Marcel Proust 150 yaşında!

Uzun zaman geceleri erken yattım. Bazen daha mumu söndürür söndürmez, gözlerim o kadar çabuk kapanıverirdi ki, ‘uykuya dalıyorum’ diye düşünmeye zaman bulamazdım.” Marcel Proust’un yedi ciltten oluşan devasa başyapıtı Kayıp Zamanın İzinde’si bu sözlerle başlar ve böyle uykuyla uyanıklık arasında bir tonda sürer gider. Ve yazar yalnızca uykuya değil, yeni baştan anılarının ve çevresindeki dünyanın onda bıraktığı izlerin içine dalar usulca. Bu son derece masum görünüşlü ilk cümle, katman katman büyüyen, iç içe geçen büyük bir dünyaya ilk giriş biletidir bir bakıma. Tüm dünyadaki Proust severler bu işareti tanır ve kendilerini uzun sürecek bir anımsama eylemine teslim ederler.  Peki, ne anlatıyor bu devasa eser ve daha da önemlisi yazılmaya başlandığı 1909 yılından bu yana kendinden söz ettirmeyi ve önemini korumayı nasıl başarıyor? Hali vakti yerinde Parisli bir burjuva ailenin mensubu olan Proust, yazmaya tüm yaşamını adadığı eserinde, aslında en iyi bildiği şeyi Paris’in çok iyi tanıdığı kibar çevrelerini anlatır. Oldukça otobiyografik özellikler taşıyan eserinde kendi yaşamış olduğu dünyayı verir; yani büyük burjuvaziyi, aristokrasiyi, Paris salon çevrelerini, gösterişli malikâneleri, sosyetik banyo merkezlerini… Gerçek hayatta da annesi ve anneannesine duyduğu tutkulu sevgiyi satırlara dökmekle kalmaz, romanının başkahramanı olan yazar karakterine de kendisinin pek çok özelliğini aktarır. Aslında dokuz yaşından beri astım hastasıdır Proust ve bir dönem edebiyat çevrelerinde hızlı bir hayat sürmüş olsa da, özellikle annesinin ölümünün ardından, dışarıdan tamamen yalıtılmış evine kapanmış ve geceleri yatar vaziyette, sabaha dek yatağında o büyük eserini yazmaya çabalamıştır. 

2000 karakter

Romanda bir dönüm

Ünlü eser ne anlatıyor?