27 Aralık 2024, Cuma Gazete Oksijen
20.09.2023 11:40

Biden'ın Netanyahu'ya sorması gereken 3 soru

New York Times'ın üç Pulitzer ödüllü yazarı Thomas L. Friedman, bugün New York'ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda görüşecek ABD Başkanı Biden ve İsrail Başbakanı Netanyahu'ya dair bir yazı kaleme aldı. Friedman görüşmede Biden'ın sorması gereken üç soruyu yazdı

Bu şimdiye kadar yazdığım en kısa köşe yazısı çünkü bazı şeylere odaklanmak uzun sürmüyor:

Başkan Joe Biden, bugün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Aralık ayında göreve gelmesinden bu yana ilk kez bir araya geliyorsunuz. Netanyahu, İsrail tarihindeki en uç hükümeti kurdu ancak yönetiminiz onun koalisyonu ve Suudi Arabistan ile karmaşık bir ortaklık kurmayı düşünüyor. Amerika Birleşik Devletleri için muazzam potansiyel faydalar ve riskler söz konusu. Umarım Netanyahu'dan üç kilit soruya tatmin edici cevaplar almadan ilerlemezsiniz, böylece hangi İsrail ve hangi Bibi ile karşı karşıya olduğumuzu biliriz:

1. Başbakan Netanyahu, hükümetinizin koalisyon anlaşması, İsrail tarihinde Batı Şeria'nın ilhakını hedeflerinden biri olarak tanımlayan ilk anlaşma ya da İsrail'in "Yahudiye ve Samiriye'de egemenliğini" uygulamak olarak ifade ediliyor. Ancak daha önce Trump'ın Batı Şeria'yı bölmeyi öneren Orta Doğu barış planını desteklediniz; İsrail kabaca yüzde 30'unu kontrol ederken Filistin devleti sıkı güvenlik garantileri olmasa da kabaca yüzde 70'e sahip olacaktı. Batı Şeria'yı ilhak etmeyi düşünüyor musunuz, yoksa Filistinlilerle gelecekteki tasarrufunu müzakere edecek misiniz? Evet mi hayır mı? Bunu bilmemiz gerekiyor. Çünkü ilhak etme niyetiniz varsa Arap devletleriyle yaptığınız tüm normalleşme anlaşmaları çökecek ve sizi Birleşmiş Milletler'de ırksal ayrımcılığı savunan bir devlet kurma suçlamalarına karşı savunamayacağız.

2. Bibi, Aralık ayındaki ilk kabine toplantınızda en önemli önceliklerinizin İran'ın nükleer programını durdurmak ve İsrail'in Arap dünyası ile artan ilişkilerini genişletmek olduğunu söylediniz. Ancak bunun yerine İsrail Yüksek Mahkemesi'nin hükümetinizi sorumlu tutma yetkisini elinden almak için bir yargı darbesine öncelik vermeye karar verdiğinizi gördük. Bu da askeri liderliğinizin dikkatini dağıttı, hava kuvvetlerinizi ve seçkin savaş birliklerinizi parçaladı, toplumunuzu acı bir şekilde böldü ve Washington'dan Avrupa'ya diplomatik ittifaklarınızı zayıflattı. Bu arada İran da diplomatik bir atağa geçerek tüm Arap komşularınızla ilişkilerini düzeltti ve öğle yemeğinizi yedi. Siz bunu yapmazken biz neden İran'ın nükleer programıyla yüzleşmeyi önceliğimiz haline getirelim?

3. Sayın Başbakan, Suudiler İsrail ile ilişkileri normalleştirmek gibi zor bir şey yapmaya hazırlar. Biz de bunu kolaylaştırmak için zor bir şey yapıyoruz: Suudi Arabistan ile karşılıklı savunma anlaşması yapmak. Anlaşmayı tamamlamak için Filistinlilere karşı ne gibi zor şeyler yapmaya hazırsınız? Bize öyle geliyor ki siz hiçbir siyasi risk almak istemiyorsunuz. Sizin dışınızda herkesin zor bir şey yapmasını istiyorsunuz.

Bibi, Amerikan halkının odağında değilsin. Bilmemiz gerekiyor: Şimdi kimsin sen?

© 2023 The New York Times Company

Thomas L. Friedman
Thomas L. Friedman