Birkaç saniyeliğine girdiğiniz bir internet sitesinde bile karşınıza çıkan “Çerezleri kabul et” uyarısı hayatı hepimize zindan ediyor. Mobilden girdiğinizde ekranın neredeyse yarısını kaplayan bu uyarı; ellerimizle kişisel verilerimizi vermenin yanı sıra, dijital dünyada her an takip edildiğimizi tekrar tekrar hatırlatarak sinir bozuyor. Artık hemen her sitede ‘açılır pencere’ olarak karşımıza çıkan bu ‘çerez’ seçeneği aslında o sitede bizimle ilgili bilgilerin tutulması için onay vermek anlamına geliyor. Yani en basitinden ‘beni hatırla’ özelliği için bile bu çerezlere onay vermemiz gerekiyor. İlk başlarda insanlara daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunmak için icat edilmiş bir özellikti. Web yazılımcısı Lou Montulli tarafından ‘Magic Cookies’ (büyülü çerezler) adı ile masum bir amaçla kullanıma sunuldu. Sonradan bu çerezler bir büyük hazineye dönüşünce iş çığırından çıkmaya başladı.
Başka seçenek var ama ara ki bulasın!
Milyarlarca kişinin her gün onay verdiği bu özellik, artık sitelerin çoğu tarafından usulüne uygun kullanılmıyor. Buna karşın kullanıcıların bir isyanı da pek yok gibi. Yani prensipte herkes internetteki bedava bir bilgi için hemen her çerezi kabul eder durumda. Çevrimiçi gizlilik kurallarına göre çerezlere onay veren her kullanıcı, tarama oturumları arasındaki tüm bilgilerinin (yaş, lokasyon, cinsiyet dahil) tutulmasına onay vermiş oluyor. Aslında kişisel verilerin etik olarak saklanması gereği, sitelerin kullanıcıya en az iki opsiyon sunması gerekiyor. İlk kez girdiğimiz bir site ekranında ‘Tüm çerezleri kabul et’ ya da ‘Çerezleri yönet’ diye seçenekler görmemiz lazım. Fakat ne yazık ki ‘kişisel veri’nin günümüzün en değerli madeni ‘big data’nın ham maddesi haline geldiği bu dönemde siteler bunu tasarım oyunları ile aşıyor. Bu sayede de kullanıcıyı ‘Tüm çerezleri kabul et’ seçeneğine doğru resmen itekliyor. Özellikle kullanıcı datasına büyük önem veren e-ticaret siteleri değişik arayüzlerle hele de acelesi olan kullanıcıyı hemen avlıyor. ‘Karanlık tasarım’ denilen hileli sayfa görselleri veya arayüz oyunları ile biz ekranda “Tümünü kabul et” seçeneğini büyük ve tıklanmaya hazır olarak görüyoruz. Diğer seçenek(ler) ise bir imleç olarak bir yerlerde gizlenmiş olarak duruyor. Yani ‘Çerezleri kabul et’ ışıl ışıl fosforlu renklerle karşımızda yanarken ‘Çerezleri yönet’ ya da ‘Seçimleri onayla’ gibi opsiyonları tasarım oyunları ile saklıyorlar. Peki çerezlerden uzak durabilmek ya da çerezsiz bir web hayatı mümkün mü?.. Aslında basit cevabı hayır. Çünkü sitelerin yüzde 99’unda ‘Çerezleri reddet’ diye bir opsiyon yok. Pratikte de site haritasında arayıp tek tek tüm çerezleri bulup reddetmek kimsenin becerebileceği bir şey değil. Bu nedenle 15 saniyeliğine girdiğimiz bir sitede bile ‘açık rıza’mızla tüm çerezleri kabul ederek verilerimizi ellerimizle vermeye devam edeceğiz. Bu durumlarda asla çerez kabul etmeyin
Çerezsiz bir hayat çok kolay olmasa da bazı durumlarda bizim ne olursa olsun çerezlerden uzak durmamız lazım. Mesela halka açık wifi ağlarının olduğu yerlerde çerezleri kabul etmek büyük riskler taşıyor. Bazı dolandırıcı ya da kötü amaçlı yazılım üreticileri ürettikleri çerez ayarları ile bu ortamlarda bilgisayarınızı ele geçirebilir. Ayrıca kendi güvenilir wifi ağınızda da olsanız banka bilgileriniz ya da önemli şahsi bilgilerinizin olduğu bir sayfa açıkken başka pencereden bir sitenin çerezlerini kabul etmek de riskler içeriyor. Çünkü bu çerezler genelde tarama oturumları arasındaki bilgilerin de paylaşılmasına olanak veriyor. Telefonda pratik çerez temizliği
IPhone için: Ayarlar>Safari>Geçmiş web sitesi verilerini temizle Android için: Chrome>Daha fazla>Ayarlar>Gizlilik>Tarama verilerini temizle... Not: Bu temizlikler sonrası sizi tanıyan birçok sitenin bazı bilgileri tekrar isteyeceğini unutmayın. Yani temizlik sonrası ‘beni hatırla’ dahil önceki verileniz sıfırlanacaktır. Kişisel bilgilerim ortalığa saçılmasın derken evdeki çerezden de olmayın. Dijital çağda hayatın tuzu biberi bu çerezler… 
