yine arttı. Amerika 2018’de rahip Brunson krizinde çelik ithalatında yüzde 50 vergi uyguladı. Bu sektörü çok olumsuz etkiledi. Sonra geri adım atıldı ve artık yüzde 25 vergi uygulanıyor çelik ihracatında. Türkiye’deki tesisimizde Amerika için üretim yapıyorduk. Gemlik’teki tesisimizi Houston’a taşıyoruz. İlave yatırımlar da yapacağız işleri orada devam ettirmek için. Amerika’daki ikinci tesisimiz 1 yıl içinde devreye girecek. Gemlik’te ise bir yandan üretime de devam edeceğiz. Tesisin Amerika’ya üretim yapan bölümünü taşıyoruz. Bu sektörde Rusya-Ukrayna Savaşı’nın etkisi nasıl oldu? Türkiye yapısı itibarıyla yassı çelik üretimi için sıcak sac ithalatçısı. Talep fazla sıcak saca. 30 yıldır ithal ediyor Türkiye bu ürünü. Yüzde 55’ini de Rusya ve Ukrayna’dan alıyordu. Savaş nedeniyle gemiler Karadeniz’e çıkmamaya başladı. Rusya üretici ama yaptırımlar da kademe kademe geliyor. Rusya’da 3 büyük üretici var 3’ü de yaptırımlara takıldı. 20 yıldır ham malzeme alan Türkiye’deki üreticiler Çin’e yöneldi. Çin’de de Şangay kapandı. Sektör siparişin gelip gelmeyeceğini, gelecekse ne zaman geleceğini kestirmekte zorluk çekiyor. Herkes beklemede. Temiz enerji yatırımı yapıyoruz Yenilenebilir enerji yatırımlarında ne durumdasınız? Tamamıyla temiz enerjiye odaklıyız. Borusan EnBW Enerji şirketimizde hibrit tesis projemiz üzerinde çalışıyoruz. Temiz enerji kaynaklarımızı artırmaya çalıştığımız bu yatırımımızla hem sektöre öncülük ediyoruz hem de sürdürülebilirlik alanında önemli adımlar atmış oluyoruz. Tamamı yenilenebilir enerji santrallerinden oluşan 720 MW’lık bir kurulu gücümüz var, Saros RES’e kuracağımız 94 MWp gücündeki Saros GES ve sahip olduğumuz RES lisansları ile toplam portföyümüz 935 MW olacak. Ayrıca aynı bölgede güneş enerjisi yatırımına da başlıyoruz. Bu yıl içinde başlayacak bu yatırımı bir yılda bitirmeyi bekliyoruz. Bir de Sivas’a rüzgar enerjisi yatırımımız olacak. Enerji fiyatlarını görünce, sürdürülebilirlik konusuna bakınca yenilenebilir enerji yatırımı geleceğe yönelik en önemli yatırım. Türkiye’nin kurulu rüzgar gücü kapasitesi çok daha fazla olmalı. Ancak şunu görüyorum, yeni büyük proje de yok. Yatırımcıyı cesaretlendirecek bir ortam yok. Güneş enerjisi yatırımları için ihaleler yapıldı. Elektrik fiyatı 70-80 dolarken ihaleye katılanlar 25 dolarlık fiyatlar verdi. Bunlar gerçekten yapılabilecek mi? Enerji güvenliği çok stratejik. Bu yıl sanayi tesislerinde üretim azalmak zorunda kaldı, elektrikler kesildi, bazı şehirlerde kesintiler oldu. Türkiye geleceği düşünerek yenilenebilir enerji yatırımlarını yapmalı. Türkiye sistem kurmazsa bedelleri ağır olur Türkiye’de yüksek enflasyon yaşanıyor. Sizin yakın ve uzak dönemde beklentileriniz nedir? Endişelerim daha çok yıl sonuna doğru oluşacak ortamla ilgili. Nisandan itibaren Türkiye’nin büyüme hızı yavaşladı. 2022’nin ikinci yarısında sorun olabilir. Üçüncü ve dördüncü çeyrekte yüzde 11’lik büyüme aşağı doğru döndü. Yılın sonuna doğru negatif büyümeye doğru dönebiliriz. Yüksek kur yatırımcıyı da tüketiciyi de zorluyor. 