Çip krizini tetikler mi?

Rusya-Ukrayna Savaşı, iki yıldır çip kriziyle boğuşan otomotiv sektörüne bir darbe daha vurdu. Tam ‘Yılın ikinci yarısında çip sorunu hafifleyecek, 2023’te sona erecek ve pazarlar yeniden toparlanmaya başlayacak’ diye tahminde bulunurken, savaş yüzünden işler sarpa sardı. Savaşla birlikte parça tedarikinde sorun yaşayan şirketler bir bir fabrikalarında üretime ara vermeye başladı. Özellikle Ukrayna’dan kablo tedarik edemeyen VW’den Toyota’ya, BMW’den Renault’ya kadar birçok şirkette aksama yaşanıyor. Herkesin en büyük korkusu ise savaşın çip sorununu daha da derinleştirmesi. Küresel otomotiv sektörünün ihtiyacı olan kritik metaller, Rusya ile Ukrayna’dan sağlanıyor. Yarı iletken üretiminde kullanılan neon ve C4F6 gazlarında, Ukrayna dünyanın en önemli tedarikçisi konumunda. Neon gazı üretiminin yüzde 70’ini gerçekleştiriyor. ABD, yılda 8 milyon tondan fazla neon tüketirken, ürünü Ukrayna’dan ithal ediyor. Alüminyum sorunu Daha da karmaşık olan konu, Ukrayna’nın neon gazı üretiminde Rusya’ya bağımlı olması. Neon gazı, Rus çelik üretiminin bir yan ürünü olarak elde ediliyor. Bu gaz daha sonra dünyanın çoğuna neon ihraç eden Ukrayna’da arıtılıyor. Savaş nedeniyle risk altındaki tek ham madde neon değil. Rusya, dünya paladyumunun yaklaşık üçte birini sağlıyor. Paladyum yarı iletken üretiminde kullanılıyor ve katalitik konvertörler için kritik öneme sahip. Alüminyum, nikel ve dökme demir, otomotiv için risk altındaki diğer emtialar. Nikel üretiminde dünyada üçüncü sırada yer alan Rusya, paladyumun da yüzde 40’ını tek başına karşılıyor. İşte bu nedenle ham madde bulmak zorlaştıkça mikroçip krizinin şiddeti artacak. Neon fiyatları uçacak Ukrayna’nın neon arzı azaldıkça fiyatların sert şekilde yükselmesi bekleniyor. Neon fiyatları, Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhak etmesinin başlangıcında çip üreticilerinin birkaç Ukraynalı şirkete bağımlı olmasından dolayı yüzde 600 artmıştı. İyimser ve kötümser senaryolar Savaşın etkileriyle ilgili ortaya farklı farklı senaryolar atılıyor. IHS Markit’in otomotiv analisti Stephanie Brinley, en iyimser tahminle küresel araç üretiminin bu yıl 1.5 milyon adet azalabileceğini belirtti. Brinley’e göre kötümser senaryoda bu rakam 3 milyon adede kadar çıkabilir. Brinley, küresel tedarik zincirlerinin nasıl kaotik hale geleceğini bilmek için çok erken olduğunu belirterek, “Önümüzü göremiyoruz” dedi. IHS Markit, savaştan önce global üretimin 84.2 milyon adet olmasını bekliyordu. Kimler Rusya’dan çıktı? Rusya’daki faaliyetlerini askıya aldıklarını açıklayan şirketler: Aptiv, Aston Martin, Bentley, Bosch, Daimler Truck, Ferrari, Ford, GM, Honda, Jaguar Land Rover, Magna, Porsche Toyota, VW, Volvo. Rusya ve Ukrayna’dan ne alıyorlar? Alüminyum, neon, mikroelektronik aşındırma gazı, nikel, paladyum, dökme demir, elektrik kablosu. Avrupa’nın Meksika’sı Ukrayna, otomotiv şirketlerinin kablo aldığı ülkelerin başında geliyor. Ülkede 20’den fazla tedarik şirketi Avrupalı üreticilere elektrik kablosu üretiyor. Analistler Ukrayna’yı düşük işgücü maliyeti nedeniyle otomotiv sektöründe Avrupa’nın Meksika’sına benzetiyor. Kablo deyip geçmeyin… Fosil yakıtlı bir otomobilde 1.5 km elektrik kablosu bulunuyor. Türk otomotiv sektörünü nasıl etkileyecek? Savaş, otomotiv üretiminde maliyetleri daha da yukarı çekecek. Salgında fırlayan hammadde fiyatları, sıcak gelişmelerle iyice el yakacak. Bu da önümüzdeki dönemde otomobillere zam olarak yansıyacak. Dalgalanmaya başlayan döviz kurları da fiyatların otomatikman artması anlamına geliyor. Avrupa’da fabrikaların üretime ara vermesi, Türkiye’yi de etkileyecek. İstenilen modellerin gelme süresi yine uzayacak. İhracat tarafına bakarsak… Rusya, Türkiye’nin 9’uncu büyük pazarı. Rusya’ya, 2021’de 705 milyon dolarlık ihracat yapılırken, bunun 625 milyon dolarını tedarik sektörü oluşturdu. Ukrayna’ya ihracat 220 milyon dolarla sınırlı seviyede kalıyor. Rusya’dan alınan motorlu kara taşıtları karoseri, aksam ve parçalarının tutarı da 9 milyon dolar düzeyinde.

Mete Tansu

Diğer Yazarlar

Denizin gizlediği mektuplar vardı

Makroihtiyati politika kılıfında sermaye kontrolü benzeri adım

Çağın yönetim şekli: Merkez sol-sağ koalisyon

Dış politika sandığı nasıl etkiler?

Cumhuriyetçi Parti, AK Parti'ye benzedi

Çip krizini tetikler mi?