Selçuk Bayraktar bir süredir Türkiye'de, ülkesini ölümcül savaş uçaklarının kilit tedarikçisi haline getirdiği için alkışlanıyor. Aynı zamanda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın damadı olan Bayraktar'ın şirketi Baykar, birkaç gün önce bir askeri üssün pistinde, daha hızlı ve daha uzağa uçacak ve mevcut uçaklardan daha fazla silah taşıyacak yeni nesil insansız savaş uçaklarını sergiledi.
Ukrayna savaşıyla satışları arttı
Yeni nesil insansız hava araçları, Ukrayna'nın TB2 insansız hava araçlarını Rus güçlerine karşı önemli bir etkiyle kullanmasının ardından yurtdışında giderek güçlenen bir şirketin büyüyen hırslarını yansıtıyor. Son yıllarda Baykar, Erdoğan'ın silahlı insansız hava araçlarından savaş uçaklarına ve savaş gemilerine kadar çeşitli ürünlerle kendi kendine yeten bir savunma sanayi kurma çabasının önemli bir parçası haline geldi. Tüm bunlar, çatışmalarla boğuşan bir bölgede giderek daha iddialı hale gelen dış politikasını desteklemeyi amaçlıyor. Ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana, insansız hava araçlarının yurtdışı satışları da istikrarlı bir şekilde arttı ve Türkiye'ye Ortadoğu'nun çok ötesinde daha fazla siyasi etki sağladı.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü mezunu Bayraktar, Ankara'nın eteklerindeki hava kuvvetleri üssünde verdiği bir röportajda, Türkiye'nin yurtdışındaki ağırlığını artırmak amacıyla şirketin yeteneklerini ve uluslararası satışlarını daha da genişletme hedeflerini ortaya koydu. Baykar yakında Türkiye'nin yeni inşa edilen mini uçak gemisi TCG Anadolu'dan havalanacak iki gelişmiş insansız hava aracından en az birinin seri üretimine başlayacak. Aynı zamanda, mevcut TB2 ve Akıncı insansız savaş araçlarının yanı sıra yeni geliştirilen TB3 ve Kızılelma ile Afrika'dan Avrupa ve Asya'ya kadar olan pazarlardaki payını genişletmeye çalışıyor.
"Ülkeler birbiri ardına sipariş veriyor"
Babası tarafından kurulan ve ailesi tarafından kontrol edilen şirkette baş teknoloji sorumlusu olarak görev yapan Bayraktar, yeni insansız hava araçlarının Türkiye'nin Karadeniz ve Kafkasya'dan Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika kıyılarına kadar uzanan askeri nüfuzunda devrim yaratacağını söyledi. Bayraktar, "Uçuş süreleri ve operasyon yarıçaplarındaki artış sayesinde Türkiye'nin kıtalar üzerinde gözetleme ve nokta atışı saldırılar gerçekleştirmesine olanak sağlayacaklar" dedi.
Baykar, amiral gemisi TB2 uçağını 31 ülkede sattığını söylüyor. Bu satışlar çoğunlukla gelişmekte olan ülkelere yapılsa da dört yıl önce sadece iki denizaşırı alıcıya göre bu bir sıçrama. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nde (SIPRI) kıdemli bir araştırmacı olan Pieter Wezeman, "TB-2'nin satışları son birkaç yılda hızla arttı. Birbiri ardına ülkeler çeşitli büyüklüklerde partiler sipariş ediyor" bilgisini verdi.
"Türkiye'nin itibarını artıracak"
Orta Doğu'nun ötesinde bile, Türk insansız hava araçları NATO dışında faaliyet gösteren ya da siyasi veya mali nedenlerle ABD veya İsrail'den temin edemeyen ülkeler için özellikle değerli olacaktır. Londra'daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nden savunma uzmanı Fabian Hinz'e göre yeni insansız hava araçları, Türkiye'nin sofistike insansız hava araçları üreten az sayıdaki ülke arasında sahip olduğu benzersiz bir konum olan, uygun fiyatlarla yüksek kaliteli savaş teknolojisi tedarikçisi olarak itibarını arttıracak.
