Çeyrek yüzyıllık Sis ve Gece

Yayımlanışının 25. yılında Ahmet Ümit’in Sis ve Gece romanını tekrar okudum. Yapı Kredi Yayınları, çeyrek yüzyıl şerefine özel bir baskı yapmış. Romanın mimarisine tasarımın şıklığı eklenmiş. Bedbaht gizli servis ajanı Sedat’ın sevgilisi Mine’yi sisler içinde arayışına tanıklık ederken, insan bir kez daha anlıyor: Bu roman, modern yerli polisiyenin miladı. Polisiye uzmanı Erol Üyepazarcı’nın her zaman dediği gibi, edebiyatımızda polisiyenin tarihi çok eski. Gözümün önüne takma isimle Mayk Hammer romanları yazan Kemal Tahir geliyor. Büyük fikir adamı, daktilosunun yanına hiç görmediği New York’un haritasını sermiş. Oradan cadde numaralarına ve konumlara bakıp arada viskisini yudumlayarak, romanı sabaha Çağlayan Yayınevi’ne yetiştirmeye çalışıyor. Bu bile roman sahnesi gibi. Ayrıca Sis ve Gece toplumsal sorunlara değinen, fikir tartışmalarına giren ilk polisiye roman da değil. Örneğin Pınar Kür’ün Bir Cinayet Romanı adlı eseri ondan altı yıl eski. Bu konuları merak edenler üstat Erol Üyepazarcı’nın yazılarını internetten bulup okuyabilir. Durduk yere haddimi aşmayayım. Kendime sorayım: Nedir bana Sis ve Gece’nin modern yerli polisiyemizin miladı olduğunu düşündüren? Galiba Yunanistan’ın en önemli polisiye yazarlarından Petros Markaris’in bir konuşmasında söyledikleri. Özetle, 20. yüzyıl sonlarında postmodernizm nedeniyle roman sanatının toplumsal sorunlardan koptuğunu, onun yerine bu görevi Avrupa’da yeni polisiye edebiyatın üstlendiğini söylemiş. Aktaran kim? Tabii ki yine Erol Üyepazarcı. Bakın şu tesadüfe.  Gördüğünüz gibi, parçalar yerine oturuyor sevgili polisiye severler. Sis ve Gece postmodern edebiyatın en fiyakalı olduğu 90’larda yayımlanmış bir roman. Orhan Pamuk’un Yeni Hayat’ını kavramaya çalıştığımız zamanlar. İşte bu şartlarda genç bir yazar çıkıp gizli servis ajanı Sedat’ın tehlikeli yalnızlığını yazıyor. Üstelik Katil Kim? polisiyesi değil. Martin Beck ya da Raymond Chandler tarzı, toplumun ve insan ruhunun karanlık köşelerini yoklayan bir roman. Adeta postmodernizme tepki. 

Anadolu’da bir edebiyat etkinliği