2018’den bu yana Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlarda, sanayi yatırımlarında ve para piyasalarına gelen fonlarda azalma var. Pandemi ile birlikte dünyada da her ülke kendi derdine düştü. Her ülke kendi ülkesindeki ekonomiyi canlı tutmaya çalıştı. Finansmana ve doğrudan yatırıma daha az ulaşır haldeyken pandemiye yakalanan Türkiye’de Merkez Bankası rezervleri netine baktığınızda eksi, bu da büyük risk. Türkiye alışık olmadığı bir döneme girdi, para piyasalarına bakınca risk ortada, çarkı döndürmek için dış finansama ihtiyaç var. Ve şirketler için de ne üretirlerse üretsinler Yeşil Mutabakat, vergiler ve Paris Anlaşması’yla ilgilisiniz. Bunlara uymazsanız yurt dışı ile iş yapamazsınız. Yeşil Finansman olanaklarının sağlanması gerekiyor. Avrupa 10 yıldan beri Emisyon Ticaret Sistemi uyguluyor. Firmalardan aldığı vergileri dönüşsünler diye firmalara geri veriyor. Türkiye’de ise böyle bir sistem yok. Türkiye bu sistemi kuramazsa bedelleri ağır olacak. 2030’da karbon nötr olma hedefimiz var Sürdürülebilirlik stratejiniz doğrultusunda nasıl ilerliyorsunuz? Sürdürülebilirlik stratejisini iklim, insan ve inovasyon odak alanlarında sürdürüyoruz. İklim odağında 2030 yılında karbon nötr olmayı, su tüketimini azaltmayı ve yenilenebilir enerji portföyü oluştururken karasal yaşamı desteklemeyi amaçlıyoruz. Atık oranını da yüzde 50’ye düşürmeyi amaçlıyoruz. İnsan başlığında yeteneği elde tutmak ve geliştirmek, istenmeyen kayıpların önüne geçmek, en çok tercih edilen işveren olmak, kadın lider ve çalışan oranını artırmak öne çıkan konu başlıklarından. Ayrıca toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalığı artırıyoruz. İnovasyon başlığında ise inovatif, sürdürülebilir iş modelleri yaratmayı hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşmak için de start-upları destekliyoruz. İstanbul Müzik Festivali’nin ana sponsoru Kurulduğu günden bugüne, 78 yıldır sanata verdiği desteği sürdüren Borusan, bu yıl desteklerini İstanbul Müzik Festivali’nin ana sponsoru olarak taçlandırıyor. Borusan Kocabıyık Vakfı, Borusan Sanat ve Borusan Contemporary ile eğitim, kültür ve sanatı merkezine alan kurum, bu alanlara verdiği desteği kesintisiz devam ettiriyor. 50 yıldır gösteri ve festival sponsoru olarak İKSV’nin yanında olan Borusan, İstanbul Müzik Festivali’nin 50. yılında ana sponsor olarak kültür ve sanatın geniş kitlelerle buluşmasına yönelik çalışmalara önemli bir destek verecek. İlk yeşil finansmanı aldık Çelik, otomotiv alanlarında sürdürülebilirlik için ne yapıyorsunuz? Borçelik şirketimiz, sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda ING Türkiye’den 10 milyon euro’luk kredi sağladı. Bunu enerji verimliliğinin sağlanması ve karbon emisyonlarının azaltılmasına yönelik kullanacağız. Borusan Otomotiv de sürdürülebilirlik ve elektrikli mobilite vizyonu doğrultusunda otomotiv distribütörlüğü alanında ilk yeşil finansman kredisine imza attık. 45 milyon euro kredi, elektrikli ve hibrit otomobil ithalatı için kullanılacak. 2030’da Türkiye’deki otomobil satışları içinde elektrikli araç oranını yüzde 15 seviyesine getirmeyi amaçlıyoruz.

Elif Ergu Demiral

Diğer Yazarlar

Bodrum’da sanat mevsimi başlıyor

Gözbebeğimiz altınla taçlandı

Kısırdan tabbuleye

Dior’un flamenko aşkı

Şahane mi, boş beleş mi?

Türkiye alışık olmadığı bir döneme girdi