Hinz, "İster ABD müttefiki olun ister ABD ile sorunlarınız olsun, Türk insansız hava araçlarını neredeyse hiçbir siyasi maliyet olmadan satın alabilirsiniz. Türkiye ayrıca bazı teknoloji transferlerine ve yerel lisans üretimine daha açık görünüyor ki bu diğer üreticilerin yapmakta çok daha isteksiz olduğu bir şey" ifadelerini kullandı. Şirketin son yirmi yılda kârının yüzde 82'sini ihracattan elde ettiğini belirten Bayraktar, üretim kapasitesinin geçtiğimiz yıl yüzde 50 artırıldığını da sözlerine ekledi.
Zorlu rakipleri var
Bayraktar en büyük hedeflerinde pek çok zorlukla karşı karşıya. ABD, İsrail ve Çin dünyanın en büyük insansız hava aracı tedarikçileri olmaya devam ediyor. Ayrıca SIPRI'den Wezeman, Baykar'ın sunduklarının ABD gibi ülkelerin ürettiği modern savaş uçaklarının performansına yaklaşamadığını söylüyor. Yine de Türkiye'nin insansız hava araçları çok daha ucuza satılıyor. Wezeman, "Türkiye'nin silahlı insansız hava aracı tedarikçisi olarak yükselişi dikkat çekici. Hiç şüphe yok ki bu, Türk silah endüstrisinin hızlı gelişiminin, Türkiye'nin silah ihracatçısı rolünün ve Türkiye'nin bölgesel bir güç olma çabalarının bir parçası" diye konuştu.
Baykar 1986 yılında Selçuk'un babası Özdemir tarafından bir makine şirketi olarak kuruldu. Ancak Selçuk daha küçük bir çocukken havacılığa ilgi duymaya başlamış ve 2007'de işe girdiğinde askeri teçhizata geçiş yaparak insansız savaş uçakları ve yer kontrol sistemleri geliştirmeye başlamış. 2016'da Cumhurbaşkanı'nın kızı Sümeyye Erdoğan ile evlendi. Ardından 2019'da ABD, Rusya'dan S-400 füze savunma sistemleri satın aldığı için Türkiye'ye yaptırım uyguladı. Yaptırımlar, Türkiye'nin Lockheed Martin Corp. şirketinin F-35 hayalet jetleri üzerinde çalışmasını ve bu jetleri teslim almasını engelledi.
Bu durum Türkiye'nin kendi insansız savaş uçağını geliştirme çabalarını hızlandırdı ve Erdoğan, damadının şirketinin yanı sıra devlet tarafından işletilen Türk Havacılık ve Uzay Sanayii'nin teknoloji geliştirmesini destekledi. İhracattaki istikrarlı artış, araştırma ve geliştirmeye daha fazla yatırım yapmalarını sağladı.
Ortak üretim planları
Bayraktar, daha yüksek irtifalara tırmanan ve öncekilerden çok daha uzun süre uçabilen yeni Akıncı'nın Suudi Arabistan ile yapılan müzakerelerin merkezinde yer aldığını söyledi. Bayraktar, Akıncı'nın anlaşma kapsamında Suudilerle ortaklaşa üretileceğini, tıpkı TB2'nin şu anda Ukrayna'nın merkezinde açıklanmayan bir yerde inşa edilmekte olan bir tesiste üretileceği gibi.
Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü Türkiye Araştırmaları Programı Direktörü Soner Çağaptay, "TB3, özellikle de Anadolu uçak gemisine monte edilirse, Türkiye'nin kabiliyetleri açısından bir tür kuantum sıçraması anlamına geliyor. Bu da Türkiye'yi ayrı bir kategoriye, kıtalar ve okyanuslar arasında insansız hava araçlarını kullanma açısından birkaç yüz milin ötesine geçme yeteneğine sahip küçük bir seçkin ülkeler grubuna sokuyor" dedi.
