09 Kasım 2024, Cumartesi Gazete Oksijen
12.03.2021 06:00

Sicilya’da iyi bir polis

İtalyan polisiyesinin ustası Andrea Camilleri, “Mutlaka okumanız gereken 50 polisiye yazarından biri” olarak tanımlanıyor

Doksanlı yılların başındayız. Otuz yaşındaki Sicilyalı komiser Salvo Montalbano ilk defa okur karşısına çıkıyor. İleride polisiye edebiyatın en tanınmış dedektiflerinden biri olacağını muhtemelen henüz ne o ne de yazarı Andrea Camilleri biliyor. Kitabın adı Suyun Şekli. Türkçede Semih Topçu çevirisiyle, Mylos Kitap tarafından yayımlandı.  Romanın girişinde, Doç. Dr. Bülent Ayyıldız’ın bize yazar ve kahramanını tanıtan etraflı bir sunuş yazısı var: “İnsanı ve hırslarını merkeze koyan bir anlatı olarak La forma dell’acqua (Suyun Şekli) İtalya’nın karmaşık politika-kilise-mafya üçgeninde şekillenen yapısını öğrenmek ve daha önemlisi, İtalyan polisiyesinin efsane yazarlarından biri olan Camilleri ile tanışmak isteyen okur için oldukça memnun edici bir tercih olacaktır.” 

Andrea Camilleri
Andrea Camilleri
Gelelim vakamıza: Vigata şehrinin tanınmış siyasetçilerinden mühendis Silvio Luperello arabasının içinde ölü bulunur. Üstelik gayet uygunsuz bir cesettir bu; çünkü bulunduğu harabe halindeki fabrika, halk arasında “Ağıl” olarak bilinen, şehrin fuhuş yuvasıdır. Maktulün karmaşık siyasi ilişkilerinden dolayı olayın yankıları Vatikan’a kadar ulaşır. Skandaldan çekinen siyasi ve dini çevreler dosyanın acilen rafa kaldırılmasını isterler. Ne var ki kahramanımız buna karşı çıkacak ve soruşturmayı sürdürmek isteyecektir.  Suyun Şekli, kırklı yılların Amerikan kara roman geleneğinden tatlı esintiler taşıyor. Komiser Montalbano’da biraz Raymond Chandler’ın yarattığı Philip Marlowe’dan, bir miktar da Dashiel Hammet’in gözü pek dedektiflerinden izler var. Tıpkı onlar gibi eyvallahsız, sarkastik, kadınlara karşı her daim centilmen... Herkese samimiyetle ama kuşkuyu da elden bırakmadan yaklaşıyor. Şehrini ve insanlarını avucunun içi gibi biliyor. Öyle ki gerektiğinde muhabbet tellalından da nüfuzlu kişilerden de bilgi koparmayı güzellikle başarıyor. Aynı zamanda dürüst erkeklerden… Uzaklarda yaşayan sevgilisine yanlış yapmayı aklının ucundan bile geçirmiyor. Tabii Camilleri usta, böyle bir dedektif karakterini alıp tipik bir Sicilya şehrine koyunca, ortaya İtalyan usulü heyecanlı durumlar çıkıyor. Güney İtalya’nın o kimin eli kimin cebinde belirsiz suç dünyasında işine saygılı bir polisin neler yapacağını merakla okuyoruz.      

1990'lardaki Türkiye

Diyaloglar özellikle şahane. Romandaki en bilge kişiyse belki de maktulün eşi… Dul kadın Montalbano ile konuşurken gerçeği suya benzetiyor. Herkesin başka bir kaba koyarak kendine göre şekil verdiği suya: “Keşfetmek size kalmış, tabii istiyorsanız. Ya da suya verdikleri şekle odaklanabilirsiniz siz de.” Doksanlı yılların Sicilya’sı ile günümüz Türkiye’si arasında tabii ki benzerlikler bulmak, anlam köprüleri kurmak mümkün. Gerek gerçeğin aldığı türlü şekiller gerekse komiser Montalbano’nun kişiliği bize çok da yabancı değil. Andrea Camilleri’yi bunları düşünerek okumak ayrıca güzel ve keyifli.   Suyun Şekli – Komiser Montalbano Serisi 1/ Andrea Camilleri/ Çeviren: Semih Topçu/ Mylos Kitap/ 180 Sayfa.